Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) temmuz ayına ilişkin Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) aylık bazda yüzde 9,49, yıllık yüzde 47,83 arttığını açıklamasının ardından TCMB'nin Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı. Rapora göre, enflasyondaki artışta vergi ile yönetilen-yönlendirilen kalemlerdeki fiyat artışları yanında, Türk lirasındaki değer kaybı ve ücret artışları etkili oldu.
Bu dönemde yıllık enflasyon ana grupların tamamında arttı. Aylık bazda incelendiğinde, enerji başta olmak üzere alt gruplar genelinde yüksek artışlar kaydedildi. Enerji grubu fiyatlarındaki artışın vergi ayarlamalarının yanı sıra döviz kuru ve uluslararası petrol fiyatlarındaki gelişmelerin etkisiyle yükselen akaryakıt kaleminin sürüklediği görüldü.
Temel mal grubu enflasyonunda kur geçişkenliği yüksek ve hızlı olan dayanıklı tüketim malları belirleyici olmaya devam etti. Hizmet grubu fiyatlarındaki aylık artış alt gruplar geneline yayılarak önceki aya kıyasla belirgin ölçüde güçlendi. Gıda fiyatları, mevsimsel ortalamasının aksine yükseliş kaydeden taze meyve ve sebze grubu öncülüğünde önceki aya kıyasla önemli ölçüde yükseldi. Üretici fiyatları bir önceki ayın ardından bu dönemde de yüksek bir aylık arttı. Bu görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış verilerle aylık artış oranı B ve C göstergelerinde bir önceki aya kıyasla belirgin şekilde yükselirken, göstergelerin yıllık enflasyonları da artış kaydetti.
Hizmet fiyatları yüzde 9,81 arttı
Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bu dönemde alt grupların tamamında artış yaşandı. Bir önceki aya göre hizmet, temel mal, enerji, gıda ve alkol-tütün-altın gruplarında sırasıyla 2,86, 2,46, 2,25, 1,71 ve 0,34 puan artış görüldü. Mevsimsellikten arındırılmış verilerle incelendiğinde, aylık artışlar bir önceki aya kıyasla B ve C endeksinde sert bir şekilde yükseldi. Fiyat artışları B endeksini oluşturan hizmet, temel mal ve işlenmiş gıda gruplarında bir önceki aya göre önemli ölçüde güçlendi.
Hizmet fiyatları temmuz ayında yüzde 9,81 ile oldukça yüksek bir artış kaydederken, grup yıllık enflasyonu 10,20 puan artışla yüzde 69,65'e yükseldi. Bu dönemde fiyat artışları grup geneline yayılırken, yıllık enflasyon tüm alt gruplarda yükseldi. Gıda ve ücret gelişmelerinin etkilerinin hissedildiği lokanta-otel alt grubundaki yüzde 11,92'lik fiyat artışında gerek yemek hizmetleri gerekse de turizmdeki görünüme bağlı olarak konaklama hizmetleri etkili oldu ve bu grupta yıllık enflasyon yüzde 82,62 seviyesine ulaştı.
Ulaştırma hizmetlerinde temelde akaryakıt fiyatlarındaki gelişmeleri takiben fiyatlar yüzde 10,03 artarken, fiyat artışları grup geneline yayılmakla birlikte demir yolu ve hava yolu ile yolcu taşımacılığı öne çıkan ana kalemler oldu. Döviz kuruna duyarlılığı yüksek ve emek yoğun kalemler içeren diğer hizmetler alt grubunda da fiyatlar yüzde 10,27 ile önemli ölçüde artarken, bu gelişmede kişisel ulaştırma araçlarının bakım-onarımı, sağlık, ev içi hizmetler, eğlence ve spor hizmetlerindeki yükselişler öne çıktı.
Yıllık kira enflasyonu yüzde 81,69'u buldu
Kira aylık artışı yüzde 7,67 ile bu dönemde daha da güçlendi ve yıllık enflasyonu yüzde 81,69’a ulaştı. Temel mal grubu yıllık enflasyonu 7,56 puan artışla yüzde 44,25 oldu. Yıllık enflasyon dayanıklı mallarda belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda artış kaydetti. Türk lirasındaki değer kaybı, vergi ve ücret artışlarının yanı sıra canlı talep koşullarının yansımasıyla fiyat artışının güçlenerek sürdüğü dayanıklı mal alt grubunda fiyatlar yüzde 12,49 yükseldi.
