Emlak patronu Tord Kolstad, ülkesindeki varlık vergisi artışından kaçmak için iki yıl önce Norveç'i terk etti. Ancak kaçış sebebi onu takip etti. Kolstad'ın yeni ülkesi İsviçre, süper zenginlerden alınan veraset vergileri konusunda hararetli bir tartışmanın ortasında. Veraset yoluyla intikal eden 50 milyon frankın (59 milyon dolar) üzerindeki servetin yarısının alınması önerisi, iş sahibi multi-milyoner ve milyarderlerin başka bir yere gidecekleri konusunda kamuoyunu uyarmalarına yol açtı. Hükümetler devasa açıklarla başa çıkmak ve kamu hizmetlerini finanse etmek için en zenginlerden daha fazla kesinti yapmanın yollarını ararken benzer tartışmalar dünyanın dört bir yanında yaşanıyor. Ancak yetkililere bu tür önlemlerin zenginlerin göçüne ve yatırım kaybına yol açacağı söyleniyor.
Ülkenin kimliği değişiyor
İsviçre'nin doğrudan demokrasi sistemine göre, öneri yaklaşık iki yıl içinde ulusal oylamaya sunulacak. Ancak böyle bir fikrin ortaya atılması bile ülkenin kimliğinin giderek erozyona uğradığı hissini besliyor. Credit Suisse'in çöküşünün ardından finans sektörünün istikrarına ilişkin endişeler ve çok sevilen tarafsızlığındaki çatlakların ardından bu miras önerisi, düşük vergili, iş dostu bir ülke olarak itibarına yönelik bir tehdit.
İsviçre uzun zamandır dünyanın zenginleri için bir emanetçi olarak biliniyor. Katı İsviçre bankacılık gizliliğinin sona ermesinden sonra bile, özel bankacılık konusundaki itibarını korudu. Dünyanın en büyük servet yöneticisi olan UBS Group'a ev sahipliği yapıyor ve St Moritz ve Gstaad gibi Alp tatil beldeleri ultra zenginlerin oyun alanları olarak biliniyor. Kolstad verdiği bir röportajda, "Bu çok radikal bir öneriydi ve elbette pek çok işletme sahibi üzerinde olumsuz bir etkisi olacağını düşünüyorum. İsviçre'de çok mutlu olmama rağmen, eğer bu gerçekleşirse yeniden düşünmek zorunda kalacağım" dedi.
En zengin 500'ün 22'si İsviçre'de yaşıyor
Kolstad, Norveç'in sosyalist hükümetinin en üst dilimdeki servet vergisi oranlarını etkili bir şekilde iki katına çıkarmasının ardından Alplere taşınan düzinelerce zengin Norveçliden biriydi. Bloomberg Milyarderler Endeksi'ne göre İsviçre şu anda dünyanın en zengin 500 kişisinden 22'sine ev sahipliği yapıyor. KOF ETH Zürih'te kıdemli bir ekonomist olan Isabel Martínez, 50 milyon franktan fazla serveti olan yaklaşık 2 bin 500 vergi mükellefi olduğunu ve bunların tüm vergi mükelleflerinin yüzde 0,1'inden daha azını oluşturduğunu tahmin ediyor. Bu kişiler devlet kasasına yılda yaklaşık 5-7 milyar frank katkıda bulunarak gelir, kar ve sermaye kazancı vergilerinden elde edilen gelirin yaklaşık yüzde 6'sını oluşturuyorlar.
İsviçre'de şu anda federal düzeyde bir miras vergisi bulunmuyor. Bazı kantonlar vergi uyguluyor ancak eşler ve çocuklar çoğu durumda bundan muaf. Torunların vergilendirildiği yerlerde, oranlar beş veya altı rakamlı bir muafiyet ödeneğinden sonra yüzde 3,5'ten fazla değil. Miras vergisinde herhangi bir değişikliğe gidilmesi henüz çok uzak olsa da bu konu gündemde. Çeşitli varlıklı kişiler yerel medyada düzenli olarak yer alarak öneriyi kınadılar ve tartışmayı kamuoyuna taşıdılar.
