Gülsin Harman ve Ben Hubbard / The New York Times
Türkiye'de Pazar günü yapılan ve kıran kırana geçen seçimler, halkın seçim sistemine olan inancının hala güçlü olduğunu ve ilk turda zafer elde edememesine rağmen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın hala güçlü bir siyasi olduğunu ortaya koydu. Devlete ait Anadolu Ajansı'na göre ilk sonuçlara göre Erdoğan'ın oyların yüzde 49,4'ünü, rakibi Kemal Kılıçdaroğlu'nun ise yüzde 45'ini almasının ardından 28 Mayıs'ta ikinci tur yapılacak. Türkiye'yi 20 yıldır yöneten Erdoğan'ın beş yıllık bir dönem için daha güçlü bir konumda olduğu görülüyor.
Seçim, kıtalararası geniş diplomatik ve ekonomik bağlara sahip önemli bir NATO müttefikinin gelecekteki rotasını nasıl belirleyebileceği açısından dünya çapında yakından izlendi. ABD de dahil olmak üzere Batılı ortaklarını sık sık şaşkına çeviren yüksek enflasyon ve Şubat ayında Türkiye'nin güneyinde 50 binden fazla kişinin ölümüne neden olan depremlerin yarattığı yıkım nedeniyle artan eleştirilerle karşı karşıya kalan Erdoğan'ın kaderi özellikle merak konusuydu.
Oylama öncesinde anketlerin çoğu, altı muhalefet partisinin yeni oluşturduğu ittifakın ortak adayı Kılıçdaroğlu'nun az farkla önde olduğunu gösteriyordu. Ancak ilk sonuçlar Erdoğan'ın etkisini gösterdi. İşte seçimlere dair bazı önemli çıkarımlar:
Türkiye'nin İlk İkinci Turu
Bu, Türkiye tarihinde hiçbir cumhurbaşkanı adayının ilk turda çoğunluğu sağlayamadığı ilk seçim oldu. 28 Mayıs'ta gerçekleşecek ikinci tur için adayların daha fazla seçmeni kendi saflarına çekmek için var güçleriyle çalışacakları iki haftalık bir süreç başlayacak. Erdoğan 2014 ve 2018'deki son iki cumhurbaşkanlığı yarışını açık ara ve önemli farklarla kazandı. Bu kez bunu başaramaması, desteğinin bir kısmını kaybettiğini açıkça ortaya koyuyor.
Erdoğan avantajlı
Erdoğan'ın Kılıçdaroğlu'na karşı üstünlüğü var gibi görünse de salt çoğunluğu elde etmekten uzak. Üçüncü bir adayın, Sinan Oğan'ın elenmesi, onu seçen yüzde 5,2'lik seçmen kitlesini açıkta bırakıyor. İkinci tura kalmaları halinde çoğunun Erdoğan'ı tercih etmesi muhtemel.
Seçim öncesinde Erdoğan şansını arttırmak için devlet kaynaklarına serbestçe başvurdu, memur maaşları ile asgari ücreti arttırdı ve halkı yüksek enflasyonun ani etkilerinden korumak için diğer hükümet harcamalarını serbest bıraktı. İkinci tura kadar bu türden daha fazla karar alabilir.
Erdoğan'ın iddiasını ortaya koymasına yardımcı olan bir diğer unsur da partisinin Pazar günü aynı saatte yapılan parlamento oylamasında gösterdiği güçlü performans. İlk sonuçlar Erdoğan'ın Adalet ve Kalkınma Partisi ve müttefiklerinin 600 sandalyeli Meclis'te çoğunluğu koruyacağını gösteriyor. Bu da Erdoğan'ın, devletin etkin işleyişini engelleyebilecek bölünmüş bir hükümetten kaçınmak için kazanması gerektiğini savunmasına olanak tanıyacak. Kılıçdaroğlu ise Pazartesi günü erken saatlerde destekçilerine yaptığı açıklamada ikinci turda kazanacağını öngördü. Kılı.daroğlu, "Kesinlikle kazanacağız ve bu ülkeye demokrasiyi getireceğiz" ifadelerini kullandı.
Seçimlere olan inanç yüksek
Türkiye genelinde ve yurtdışındaki Türk topluluklarında, oy kullanma hakkına sahip 64 milyon seçmenin ezici bir çoğunluğu sesini duyurdu. Bazıları uzun kuyruklara katlandı ve bazılarıysa birçok kişinin ulusal bir görev olarak gördüğü bu görevi yerine getirmek için depremde yıkılan mahallelerine geri döndü.
Katılım oranı yüzde 74'ün altına düşmedi
Anadolu Ajansı katılım oranının yüzde 88'i aştığını bildirdi. Bu oran, 2020 ABD başkanlık seçimlerindeki yüzde 66,6'lık katılım oranından önemli ölçüde yüksek. Bu kadar yüksek rakamlar Türkiye'de alışılmadık bir durum değil. En son 2018'de yapılan cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinde seçmenlerin yaklaşık yüzde 85'i oy kullanmıştı. 1983'ten bu yana, belediye başkanları ve belediye meclisleri de dahil olmak üzere hiçbir seçimde katılım oranı yüzde 74'ün altına düşmedi.
Birçok siyaset bilimci, büyük ölçüde cumhurbaşkanının sahip olduğu muazzam güç ve oylamadan önce siyasi oyun alanını şekillendirme kabiliyeti nedeniyle Türkiye'yi saf bir demokrasi olarak görmüyor. Ancak Türkler seçimleri hala çok ciddiye alıyor. Pazartesi günü erken saatlerde destekçilerine gerekirse ikinci tura kalmaya hazır olduğunu söyleyen Erdoğan da buna dahil. Erdoğan, "Siyasi hayatım boyunca sizin kararınıza her zaman saygı duydum. Herkesten de aynı demokratik olgunluğu bekliyorum" diye konuştu.
Milliyetçilik galip geldi gibi görünüyor
Türk seçmenler seçim sandığında dış politikaya öncelik vermeyebilir ancak Erdoğan'ın kampanya sırasında milliyetçi söylemi artırma kararı hem kendisi hem de muhafazakar parlamento ittifakı için işe yaramış gibi görünüyor. Seçim kampanyası sırasında Erdoğan, seçmenlerin ziyaret etmesi için İstanbul'un merkezine bir savaş gemisi yanaştırdı. ABD'ye yönelik eleştirilerini artırdı, hatta seçimlerin arifesinde Başkan Joe Biden'ın kendisini devirmeye çalıştığını iddia etti.
Erdoğan ve partisinin üyeleri ayrıca, muhalefeti teröristlerle işbirliği yapmakla suçladı. Üçüncü aday olan Oğan da Türkiye'deki milyonlarca Suriyeli mülteciyi evlerine göndermenin yollarına öncelik vermekten bahsetti ve muhalefet koalisyonunu Kürtlere verdiği destek nedeniyle eleştirdi. İkinci turda, milliyetçi pozisyonları daha etkili bir şekilde benimseyen aday, Oğan'ın destekçilerinin daha fazlasını toplayabilir.
© 2023 The New York Times Company
