ABD Başkanı Donald Trump, Ukrayna’daki savaşta Moskova’ya karşı sert bir politika değişikliğine giderek Rusya’nın en büyük iki petrol şirketine yaptırım uyguladı. Bu adım, küresel petrol fiyatlarının Perşembe günü neredeyse %5 artmasına yol açarken, Hindistan’ın Rusya’dan yaptığı petrol ithalatını azaltmayı değerlendirmesine neden oldu.
Yaptırımlar, küresel petrol üretiminin %5’inden fazlasını karşılayan enerji devleri Rosneft ve Lukoil’i hedef alıyor. Bu karar, Trump’ın geçen hafta Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le Budapeşte’de savaşın sona erdirilmesi için zirve düzenleme planını duyurmasından yalnızca günler sonra gelen dramatik bir U dönüşü anlamına geliyor.
Kısa vadede Rusya üzerindeki ekonomik etkisinin sınırlı kalması bekleniyor olsa da, bu hamle Trump’ın Kremlin’in mali kaynaklarını kısmak ve Moskova’yı bir barış anlaşmasına zorlamak yönündeki kararlılığını ortaya koyuyor.
Petrol gelirlerine baskı
Reuters’a konuşan ticaret kaynaklarına göre, Çinli kamu petrol şirketleri Rusya’dan yapılan alımları geçici olarak askıya aldı. Dünyanın deniz yoluyla Rus petrolünün en büyük alıcısı olan Hindistan’daki rafineriler de ithalatı keskin biçimde azaltmaya hazırlanıyor.
Rusya’nın en büyük iki müşterisinden gelen talebin azalması, Moskova’nın petrol gelirlerini baskı altına alacak, küresel ithalatçılar alternatif tedarik arayışına girecek ve bu da dünya genelinde fiyatların yükselmesine yol açacak.
Trump, çarşamba günü yaptığı açıklamada Putin’le planlanan zirvenin iptal edildiğini duyurarak, “Başkan Putin’le toplantıyı iptal ettik — bana doğru gelmedi. Ulaşmamız gereken yere varamayacağımızı hissettim. Bu yüzden iptal ettim ama ileride yapacağız” ifadelerini kullandı.
Moskova: Yaptırımlar tabloyu değiştirmeyecek
Moskova, yeni ABD yaptırımları sonrası geri dönüş sinyali vermedi ve Ukrayna’daki savaşı sonlandırmak için öne sürdüğü koşulların — Kiev ve birçok Avrupa ülkesinin “teslimiyet” olarak gördüğü şartların — değişmediğini belirtti.
Savaş devam ederken, Avrupa Birliği liderleri Perşembe günü Brüksel’de Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile bir araya gelerek Kiev’e finansman sağlanmasını görüştü. Dondurulan Rus varlıklarının 140 milyar euro'luk (163 milyar dolar) kredi için teminat olarak kullanılmasına yönelik plan ivme kazandı. Moskova, bu varlıkların el konulması halinde “acı verici bir yanıt” vereceğini duyurdu.
Rusya, yaptırımların etkisini küçümsüyor
Moskova’nın gelirini azaltma çabası kapsamında AB, 19. yaptırım paketini onayladı. Bu pakette Rus sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ithalatına da yasak getirildi.
AB, 2022’den bu yana Rusya’ya olan enerji bağımlılığını yaklaşık %90 oranında azalttı, ancak bu yılın ilk sekiz ayında Rusya’dan 11 milyar euro'nun üzerinde enerji ithalatı gerçekleştirdi. Şu anda LNG, AB’nin Rusya’dan yaptığı en büyük enerji ithalatı kalemi konumunda.
AB ayrıca Rusya'ya ilişkin yaptırım listesine üç Çinli şirketi de ekledi. Gerekçe olarak bu firmaların Rus petrolünü önemli ölçüde satın alarak Moskova’ya “kayda değer gelir” sağladığı belirtildi. Pekin ise “misilleme” tehdidinde bulundu.
ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, yaptırımların amacının Rusya’nın Avrupa’daki en büyük kara savaşını finanse etme kabiliyetini hedef almak olduğunu ve Washington’un gerekirse ek adımlar atmaya hazır olduğunu söyledi.
Rusya’nın petrol ve gaz gelirleri, geçen yıla kıyasla %21 düşmüş durumda ve ülke bütçesinin dörtte birini oluşturuyor. Bu gelirler, Ukrayna’da dördüncü yılına giren savaşın en önemli finansman kaynağı. Ancak Moskova’nın temel gelirinin ihracattan değil üretim vergilerinden gelmesi, devlet bütçesi üzerindeki kısa vadeli etkinin sınırlı kalabileceği anlamına geliyor.
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova, bu yaptırımların etkisini küçümseyerek Moskova’nın bu tür kısıtlamalara karşı “güçlü bir bağışıklık” geliştirdiğini söyledi.
Zelenski daha fazla 'baskı' için çağrı yaptı
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, yeni yaptırımlar için ABD’ye teşekkür ederek, bunların “çok önemli” olduğunu ancak Moskova’yı ateşkese zorlamak için daha fazla baskıya ihtiyaç duyulduğunu belirtti.
Yaptırımların küresel arzı bozacağı endişeleriyle petrol fiyatları Perşembe günü %5 arttı. Hindistanlı petrol sektörü kaynakları, rafinerilerin Rusya’dan yaptıkları ithalatı ciddi şekilde kısmaya hazırlandığını söyledi.
Bazı analistler, yeni yaptırımların Rusya’yı, ABD’nin ikincil yaptırımlarına maruz kalma riskini telafi etmek amacıyla petrolünü daha büyük indirimlerle satmaya zorlayabileceğini, ancak bu etkinin küresel fiyat artışıyla dengelenebileceğini ifade ediyor.
Trump, Ağustos ayında Alaska’da Putin’le yaptığı zirvenin ardından, Ukrayna’da derhal ateşkes talebinden vazgeçmiş ve Moskova’nın tercih ettiği, doğrudan kapsamlı bir barış anlaşması müzakeresine geçme seçeneğini benimsemişti.
Ancak son günlerde, Kiev’in desteklediği “derhal ateşkes” fikrine geri döndü. Buna karşın, cephede ilerleme kaydeden Moskova bu öneriye ilgi göstermiyor. Rusya, ateşkese karşı çıkıyor çünkü bunun yalnızca geçici bir ara olacağını, Ukrayna’nın yeniden silahlanmasına olanak tanıyacağını ve savaşta inisiyatifin kendisinde olduğu bir dönemde bunu kabul etmeyeceğini savunuyor.
Kaynak: Gazete Oksijen
