İki buçuk yıldır devam eden savaşta ölen ya da yaralanan Ukraynalı ve Rusların sayısı yaklaşık bir milyona ulaştı. Bu rakam, savaş öncesi nüfusları azalan iki ülkenin gelecekte de ödeyeceği şaşırtıcı bir bedel. Rusya ve Ukrayna'nın resmi verileri açıklamayı reddetmesi ya da zaman zaman büyük ölçüde güvenilmeyen rakamlar ortaya koyması nedeniyle çatışmalara dair kesin ölü ya da yaralı sayıları belirlenemiyor.
Konuya aşina olan kişilere göre Ukrayna'nın bu yılın başlarında yaptığı gizli bir tahmine göre ölü Ukraynalı asker sayısı 80 bin yaralı sayısı ise 400 bin. Batı istihbaratının Rus kayıplarına ilişkin tahminleri ise değişkenlik gösteriyor; bazılarına göre ölü sayısı yaklaşık 200 bin, yaralı sayısı ise 400 bin civarında.
Kayıplar, bir yandan Ukrayna'nın doğusunda ilerlemeye çalışırken bir yandan da Kursk bölgesindeki son Ukrayna saldırısına karşı koymak için yetersiz eğitimli askerleri kullanan Rusya için sorunlara neden oluyor. Ancak bu kayıplar, nüfusu dev komşusunun dörtte birinden az olan Ukrayna'ya çok daha fazla zarar veriyor.
Ukraynalılarla nüfusunu artırıyor
Her iki tarafta savaştan önce ekonomik ve sosyal çalkantılar nedeniyle nüfus düşüşleriyle mücadele eden ülkeler için uzun vadede yıkıcı bir etkinin nasıl olacağını belirlemeye çalışıyor. Ayrıca Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in 2022'de işgali başlatmasının ardındaki motivasyonlardan birine de ışık tutuyor: Ukrayna'yı işgal ederek Rusya'nın nüfusunu artırmak. Hükümet tahminlerine ve demografi uzmanlarına göre, Rusya'nın son on yılda Ukrayna topraklarını işgal etmesi ve ele geçirmesi, Ukrayna'nın işgal altında ya da mülteci olarak en az 10 milyon insanını kaybetmesine neden oldu.
Putin uzun zamandır Rusya'nın kronik demografik düşüşünü ele almayı bir öncelik olarak ilan etti ve Kremlin o zamandan beri işgal altındaki bölgeleri Ruslaştırma kampanyasına girişti; buna geniş çaplı çocuk kaçırma ve Ukraynalılara Rus vatandaşlığı almaları için baskı yapma da dahil. İşgal altındaki Donbas bölgesinde mülk satışı ve diğer işlemler için artık Rus vatandaşlığı almak gerekiyor.
Bugünkü Ukrayna bir zamanlar Rus İmparatorluğu'nun bir parçasıydı ve Putin defalarca ülkeyi bu devlete geri döndürmek istediğini söyledi. Bulgaristan doğumlu siyaset bilimci ve Avrupa demografisi üzerine yakında çıkacak bir kitabın yazarı olan Ivan Krastev, “Demografi Putin için bir öncelik ve Rusya'nın Slav çekirdeğini sağlamlaştırmak için Ukrayna'yı ve halkını kullanmak istiyor. Ancak Ukrayna için ikilem varoluşsal: Geleceğinizi kaybetmeden önce bir savaşta kaç insan kaybedebilirsiniz?” dedi.
Kırım'ın ilhakı 2,4 milyon insan kattı
Tahminlerini en son Rusya nüfus sayımına dayandıran Krastev'e göre, Putin'in tam ölçekli işgalden önce Rusya'nın nüfusunu arttırmak için aldığı en etkili önlem, 2014 yılında Kırım'ın Ukrayna'dan ilhak edilmesiydi ve bu da Rusya'ya yaklaşık 2,4 milyon insan kattı. Rusya toprak ele geçirerek nüfus kazanmış olsa da, savaşın iç demografisi ve işgücü piyasası üzerinde yıkıcı bir etkisi oldu. Tam ölçekli işgalin başlamasından bu yana 600 binden fazla Rus ülkeden kaçtı. Bunlar çoğunlukla yabancı ülkelere taşınmayı ve yeni bir hayata başlamayı göze alabilen genç ve yükselişte olan profesyonellerden oluşuyor.
Rusya geleneksel olarak Orta Asya'dan gelen işgücü göçüne bel bağladı ancak savaş göçmen işçi akışını azalttı ve hatta bazı durumlarda tersine çevirdi. Bu durum, Sibirya ve Uzak Doğu'da nüfusun hızla azalması nedeniyle Rusya'da giderek artan işgücü açığını daha da kötüleştirdi. Hükümete bağlı uzmanlar Kuzey Kore'den işçi ithal etme fikrini kamuoyuna açıkladılar.
Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik saldırıları komşusunun nüfusu üzerinde yıkıcı bir etki yarattı. En son 2001 yılında yapılan nüfus sayımında 48 milyon kişi kaydedilmişti. Ukraynalı demografi uzmanları ve hükümet yetkililerine göre 2022 yılının başında, Rusya işgal etmeden önce, Rusya'nın 2014 yılında işgal ettiği Kırım gibi bölgeler de dahil olmak üzere bu sayı 40 milyona düşmüştü. Birleşmiş Milletler'e göre Şubat 2022'de savaşın başlamasından bu yana altı milyondan fazla kişinin Ukrayna'dan kaçması ve Rusya'nın daha fazla toprak ele geçirmesiyle birlikte, Ukrayna hükümetinin daha önce açıklanmayan tahminlerine göre Kiev kontrolündeki topraklardaki toplam nüfus yaklaşık 25 milyona düştü.
Ölenler doğanlardan üç kat fazla
Ptoukha Demografi Enstitüsü'nde araştırmacı olan Oleksandr Gladun, tüm Ukrayna'nın savaş öncesi nüfusu için 42 milyon ve bu yılın başında hükümet kontrolündeki topraklarda yaşayan yaklaşık 29 milyonluk daha yüksek tahminler verdi. Gladun, Ukrayna'nın nüfusunun ancak savaşın bitiminden birkaç yıl sonra, geri dönenlerin sayısı netleştiğinde hesaplanabileceğini söyledi. Etkisi kalıcı olabilir. Askeri ölümlerin yanı sıra Ukrayna'nın doğum oranı da kaydedilen en düşük seviyeye geriledi: Hükümet verilerine göre bu yılın ilk yarısında ölenlerin sayısı doğanlardan üç kat daha fazla oldu. Hükümet rakamlarına göre bu dönemde yaklaşık 250 bin ölüm ve 87 binin üzerinde doğum kaydedildi.
