Çoğu iş insanı uluslararası bir olay yaratmadan bir ömür geçirir. Elon Musk ise bunu geçen ay iki kez yaptı. İlk olarak, Walter Isaacson'ın biyografisinde yer alan, Starlink adlı uydu hizmetini Kırım üzerinden aktif hale getirmeyi reddettiği ve böylece Rus donanmasına yönelik bir Ukrayna saldırısını engellediği yönündeki ifşaatlar nedeniyle Ukrayna'nın öfkesini üzerine çekti.
Günler sonra Tayvan, Çin Halk Cumhuriyeti'nin kendi kendini yöneten adayı ABD'nin Hawaii'yi gördüğü gibi gördüğünü söylediği için onu eleştirdi. Tayvan Dışişleri Bakanlığı, Musk'a ait X'te "Tayvan #PRC'nin bir parçası değildir ve kesinlikle satılık değildir!" dedi. Bunlar Musk'ın bu ayki diplomatik ajandasında yer alan ve İsrail, Türkiye ve Macaristan liderleriyle yapılan görüşmeleri de içeren konulardan sadece birkaçıydı.
Musk'ın uluslararası etkisi ABD için ilginç bir sorun teşkil ediyor. Jeopolitik liderliğin giderek teknolojiye bağlı olduğu bir dünyada Musk'ın ABD'nin en önemli varlıklarından biri olması gerekiyor. Ama yine de fiilen bağımsız bir aktör. Elbette ticaret yüzyıllardır devletçilikle iç içe geçmiştir. Doğu Hindistan Şirketi 1700'lerde kendi başına bir devlet haline geldi ve kar peşinde Hindistan'ı sömürgeleştirdi. Şirketin kuvvetlerine komuta eden Robert Clive, İngiliz Parlamentosu'na "Büyük bir prens benim zevkime bağlıydı, zengin bir şehir benim merhametime kalmıştı" dedi. Henry Ford, ABD'yi her iki dünya savaşının da dışında tutmaya çalıştı. Ford, 1940 yılında İngiltere'nin Nazi Almanyası ile savaşmak için ihtiyaç duyduğu savaş uçakları için motor üretme sözleşmesini veto etti.
Hükümete bağlı değil
Soğuk Savaş sırasında Armand Hammer, Occidental Petroleum'un tepesindeki konumunu Sovyetler Birliği ile ABD arasında yumuşama sağlamak için kullandı. George Soros, bazı ülkelerin para birimlerine karşı bahis oynayarak kazandığı serveti, diğerlerinde demokrasi ve insan hakları için baskı yapmak için kullandı. Musk nüfuzunu petrol, sermaye ya da özel orduların kontrolüne değil, ekonomik rekabet gücü, ulusal güvenlik ve kamuoyu için hayati önem taşıyan teknolojilerin kontrolüne borçlu.
NASA ve Pentagon uzaya çıkmak için büyük ölçüde Musk'ın sahibi olduğu SpaceX'e bağımlı. Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'nden Gregory Allen'ın belirttiği gibi, SpaceX geleneksel bir savunma müteahhidi gibi neredeyse tamamen ABD hükümeti tarafından onaylanan satışlara bağımlı değil, bu da Musk'ın görüşlerini Washington'unkilerle uyumlu hale getirmek için daha az yükümlülük hissettiği anlamına geliyor.
Rusya'nın Şubat 2022'deki işgalinin ilk saatlerinde Ukrayna'nın diğer uydu hizmetlerini devre dışı bırakmasının ardından Ukraynalılar, Musk'ın Starlink terminallerini sağlayarak savaş alanında bağlantıyı yeniden kurduğunu ve Ukrayna'nın yenilgiyi önlemesine yardımcı olduğunu belirtiyor. Tesla dünyanın tek elektrikli araç üreticisi değil, ancak en gelişmiş ve prestijli olanı. Ulusal liderler anlaşılır bir şekilde bir Tesla fabrikasına ev sahipliği yapmanın sektörün geleceğinde önemli bir rol sağlayacağını düşünüyor. Bu nedenle Çin, Tesla'nın varlığının yerli markaları canlandıracağına dair doğru bir bahis oynayarak 2019'da Şangay'da yabancı bir otomobil üreticisi için bir ilk olan tamamen kendisine ait bir yan kuruluş açmasına izin verdi. The Wall Street Journal'ın haberine göre, Suudi Arabistan'ın Tesla ile bir yatırım hakkında konuşmasının nedeni de bu. Ancak Musk bu haberleri yalanladı.
