ABD Başkanı Donald Trump’ın Venezuela’ya yönelik giderek sertleşen tutumu, Washington’un Latin Amerika politikasında yeni ve riskli bir dönemin habercisi olarak görülüyor. Trump’ın ülkeye ilişkin şaşırtıcı ölçüde yoğun ilgisi, yönetimin genel dış politika yaklaşımının özeti niteliğinde: İç politika motivasyonları ağır basan, hukuku ve teamülleri ikincil plana iten ve sosyal medya üzerinden şekillenen bir strateji.
'Riskli bir pozisyon'
Trump’ın Venezuela’yı “ayrışmaya zorlayarak” rejim değişikliğine gitme planı, ABD’nin bölgeye yaptığı askeri yığınakla daha da tartışmalı hale geliyor.
Financial Times'ın haberine göre yaklaşık 15 bin Amerikan askerinin Venezuela’nın yakın çevresine konuşlandırılması, uyuşturucu karşıtı operasyonlar için fazla; olası bir kara harekatı için ise yetersiz. Bu belirsiz güç projeksiyonu, Washington’u “ne saldırı için hazır ne de geri adım atabilir” noktaya sürüklüyor.
Sosyal medyadan ilan edilen 'uçuşa yasak bölge'
Geçtiğimiz hafta Trump’ın sosyal medya hesaplarından duyurduğu “uçuşa yasak bölge” kararı da ciddiyeti tartışılan adımlar arasında. Pentagon tarafından teyit edilmeyen bu duyuru, operasyonel bağlayıcılık taşımıyor. Ancak buna rağmen, “yanlışlıkla” hava sahasına girme riskine karşı bölge uçuşlarının belirgin biçimde azaldığı görülüyor.
ABD'nin geçmişteki benzer hamleleri
ABD’nin dış müdahaleler geçmişi açısından Venezuela istisna değil. Washington, özellikle Latin Amerika’da onlarca kez hükümet değişikliğine müdahil oldu. Ancak doğrudan işgal nadir başvurulan bir yöntem. Küba’daki 1961 Domuzlar Körfezi fiyaskosu, yerel desteğe aşırı güvenmenin risklerini göstermişti. 1989–90 Panama operasyonu başarılı olsa da ülkenin küçük yapısı ve bölgede zaten bulunan ABD kuvvetleri sonucu kolaylaştırmıştı.
Venezuela ise 30 milyon nüfusu ve zorlu coğrafyasıyla çok daha büyük bir meydan okuma.
Trump'ın çıkış yolları ne durumda?
Maduro’nun bir anlaşma karşılığında görevi bırakmaya ikna edilmesi sürgün, af ve ekonomik güvence gibi teklifler düşük bir ihtimal de olsa Trump için bir başarı hikayesi yaratabilir. Ancak Maduro direnirse, Trump’ın geri çekilmesi çok zor görünüyor. Yürütülen tüm süreç, “asgari maliyetle maksimum baskı” yaklaşımının risklerini artırıyor.
Hegseth’in rolü: Sadakat operasyonu
Trump’ın yeniden adlandırdığı “savaş sekreteri” Pete Hegseth’in attığı adımlar, uzmanlara göre ABD ordusunun kurumsal güvenliğini tehdit ediyor. Hegseth’in onayıyla vurulan ve “uyuşturucu kaçakçısı” olduğu iddia edilen küçük teknelerle ilgili emrin yasal temeli tartışmalı.
Teknik olarak çoğu saldırının uluslararası hukuka aykırı olduğu belirtiliyor; ancak ABD tarihinde askerî ve sivil liderlerin savaş suçları nedeniyle cezalandırılmasının son derece nadir olması nedeniyle yaptırım ihtimali düşük.
Pentagon’un üst kademesinde tasfiyeler
Hegseth, savaş hukukunu “zayıflık” olarak gören söylemi ve ordunun “daha maskülen olması” yönündeki çıkışlarıyla tanınıyor. Trump yönetimi son aylarda iki kuvvet komutanını, genelkurmay başkanını ve başkan yardımcısını değiştirerek Pentagon’un üst kademesini kendisine sadık isimlerle doldurdu. Hukuk danışmanlarının tasfiye edilmesi ve çeşitlilik politikalarının hedef alınması, ordudaki moral ve kurumsal bağlılığı ciddi biçimde zayıflatıyor.
ABD ordusunda durum ne?
Uzmanlara göre bu atmosfer, ABD ordusunun etkinliğini doğrudan baltalıyor. Dahası, Trump ve sivil danışmanlarının üst düzey askeri kadro nezdinde saygınlık kaybetmesi, kritik kararların askeri tecrübeye değil siyasi sadakate göre alınması riskini doğuruyor.
Eski Başkan Dwight Eisenhower’ın “Planlar değil, planlama önemlidir” sözü hatırlatılırken, Trump’ın Venezuela hamlesinin Hegseth’in hazırladığı eksik ve ideolojik planlara dayanacağı endişesi giderek büyüyor.
Kaynak: Gazete Oksijen