İklim krizi önlemleri için imza topladılar
Tüm bu öfkenin arkasında Sosyal Demokratların gençlik kanadı Juso var. İklim önlemlerini finanse etmek için, daha yüksek veraset vergisi konusunda ulusal bir oylama düzenlemek üzere 100 binden fazla imza topladılar. Juso Başkanı Mirjam Hostetmann "En zengin sınıf iklim krizine neden olan ekonomik sistemden faydalanıyor. Sonuçlarla mücadele etmek için daha fazla ödemeliler" dedi.
İsviçre parlamentosu öneriyi tartışacak ve tavsiye kararının yanı sıra olası bir karşı öneriyi de karara bağlayacak. Ancak hükümet bu tedbire karşı çıkıyor. Süper zenginlerin ülkeyi terk edeceği argümanına ek olarak, bazıları bunun ekonomik bir maliyeti olduğunu düşünüyor. Önerilen verginin o kadar yüksek olduğu ve işletmelerin varislerinin bu vergiyi ödemek için varlıklarını satmak zorunda kalacağı uyarısında bulunuyorlar. Bu da istihdamı tehdit edecektir özellikle de satın alan yabancı bir alıcıysa üretimi pahalı İsviçre'de tutma olasılığı daha düşük.
"Asla ödemeyecekler"
Gallen Üniversitesi Vergi ve Ticaret Politikası Bölüm Başkanı Stefan Legge'ye göre, daha yüksek bir vergi ihtimali bile bazılarını önceden plan yapmaya itiyor. Legge, "Ciddi serveti olan insanlar bunu asla ödemeyecek. Sadece taşınacaklar" dedi. Ayrıca verginin ters etki yaratabileceği konusunda da uyarıda bulunuyor. Varlıklı sakinlerin ayrılmasından kaynaklanan gelir kaybının, geri kalanlar için vergi artışlarıyla telafi edilmesi gerekecektir.
Denetim firması PwC tarafından haziran ayında yapılan bir ankete göre, etkilenen işletme sahiplerinin üçte ikisi, varlıklarını diğer aile üyelerine önceden devretmeyi düşündüklerini belirtti. Yarısından fazlası ise yurtdışına taşınmayı düşündüklerini söyledi. Komşu İtalya bir seçenek olabilir. Sermayeyi çekmek için 2017'de ultra varlıklı bireylerin ikamet etmesi için 100 bin euroluk bir sabit vergi getirdi. Miras, eşler ve çocuklar için yüzde 4 oranında vergilendiriliyor. Henley & Partners tarafından hazırlanan bir rapora göre, Birleşik Arap Emirlikleri'nin bu yıl en çok küresel milyoneri çekeceği ve onu ABD ve Singapur'un izleyeceği tahmin ediliyor.
Zenginlerin hedef alınması sadece İsviçre'de gerçekleşmiyor. İngiltere, çoğunluğu yüksek gelirlilerden oluşan yerleşik olmayan vatandaşları için vergi muafiyetlerine son verirken, İspanya da salgın sonrası enflasyon artışı sırasında sosyal programlara ödeme yapmak için geçici bir servet vergisi getirdi. Bu yıl G20 başkanlığını yürüten Brezilya, en zenginler için küresel bir asgari vergi önerdi ancak hükümetler bu fikre karşı çıkanlar arasında ABD de var.
İsviçre'de Juso bile önerilerinin uzak bir ihtimal olduğu konusunda hemfikir. Ancak bu konu ve maliyetler arttıkça ve nüfus yaşlandıkça hükümetlerin kendilerini nasıl finanse etmeye devam edebilecekleri hakkında tartışıyorlar. Bazıları bunu iyi bir şey olarak görse de, diğerleri için şimdiden itibar kaybı söz konusu. İsviçreli bir iş insanı ve yatırımcı olan Tito Tettamanti, "Bu girişim İsviçre'nin ihtiyatlı, düşünceli ve iş dostu bir ülke olarak itibarına zarar veriyor. Güvenilirliğimizden bir parça kaybettik" dedi.
