The Financial Times
ABD, aylardır Ukrayna'nın Rus enerji tesislerine uzun menzilli saldırılar düzenlemesine yardımcı oluyor. Yetkililer, bunun Putin'in ekonomisini zayıflatmak ve onu müzakere masasına zorlamak için koordineli bir çaba olduğunu söylüyor. Operasyona aşina olan çok sayıda Ukraynalı ve ABD'li yetkiliye göre, Kiev ile paylaşılan Amerikan istihbaratı, cephe hattının çok ötesindeki petrol rafinerileri de dahil olmak üzere önemli Rus enerji varlıklarına saldırılar düzenlenmesini sağladı. ABD desteği, yaz ortasından bu yana yoğunlaştı. Kiev'in saldırıları Rusya'da enerji fiyatlarını artırdı ve Moskova'yı dizel ihracatını azaltıp yakıt ithalatına yöneltti.
İstihbarat paylaşımı, Trump'ın Rusya'ya yönelik hayal kırıklığının artmasıyla birlikte Ukrayna'ya desteğinin derinleştiğinin son işareti oldu. Bu değişim, Temmuz ayında Trump ile Zelenski arasında gerçekleşen bir telefon görüşmesinin ardından geldi. Financial Times, ABD başkanının, Washington'ın uzun menzilli silahlar sağlaması halinde Ukrayna'nın Moskova'yı vurup vuramayacağını sorduğunu bildirmişti.
Görüşmeye katılan iki kişiye göre, Trump, "[Ruslara] acıyı hissettirmek" ve Kremlin'i müzakereye zorlamak için bir stratejiye destek verdi. Beyaz Saray daha sonra, Trump'ın "sadece bir soru sorduğunu, daha fazla cinayeti teşvik etmediğini" söylemişti.
Temmuz ayındaki bu görüşmeden kısa bir süre sonra, Ukrayna'nın derin saldırı İHA operasyonuna aşina olan dört kişi, Kiev'e yeni bir düzeyde ABD istihbaratının akmaya başladığını söyledi. Bu bilgi, Kiev'in Rus hava savunmasını daha iyi haritalandırmasına ve saldırı rotaları belirlemesine olanak sağladı. Konuya yakın yetkililer, ABD istihbaratının Kiev'e rota planlama, irtifa, zamanlama ve görev kararlarını şekillendirmede yardımcı olduğunu, bunun da Ukrayna'nın uzun menzilli, tek yönlü saldırı insansız hava araçlarının Rus hava savunma sistemlerinden kaçmasını sağladığını söyledi.
Operasyona aşina üç kişiye göre Washington planlamanın tüm aşamalarında yakından yer aldı. Bir ABD yetkilisi, Ukrayna'nın uzun menzilli saldırılar için hedefleri seçtiğini ve Washington'un daha sonra tesislerin güvenlik açıkları hakkında istihbarat sağladığını bildirdi. Ancak operasyonlara dahil olan diğer kişiler, ABD'nin Ukraynalılar için de hedef öncelikleri belirlediğini söyledi. İçlerinden biri, Kiev'in insansız hava aracı gücünü, Washington'ın Rusya ekonomisini baltalamak ve Putin'i bir anlaşmaya zorlamak için kullandığı bir "araç" olarak nitelendirdi.
Nitekim Ukrayna'nın, Moskova'nın savaş çabalarını destekleyen Rus petrol ve doğalgaz tesislerine ve boru hatlarına yönelik saldırılarının hızı Ağustos ve Eylül aylarında önemli ölçüde arttı. Bu hasar, Moskova'yı dizel ihracatını kısıtlamaya ve ithal yakıta bağımlılığını artırmaya zorladı. Araştırma grubu Energy Aspects'e göre, ülkenin 38 petrol rafinerisinden en az 16'sı, bazıları defalarca olmak üzere, günde 1 milyon varilden fazla rafineri kapasitesini aksatan saldırılara maruz kaldı. Financial Times ve bağımsız analistler tarafından doğrulanan Rus sosyal medya videoları, çok sayıda büyük petrol ve gaz tesisinin alevler içinde olduğunu gösteriyor. Zelenski, geçen Çarşamba günü Moskova'nın özellikle Belarus ve Çin’den petrol ithal etmek zorunda kaldığını ve ihracatını kısıtladığını söyledi. Ukrayna grevleri nedeniyle Rusya'nın yakıt üretim kapasitesinin muhtemelen yüzde 20'sine kadarını kaybettiğini de sözlerine ekledi.