Siyasi olarak kazançlı
Son olarak, Musk'ın X'i satın alması finansal olarak son derece karmaşık olsa da dünyanın en etkili sosyal medya platformunda kimin sesinin duyulacağı, yükseltileceği, filtreleneceği veya yasaklanacağı konusunda söz sahibi olmasını sağlayarak siyasi olarak kazançlı oldu. Gençliğinde Güney Afrika'dan Kanada'ya, oradan da ABD'ye göç eden Musk gibi bir girişimciyi ancak ABD yetiştirebilirdi. Milyarder biyografisini yazan Isaacson'a verdiği demeçte "ABD kelimenin tam anlamıyla insanın keşif ruhunun damıtılmış halidir" diyor.
Ve belki de sadece ABD'de bu kadar çok siyasi özerkliğe sahip olabilirdi. Musk, Federal Ticaret Komisyonu'ndan Adalet Bakanlığı'na kadar devletle neredeyse sürekli çatışma halinde. Gücün tek adamdan geldiği Çin ya da Rusya'da bu durum işinize, özgürlüğünüze ya da her ikisine birden mal olabilir. Gücün farklı birimler ve partiler arasında dağıldığı ABD'de ise Musk başarılı oluyor. Musk'ın dış politikadaki etkisi pek çok şaşkınlığa yol açmış olsa da, kutuplaştırıcı bir figür olan Musk'a gösterilen tepkinin aynısı olmasa da iş dünyası bu tür konularda düzenli olarak ağırlığını koyuyor.
Çin'e karşı savunmasız
Musk'ın ABD hükümetinden bağımsızlığından daha önemlisi, Çin'e karşı savunmasızlığı. Isaacson, Covid-19'u kontrol altına almak için Çin ve ardından Kaliforniya tarafından zorunlu kılınan fabrika kapatmalarının otorite karşıtı damarını alevlendirdiğini yazıyor. Ancak Musk'ın kamuoyu önünde gazabına uğrayan sadece Kaliforniya oldu. Musk kapatmaları faşist ve sorumlu yetkiliyi cahil olarak nitelendirdi. Geçen yıl Tesla'nın Şangay fabrikası 22 gün boyunca kapalı kaldığında bile Çin hakkında kamuoyu önünde benzer bir şey söylemedi.
Musk'ın Çin'e olan hürmeti eski Twitter'a kadar uzanıyor. Isaacson, satın alınmasından kısa bir süre sonra Musk'ın gazeteci Bari Weiss'a platformun "Çin'le ilgili kullandığı kelimeler konusunda dikkatli olması gerektiğini, çünkü Tesla'nın işinin tehdit altında olabileceğini" söylediğini yazıyor. Pekin'e el pençe divan dururken Amerikalı politikacılara kafa tuttuğu için Musk'ı ayrı tutmamak gerekir. Walt Disney'den JPMorgan Chase'e kadar pek çok şirketin genel müdürü de aynı şeyi yapıyor. Elbette aradaki fark, ulusların kaderinin banka kredisi ya da animasyon filminden çok teknolojiye sahip olana bağlı olması.
Musk'ın teknoloji üzerindeki etkisi azalırsa uluslararası ilişkiler üzerindeki etkisi de azalacaktır. Rakipleri SpaceX'in fırlatma alanındaki ve X'in sosyal medyadaki pazar payını zayıflatmak için yoğun bir şekilde çalışıyorlar. Elektrikli arabalara gelince, artık Çinli markalar Çin'i yakaladığına göre, Pekin artık onları kullanışlı bulmadığında Tesla'nın da diğer yabancı şirketler gibi Çin pazarından çıkarılmasını bekleyebilirsiniz. Musk, artık orada koruması gereken satışları olmadığında Çin'e karşı daha az savunmasız olabilir.