Bu dönemde, yüzde 16,16 ile otomobilde belirgin olmak üzere tüm alt kalemlerde fiyat artışları kuvvetlendi. Diğer temel mallar alt grubunda fiyatlar vergi ayarlamasının da etkisiyle yüzde 8,73 ile hızlandı. Bu dönemde, kişisel bakım ürünleri, konutun bakım-onarımı, ev ile ilgili temizlik malzemeleri ve ev içi tekstil ürünleri fiyat gelişmeleriyle öne çıktı.
Ayrıca, referans euro kurundaki güncellemeyle ilaç fiyatları arttı. Giyim ve ayakkabı grubunda fiyatlar mevsim ortalamalarının aksine yüzde 2,98 artarken, yıllık enflasyon yüzde 21,51’e yükseldi. Enerji fiyatları temmuz ayında yüzde 12,73 artarken, grup yıllık enflasyonu 13,66 puan yükselerek yüzde -2,86 seviyesinde gerçekleşti. Grup aylık fiyat artışında yüzde 29,04 ile akaryakıt fiyatları öne çıkarken, yüzde 14,76 ile tüp gaz yüzde ve yüzde 6,03 şebeke suyu fiyatlarında da yükseliş izlendi.
Gıda ve alkolsüz içeceklerin fiyatları yüzde 7,71 arttı
Akaryakıt fiyatlarındaki artışta başta maktu ÖTV tutarındaki güncelleme olmak üzere son dönem Türk lirası görünümü ve uluslararası petrol fiyatlarındaki yükseliş belirleyici oldu. Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları temmuz ayında yüzde 7,71 artarken yıllık enflasyon 6,80 puan yükselerek yüzde 60,72 oldu. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 11,27 puan artışla yüzde 79,71’e, işlenmiş gıdada ise 3,42 puan artışla yüzde 46,78’e yükseldi.
Mevsimsellikten arındırılmış veriler taze meyve sebze fiyatlarının bu dönemde belirgin artış gösterdiğine işaret etti. Diğer işlenmemiş gıda grubunda patates ve kuruyemiş fiyatlarındaki yükselişler öne çıkarken kırmızı et fiyatları güçlü seyrini korudu, beyaz ette ise temmuz ayında yeniden artış gözlendi. İşlenmiş gıda grubunda bu dönemde, ekmek tahıl fiyatlarındaki yüzde olan yüksek artış dikkati çekti.
Ayrıca, bu grupta alkolsüz içecekler ile yaş çay alım fiyatlarına bağlı olarak çay fiyatlarındaki yükselişler devam etti. Son dört aydır düşüş gözlenen süt ile süt ürünlerinde ise bu dönemde yeniden fiyat artışı izlendi. Alkollü içecekler ve tütün ürünleri grubunda fiyatlar yüzde 11,17 yükselirken, yıllık enflasyon 5,68 puan artışla yüzde 46,58 olarak gerçekleşti. Bu gelişmede vergi ayarlamaları belirleyici oldu.
Yurt içi üretici fiyatları temmuz ayında yüzde 8,23 oranında artarken yıllık enflasyon 4,08 puan artışla yüzde 44,50 oldu. Temmuz ayında uluslararası emtia fiyatları, enerji dışı kalemlerdeki yatay seyre karşın, enerji kalemleri öncülüğünde artış gösterdi. Buna ek olarak, Türk lirasındaki değer kaybı asgari ücret artışı ile birlikte maliyet baskılarının önemli ölçüde güçlenmesine neden oldu.
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji grubunda baz etkisi neticesinde gerilerken, diğer alt gruplarda yükseldi. Aylık fiyat gelişmeleri sektörler bazında incelendiğinde, artışların genele yayıldığı izlenirken, rafine edilmiş petrol ürünleri, ham petrol ve doğal gaz, metal cevheri, basım-kayıt hizmetleri, elektrikli teçhizat, mobilya, motorlu kara taşıtları ve metalle bağlantılı kalemlerin fiyat artışlarıyla öne çıktığı gözlendi.
Kaynak: AA
