Sıcaklık sessiz bir katildir. Hava çok ısındığında kalp daha hızlı pompalar, kan hızla akar ve organlar iflas etmeye başlar. Kendini soğutmak için mücadele ederken oluşan stres vücudu bunaltır. Vücut sıcaklığı normalden (37) yükseğe (38) daha sonra da ölümcül derecelere (40) kadar çıkabilir.
Çiftçiler, inşaatçılar ve evsizler gibi zamanlarının çoğunu dışarıda geçiren pek çok insan sıcak çarpması nedeniyle hayatını kaybediyor. Ancak sıcak havalarda daha da kötüleşen kalp, akciğer ve böbrek hastalıkları çok daha fazla ölüme neden oluyor. Yapılan araştırmalara göre geçen yaz Avrupa'da sıcak hava dalgası nedeniyle 61 bin 672 kişi hayatını kaybetti.
Gün boyu dışarı çıkmamak yeterli mi?
Genellikle gündüzleri rekor kıran sıcaklıklar dikkat çeker. Ancak sıcak geceler, hasarın çoğunun gerçekleştiği zamanlardır. Vücut soğuyamaz, organların stres altında geçirdiği süre uzar ve insanlar uyumakta zorlanır, bu da iyileşme süresini kısaltır. Sıcak geceler ve kötü uyku herkes için rahatsız edici olsa da bazıları için ölümcül olabilir. Araştırmalar, sıcak havanın yol açtığı uyku yoksunluğunun en çok yaşlıları ve kadınları etkilediğini ve sıcak gecelerin sıcaktan kaynaklanan yüksek ölüm oranıyla ilişkili olduğunu gösteriyor.
Sıcak hava dalgaları iklimdeki bozulmayla mı ilgili?
Fosil yakıtları yakarak ve doğayı tahrip ederek insanlar gezegeni sanayi öncesi seviyelerin 1.2C üzerinde ısıttı. Bu da gezegendeki neredeyse tüm karalarda ortalama sıcaklıkları yükseltti ve sıcak hava dalgalarını daha sıcak ve daha olası hale getirdi.
Sıcaklıklar her zaman doğal olarak değişkenlik gösteriyordu. Ancak ortalamanın yükselmesi, rastgele sıçramaların artık geçmişte olduğundan daha yüksek bir noktaya çıkabileceği anlamına geliyor. Küresel ortalamanın neredeyse iki katı kadar ısınan Avrupa'da bu, daha az aşırı soğuk ama daha fazla aşırı sıcak anlamına geliyor.
Bazı araştırmalar, Avrupa ve Kuzey Amerika'daki hava modellerini belirleyen hızlı hareket eden hava akımı jet akımının, gezegen ısındıkça daha da değiştiğini gösteriyor. Jet akımındaki bükülmeler, sıcak havayı ABD ve Avrupa'nın bazı bölgeleri üzerindeki kubbelerde hapsederek insanların aşırı sıcağa maruz kalma süresini uzattı. Bilim insanları iklim değişikliğinin bu durumu daha da kötüleştirip kötüleştirmediğini söylemek için henüz çok erken olduğu konusunda uyarıyor.
Gelecekte hava ne kadar sıcak olacak?
Gezegenin Sanayi Devrimi öncesine göre 0.5C daha sıcak olduğu 1980'lerde Avrupa'da her yıl beş ila yedi gün sıcak hava dalgası yaşanıyordu. Dünya 1C'nin üzerinde ısındığı için bu sayı şimdiden iki katından fazla arttı. Gezegen 2C ısınırsa, ortalama sıcak hava dalgası gün sayısı kuzey Avrupa'da üç kat, güney Avrupa'da ise altı kat artacak. Eskiden yüzyılda bir görülen kavurucu sıcak hava dalgası, kuzey Avrupa'da her beş yılda bir, güney Avrupa'da ise iki yılda bir görülebilir. Dünya liderleri 2015 yılında küresel ısınmayı yüzyılın sonuna kadar 1.5C ile sınırlandırmak üzere bir anlaşma imzaladı. Ancak mevcut politikaları gezegeni 2.7C ısıtacak şekilde ayarlandı.
