İngiliz gazetesi The Guardian, cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunun ardından ekonomiye dair olası senaryoları ekonomistlere sordu. Analistler, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunu önde bitirmesi ve partisinin parlamento oylamasında meclis çoğunluğunu elde etmesinin ardından ekonomik krizin daha da kötüleşeceğini öngörüyor.
Sadece bir yıl içinde değeri yarı yarıya düşen Türk lirası, Pazar günkü oylamanın ardından sabah piyasalar açılırken tarihi düşük seviyeye yakın bir değer kaybetti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, rakibi Kemal Kılıçdaroğlu'nun yüzde 44,9'luk oy oranına karşılık yüzde 49,5 oy alarak beklentileri alt üst etti. Adaylardan hiçbiri tek başına kazanmak için gereken yüzde 50 barajına ulaşamadığı için 28 Mayıs'ta ikinci tur oylama yapılacak.
Desteği azalmadı
Erdoğan'ın Adalet ve Kalkınma Partisi'nin yanı sıra bir grup milliyetçi partiden oluşan iktidar ittifakı da parlamento çoğunluğunu elde etti. Hayat pahalılığı krizine ilişkin yaygın endişeler, faiz oranlarını yükseltmekten uzun süre kaçınmak da dahil olmak üzere alışılmışın dışındaki ekonomi politikaları yükselen enflasyona, gıda ve diğer temel malların maliyetinin artmasına katkıda bulunmuş olsa da, sandıkta Erdoğan'a olan desteği azaltmadı.
"Ortada gerçek bir risk var"
Capital Economics'ten Liam Peach, "Muhalefetin zaferi ve ortodoks politika yapımına dönüş umutları buharlaştı. Bunun yerine, Erdoğan'ın zaferinin Türkiye'de makroekonomik istikrarsızlığa yol açabileceği, bunun da ciddi bir döviz krizi tehdidi ile bankacılık ve kamu borcu pozisyonlarında ilerleyen dönemlerde gerginlik yaratabileceği yönünde çok gerçek bir risk var" değerlendirmesini yaptı.
Dünya Bankası'na göre Türkiye dünyanın en büyük 19. ekonomisi. Banka, Türkiye'de son beş yılda yaşanan ekonomik krize, kredi patlamaları ve talep teşvikleriyle ekonomik büyümeyi destekleme çabalarının eşlik ettiğini kaydetti. Bloomberg'den ekonomistler, Merkez Bankası'nın Aralık 2021'den bu yana lirayı desteklemek için 177 milyar dolardan fazla para harcadığını tahmin ediyor.
Enflasyonu bir mal ve hizmet sepeti üzerinden ölçen Türkiye Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG), geçen ay bir önceki yıla göre yüzde 105,19'luk bir fiyat artışı kaydetti ve fiyatların 2023'ün başına kıyasla neredeyse üçte bir oranında arttığını ekledi. Türk mutfağının vazgeçilmezi olan soğanın fiyatı, Kılıçdaroğlu'nun geçen ay yayınladığı bir videonun ardından seçim malzemesi haline geldi. Kılıçdaroğlu videoda, "Şimdi bir kilo soğan 30 lira, Erdoğan kalırsa 100 lira olacak" ifadelerini kullandı.
"Kim kazanırsa zorlu bir ekonomiyle karşı karşıya kalacak"
Erdoğan bir seçim mitinginde gıda fiyatlarındaki artışla ilgili, "Bizim davamız büyüktür. Biz soğanı yumruğumuzla ezmesini de biliriz, yemesini de biliriz. Bu ülkede soğan, patates, salatalık sorunu yok. Biz Türkiye'deki sorunları çoktan çözdük" dedi ABD'li kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, lirayı istikrara kavuşturma çabaları nedeniyle Türkiye'nin azalan döviz rezervlerine dikkat çekerek bir sonraki hükümet için zorluklar öngördü. Değerlendirmede, "Kim kazanırsa kazansın, bir sonraki hükümet bastırılmış döviz talebi ve lira üzerindeki baskı, geniş bir cari açık, azalan uluslararası rezervler ve yüksek enflasyon ile karakterize edilen zorlu bir ekonomik zeminle karşı karşıya kalacak" ifadeleri yer aldı.
Türkiye'nin altı partili muhalefet koalisyonu üyelerinin Türk ekonomisine olan uluslararası güveni yeniden tesis etmek ve daha ortodoks ekonomi politikalarına geri dönmek için zafer kazanma ihtimali giderek azalıyor. İlk tur oylamadan önce konuşan İYİ Parti'den ekonomist Bilge Yılmaz, Türkiye'nin içinde bulunduğu ekonomik krizin, ülkenin onlarca yıldır yaşadığı her şeyi geride bırakma potansiyeline sahip olduğunu söyledi.
