İstanbul Sanayi Odası (İSO) haziran ayında duyurduğu 'İSO Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2023' araştırmasının ardından, bu kez daha küçük ve orta ölçekli kuruluşları kapsayan 'İSO Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2023' (İSO İkinci 500) araştırmasının sonuçlarını açıkladı.
İSO İkinci 500’ün üretimden satışları arttı
İSO İkinci 500 araştırmasının sonuçlarına göre, 2023 yılında İSO İkinci 500’ün üretimden satışları yüzde 42,2 oranında artarak 695 milyar TL’den 988 milyar TL’ye yükseldi.
İSO'nun yayımladığı bültende, bu artışın 2021 ve 2022 yıllarına kıyasla zayıf bir performansa işaret ettiği belirtildi. Bu duruma, yavaşlayan küresel talep, deprem felaketi, uzun seçim dönemi ve yeni ekonomi politikaları doğrultusunda uygulanan sıkılaşma politikalarının etkili olduğu ifade edildi.
İSO İkinci 500’ün üretimden satışlarındaki değişimler, yıl sonu TÜFE enflasyonundan arındırılarak incelendiğinde, 2023 yılında üretimden satışların yüzde 13,7 oranında gerilediği görüldü.
Araştırmanın en büyük üç şirketi
2023 yılı İSO İkinci 500 sıralamasına göre, üretimden satışlar baz alınarak yapılan değerlendirmede Biska Tekstil, 2 milyar 958 milyon TL ile ilk sırada yer aldı. Karel Elektronik, 2 milyar 949 milyon TL ile ikinci olurken, Küçükçalık Tekstil 2 milyar 945 milyon TL ile üçüncü sırayı aldı.
2023 yılı İSO İkinci 500 sıralamasına, üretimden satışları 2 milyar 958 milyon TL ile 1 milyar 294 milyon TL arasında olan şirketler girebildi. 2022 yılı listesinde yer alan şirketlerin üretimden satışları ise 2 milyar 54 milyon TL ile 886 milyon TL arasında gerçekleşmişti.
2023 yılında, 76 yeni kuruluş İSO İkinci 500 listesinde yer alma başarısı gösterdi. 37 kuruluş geçen yıl İSO 500’de yer alırken, bu yıl İSO İkinci 500’e geriledi. Son iki yılda da 387 kuruluş İSO İkinci 500 sıralamasında yer aldı.
2023 yılında İSO İkinci 500, satışlarının yanı sıra kârlılıkta da zayıf bir performans gösterdi. Bu yılda, İSO İkinci 500'ün faaliyet kârı yüzde 44,9 artarak 100,4 milyar liradan 145,5 milyar liraya yükseldi. Ancak, aynı dönemde faaliyet kârlılığı oranı yüzde 12,6 seviyesinde sabit kaldı.
Benzer şekilde, faiz, amortisman ve vergi öncesi kar (FAVÖK) büyüklüğü yüzde 46 artarak 121,1 milyar liradan 176,8 milyar liraya çıktı. Bu artışa rağmen, FAVÖK karlılığı sadece binde 1 puan artışla yüzde 15,3 oldu. Vergi öncesi kar ve zarar toplamı ise yüzde 26,8 artarak 74,7 milyar liradan 94,7 milyar liraya ulaştı. Ancak, satış kârlılığı oranı 1,2 puan düşerek yüzde 9,4'ten yüzde 8,2'ye geriledi.
Net kambiyo zararında artış
İSO İkinci 500’ün kârlılık bileşenlerini yansıtan bu tablo geçen yıl ile kıyaslandığında, 2023’ün en çarpıcı gelişmesinin, net kambiyo zararının neredeyse 5 katına çıkarak 4,1 milyar liraya ulaşması olduğu görülüyor.
Net kambiyo zararındaki bu yüksek oranlı artışa karşılık kambiyo işlemleri haricindeki diğer gelirlerden elde edilen net kar 18,5 milyar liraya çıkarak kur zararını fazlasıyla telafi etti. Böylece net üretim faaliyeti dışı gelirlerin net satışlara oranı yüzde 0,8’den yüzde 1,2’ye çıktı. Üretim faaliyeti dışı gelirler içerisinde faiz, temettü, iştirak, menkul kıymet, duran varlık satışı, komisyon vb. gibi pek çok kalem yer alıyor.
Finansman giderleri arttı
Finansman giderleri 2023 yılında da; İSO 500’deki gibi, İSO İkinci 500’de de sanayi kuruluşlarının karlılıklarında temel belirleyicilerden biri olmayı sürdürdü.
İSO İkinci 500’ün finansman giderleri yüzde 103,1 oranında artarak 65,6 milyar TL’ye yükseldi. Aynı yılda faaliyet kârı yüzde 44,9 artışla 145,5 milyar TL’ye çıktı. Böylece finansman giderlerinin faaliyet kârına oranı 12,9 puan artışla yüzde 45,1’e yükseldi.
Son 12 yıllık ortalamanın yüzde 44 olduğu düşünüldüğünde; yıllardan beri hep işaret dildiği gibi sanayici elde ettiği kârın yarısına yakınını finansman giderlerine ayırmak gerçeğinden kurtulamıyor. Şirketler faaliyet karlılığını büyük oranda korusa da artan finansman maliyetleri ve kambiyo zararları dönem karlılığını zayıflatıyor.
