Geçen yıl bu zamanlarda yapılan bir ankette ekonomistlerin yüzde 85'i bu yıl bir resesyon öngördü. O zaman ki tahminler iki ay önceki yüzde 100 resesyon tahminine kıyasla iyimser bir yaklaşımdı. Bu arada ABD Merkez Bankası Başkanı Jerome Powell, son derece yetenekli ekibinin çalışmalarına dayanarak, Mart ayında enflasyon oranını düşürmenin milyonlarca Amerikalının işine mal olacağı korkusunu dile getirdi.
Tahminler tutmadı
Ancak bunların hiçbiri gerçekleşmedi. Hem enflasyon hem de işsizlik doğru yönde ilerliyor ve çoğu ekonomist ABD'nin 2024 yılında resesyondan kaçınmasını bekliyor. Ekonomistler işlerin neden bu kadar iyi gittiğini henüz çözebilmiş değil ancak bir hesaplaşmanın zamanı geldiği şimdiden belli. Hazine Bakanı Janet Yellen'ın geçen hafta söylediği gibi: Pek çok ekonomist, yüksek işsizlik ya da durgunluk dönemine girmeden enflasyonun normale dönmesinin mümkün olmadığını söylüyordu. Bir yıl önce de pek çok ekonomist resesyonun kaçınılmaz olduğunu söylüyordu. Böyle bir öngörüde bulunmak için sağlam bir entelektüel temel olduğunu hiç düşünmedim.
Bu ekonomistlerin birçoğu Janet Yellen'ın çalışmalarına güveniyor olabilir. Kendisinin oldukça saygın makro araştırmaları toplam talepte önemli bir düşüş olması halinde istihdamın da düşerek durgunluğa yol açacağını öngörmektedir. Ekonomist Christina Romer (genellikle ortak yazarlarla birlikte) negatif para politikası şoklarının çıktı ve istihdamda resesyonlara neden olduğuna dair en ikna edici kanıtlardan bazılarını sundu. Romer'in çalışmaları özellikle etkili oldu hatta bence Nobel Ödülü'ne layık. Çünkü ekonominin karmaşık bir matematiksel modeline dayanmıyor ve iki partili bir temelde kabul gördü.
Paul Krugman bu yılın büyük bir bölümünde enflasyondaki düşüşün resesyona neden olmayacağını öngörüyordu ve bu konuda haklı çıktığı için övgüyü hak ediyor. Ancak uzun yıllar boyunca, dezenflasyonun çıktı ve istihdamda kayba yol açacağını öngören modelleri kullanarak eski tarz Keynesyen makroekonominin öngörü erdemlerini göklere çıkardığını bize söylemeye daha az hevesli.
Krugman son zamanlarda kırılan tedarik zincirlerinin çözülmesinin enflasyon oranının düşmesine yardımcı olduğunu öne sürdü. Bu nokta da haklı. Ancak toplam talepte de büyük bir negatif şok yaşandığından bahsetmedi. Maliye politikası zirve yaptı ve sonra geri çekildi. Fed faiz oranlarını sıfıra yakın seviyelerden yüzde 5 aralığına yükseltti, hem de oldukça hızlı bir şekilde. Ayrıca parasal koşullarda sıkı olacağına dair mümkün olan her türlü sinyali gönderdi. Yine de resesyon olmadı.
Bunu düşünmeleri makuldü
Bu kadar çok ekonomistin resesyon öngörmesinin bir nedeni var ve bunun nedeni de bu ekonomistlerin akıllarının başlarında olmaması ya da Donald Trump'ın başkanlık kampanyasındaki konuşma noktalarını tekrarlamaları değil. Resesyon öngörüyorlardı çünkü Yellen, Krugman, Romer ve diğerleri gibi uzmanlar onlarca yıldır bunu öğretiyorlardı. Başından beri resesyon ihtimalinin makul olduğunu düşündüğüm için buradaki genel kafa karışıklığından kendimi muaf tutmuyorum.
Gerçek dünya o kadar tutarlı değil
Lawrence Summers'ın enflasyondaki düşüşün istihdam ve üretim açısından büyük maliyetleri olacağını öngörürken yanıldığı ortaya çıktı ve şimdi sosyal medyada bu yüzden tepki çekiyor. Yine de en azından tutarlı bir modele dayanıyordu. Sorun şu ki, gerçek dünya model kurucularının istediği kadar tutarlı değil.
Buradaki çözüm geçmiş doktrinleri halının altına süpürmek değil; daha açık sözlü olmak. Makroekonomistler çoğu zaman ne olup bittiğini bilmezler ve bu durum makronun tüm farklı türleri için geçerli.
