Resmi Gazete’de ek vergilerle ilgili iki farklı karar yayımlandı. İlki Amerika Birleşik Devletleri (ABD) menşeli bazı ürünlerde 2018 yılından bu yana uygulanan ek vergilerin Cumhurbaşkanı kararı ile kaldırılması oldu. Karara göre, binek otomobilden kozmetik ürünlere, tütünden alkolü içeceklere, 22 ürün grubu için ek gümrük vergileri uygulanmayacak. Diğer karar ise ithal otomobillerle ilgiliydi. Yeni uygulama ile Avrupa Birliği (AB) ve Serbest Ticaret Anlaşması bulunan ülkeler dışındaki ülkelerden yapılacak binek otomobil ithalatına yüzde 25 ile 30 arasında ek vergiler getirildi.
Bu yeni düzenlemelerin ise tüketiciyi nasıl etkileyeceği merak konusu oldu. Özellikle ABD’den ithal edilen alkollü içkilerde yüzde 70, makyaj ve cilt bakım ürünlerinde yüzde 30 olan vergi oranı kaldırıldı. Bu iki ürünün doğrudan tüketiciye ulaşması market fiyatlarında da indirim beklentisi yarattı. Ancak vergi indiriminin fiyatlara nasıl yansıyacağı şu an belirsiz. Çünkü uzmanlara göre bu durumun etiketlere yansıması ithalatçı firmanın fiyat politikasına bağlı.
Politik karar
Uzmanlar kaldırılan vergilerin sadece siyasi bir karar olduğunu, ekonomik olarak piyasada yaratacağı etkinin belirsiz olduğunu düşünüyor. Hatta birçok kalemde ABD ithalatının yoğun olmadığını, bu kalemlerin daha çok Avrupa ve Orta Doğu’dan ithal edildiğini vurguluyorlar. Hatta bunu şöyle bir örnekle açıklıyorlar: “ABD’den ithal edilen pirincin ya da kozmetik ürünün nakliye masrafı, vergiyi düşseniz dahi daha yüksek olabiliyor. Bu da mantıklı bir ticari ilişki olmaz. Bu sebeple, belli kalemlerde ithal edilmeyen ürünlerin vergisinin kaldırıldığını konuşuyoruz.”
Hangi ürünlerde ek vergi kaldırıldı?
Ek vergileri kaldırılan ABD menşeli ürünler:
- Taze veya kurutulmuş sert kabuklu meyveler %10
- Pirinç %25
- Hazır gıda %10
- Alkollü içecekler %70
- Yaprak tütün ve döküntüleri %30
- Taş kömürü, linyit %5
- Petrol koku %4
- Güzellik veya makyaj ürünleri %30
- PVC %25
- Poliamid türleri %5
- Yakmaya mahsus ağaçlar %5
- Sıvanmamış kağıt ve karton %10
- Duvar kağıdı %25
- Suni filament %30
- Demir çelikten eşya %30
- Santrifüj pompalar %10
- Binek otomobilleri %60
- X ışınlı cihazlar %5
“2 ay çok kısa”
Diğer taraftan Türkiye’nin AB ve Serbest Ticaret Anlaşması bulunmayan ülkelerden ithal edilen binek otomobillere getirilen ek vergi de piyasada etkisini 2 ay içinde gösterecek. Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) Başkanı Ali Haydar Bozkurt, kararların sektörde önemli bir belirsizlik yarattığını söyledi.
Bozkurt, Ekonomim gazetesine yaptığı açıklamada “Otomotiv sektörü yapısı gereği uzun vadeli öngörü, hazırlık ve sipariş zamanlamalarına ihtiyaç duyan bir sektör. Ancak ani olarak hayata geçirilen bu tür düzenlemeler öngörülebilirliği zorlaştırıyor. Siparişlerin revize edilmesi, üretim ve lojistik planlarının yeniden yapılması için en az üç aya ihtiyaç var. Markalar global pazarda önceden belirlenmiş kotalar üzerinden üretim ve dağıtım yapıyor. Sürekli değişen vergi sistemleri, global otomotiv sektörünün parçası olan markaların ticaretini ve rekabet gücünü zorluyor. Daha önce yüzde 10 gümrük vergisi uygulanan ve STA kapsamında olmayan ülkelere ek mali yükümlülükler getirildi. Amaç yerli üretimi desteklemek olarak ifade ediliyor, ancak bunun pazara etkilerini önümüzdeki aylarda net göreceğiz ” dedi.
Fiyatları değil modelleri etkiler
Oksijen Gazetesi otomotiv yazarı Emre Özpeynirci ise, ek vergilerin fiyatlara yansımayacağını ancak bazı modellerin artık Türkiye’ye getirilemeyeceğini söyledi.
Bu durumu ise şöyle açıkladı: “Türkiye’nin otomobil ithalatının yaklaşık yüzde 80-85'i Almanya, Fransa gibi Gümrük Birliği ülkelerinden, yüzde 5-10’luk kısmı da Serbest Ticaret Anlaşması (STA) olan ülkelerden yapılıyor. Yani ek vergi bu yüzde 10’luk kesime getirildi. Hatta burada Japonya’nın payı bile yüzde 2.6. Dolayısıyla, tüketici açısından piyasada ciddi fiyat değişimleri görmeyeceğiz, sadece bazı markaların stratejilerinde değişiklik olacak. Burada en büyük darbeyi Japonya’dan ithal edilen otomobiller alacak. Özellikle, Japonya ve Taylan’dan getirilen modellerin satıldığı Honda markası çok etkilenecek. Toyota’nın da Japonya’dan gelen modellerinin ithalatı riske girecek. Örneğin, piyasada Toyota Land Cruiser Prado’lar azalacak gibi duruyor. Diğer taraftan Türkiye’de ürettiği modellere ağırlık verecek. Model bazında Volswagen Polo etkilenecek çünkü Güney Afrika’da üretiliyor. 2 ay sonra Türkiye’ye bu modelin getirilmeme ihtimali çok yüksek.”
Özpeynirci ek vergiden etkilenebilecek bazı modelleri ise şöyle açıkladı:
- Toyota Corolla Cross, Toyota RAV4, Toyota Land Cruiser Prado
- Honda Civic (Tayland), Honda Jazz, Honda HR-V, Honda CR-V
- Nissan X-Trail
- Volkswagen Polo (Güney Afrika)
- Audi Q5 (Meksika)
- Lexus LBX, Lexus NX, Lexus RX, Lexus LM
- Subaru Forester, Subaru Crosstrek
