İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümü ülke yönetimine ilişkin acil soruları gündeme getirirken, Dini Lider Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlu Mücteba Hamaney merkezi bir rol oynamaya hazırlanıyor. Çoğu İranlı için Hamaney'in oğlu bir muamma. Hiçbir kamu görevinde bulunmuyor, nadiren kamuoyu önüne çıkıyor ve konuşma yapmıyor. İran'ın istihbarat ve güvenlik kurumlarındaki kilit isimlerle onlarca yıllık bağları olan genç Hamaney, özellikle kişisel güç tabanı olmayan uysal bir cumhurbaşkanı olarak görülen Reisi döneminin gölgesinde güçlendi.
Reisi, 85 yaşında sağlık sorunları yaşayan Dini Lider Hamaney'in yerine geçecek kişi olarak görülüyordu. Cumhurbaşkanı olarak, daha güçlü kişi ve ağların perde arkasından nüfuz kullanması için bir araç görevi görüyordu. Reisi'nin helikopter kazasında hayatını kaybetmesi, Hamaney'in yerine kimin geçebileceği ve bir sonraki cumhurbaşkanının Hamaney'in oğlu ve Devrim Muhafızları da dahil olmak üzere ülkenin güç simsarları için aynı derecede esnek olup olmayacağı konusunda spekülasyonlara yol açtı.
Spot ışıklarının dışında daha güçlü
Son yıllarda pek çok kişi Mücteba Hamaney'in babasının yerine geçmek için ön sıralarda yer alabileceğini düşünse de İran gözlemcileri ve siyasi analistler bunun pek olası olmadığını söylüyor. Bunun yerine, spot ışıklarının dışında daha güçlü olacağını söylüyorlar. Alman Uluslararası ve Güvenlik İşleri Enstitüsü'nde İran uzmanı olan Hamidreza Azizi, “Mücteba ve etrafındaki ağ son yirmi yıldır gösteriyi yönetiyor. Şimdi, kesinlikle Hamaney'in kendisi için asıl zorluk, Raisi'nin sahip olduğu özelliklere sahip birini bulmak" dedi. Azizi'ye göre bunu yapmak, Mücteba'nın gölge rolünü kamuoyu denetiminden uzak tutarken gücünü koruyabileceği ve hatta genişletebileceği bir ortam yaratacak.
Merkezi rol oynayacak
Her iki durumda da Mücteba Hamaney, haziran sonunda yapılması planlanan cumhurbaşkanlığı seçimleri ve babasının yaklaşan hilafeti öncesinde İran'ın siyasi yapısını yeniden şekillendirirken merkezi bir rol oynayacak. Mücteba aynı zamanda dini liderin ofisinde ve kontrol ettiği iş imparatorluğunda da söz sahibi.
Mücteba Hamaney de pek çok İranlı genç gibi ilk gençlik yıllarını 1980-1988 yılları arasında Saddam Hüseyin'in Irak'ına karşı savaşarak geçirdi. Taburunda, ileride Devrim Muhafızları'nın istihbarat şefi olacak Hüseyin Taeb ve Devrim Muhafızları'nın Tahran'daki protestoları bastırmakla görevli biriminin başına geçecek Hüseyin Nejat gibi daha sonra İran'ın güvenlik birliğinin üst düzey isimleri olacak kişilerle ilişkiler kurdu.
2022 yılında, ülkenin İslami kıyafet kurallarını ihlal etmekle suçlanan genç bir kadın olan Mahsa Amini'nin gözaltında ölümünün ardından ülke çapında protestolar İran'ı yeniden kasıp kavurdu. Dini liderin oğlu kısa sürede protestocuların öfkesinin hedefi haline geldi. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir-Hüseyin Musavi, Hamaney'e oğlunun yerine geçeceği yönündeki söylentileri ortadan kaldırması çağrısında bulundu. Ayetullah yanıt vermedi.
Mücteba'nın gölgede kalması daha iyi
Genç Hamaney, gerekli dini referanslar ya da yönetim deneyimi de dahil olmak üzere, resmi olarak bir yüce liderde bulunması gereken bazı niteliklere sahip değil. Ali Hamaney ve İslam Cumhuriyeti'ni kuran selefi Ayetullah Ruhullah Humeyni, iktidarı çocuğuna devretme fikrini İslami olmadığı ve monarşik olduğu gerekçesiyle reddetmişlerdi. Uzmanlar Mücteba Hamaney'in babasının vefatından sonra iktidarının tehlikeye girebileceğini ve gölgede kalmasının daha iyi olacağını söylüyor.