Trump’ın hayal kırıklığı
Trump, Alaska zirvesinde Rus mevkidaşına kırmızı halı serdikten sonra somut bir ilerleme kaydedilememesinden duyduğu hayal kırıklığını açıkça dile getiriyor. Kaynaklar, bunun Trump'ın daha derin saldırılara verdiği desteğin değişmesindeki etkenlerden biri olduğunu belirtti. Washington, Ukrayna'nın işgal altındaki bölgelerindeki Rus askeri hedeflerine yönelik saldırılara yardımcı olmak ve Rus füze ve insansız hava aracı saldırıları konusunda önceden uyarı sağlamak amacıyla uzun süredir Kiev ile istihbarat paylaşımında bulunuyor. Biden yönetimi, Kuzey Kore'nin Moskova güçlerini desteklemek için Ukrayna sınırındaki Rus bölgesine asker konuşlandırmasının ardından, ABD Himars ve Atacms füzeleriyle saldırıları onayladı. Ancak ABD, Ukrayna'nın Rus enerji tesislerine yönelik saldırılarında doğrudan bir rolü olduğunu kabul etmedi. Washington, savaşı tırmandırabilecek ve Moskova ile daha doğrudan bir çatışmaya sürükleyebilecek eylemler konusunda uzun süredir temkinli davranıyor. Trump yönetiminin artan operasyonel desteği, ABD başkanının ikinci döneminin başlarında Moskova ile barış görüşmelerine baskı yapmak amacıyla Kiev'e istihbarat paylaşımını ve askeri yardımı kısa süreliğine durdurduğu dönemdeki durumla büyük bir tezat oluşturuyor. Zelenski, ordusunun Rusya içindeki derin hava saldırılarında ABD istihbaratının rolü hakkında konuşmayı reddetti.
Ancak Ukrayna'nın, Batılı ortaklar tarafından sağlanan Patriot, Nasam ve Iris-T hava savunma sistemlerine atıfta bulunarak, "Öncelikle kendimizi savunmak için ABD istihbaratıyla birlikte çalışıyoruz" dedi. Ukrayna'nın son dönemdeki derin saldırılardaki başarısı, büyük ölçüde İHA'lardaki teknolojik gelişmeler ve Kiev'in aynı anda daha fazla füze fırlatmasına olanak tanıyan artan yerli üretimden de kaynaklanıyor.
Gri bölgedeki savaşın tehlikeleri
Derin hava saldırılarının çoğu Ukrayna'nın gizli servisi SBU ve ülke Silahlı Kuvvetleri'nin İnsansız Sistemler Kuvvetleri birimi tarafından gerçekleştiriliyor. Ancak saldırılarda diğer istihbarat ve askeri birimler de rol oynuyor. Zelenskyy, Ukrayna'nın Fire Point ve Liutyi uzun menzilli insansız hava araçlarının (bazen tek bir operasyonda 300'e kadar çıkabiliyor) toplu saldırılara öncülük ettiğini söyledi. Ancak Ukrayna güçleri, yakın zamanda Rusya içindeki hedeflere yerli üretim Neptün ve Flamingo füzeleri de ateşlemişti.
Cumartesi günü SBU, seçkin Alfa birliğinin uzun menzilli insansız hava araçlarının, Ukrayna'ya yaklaşık 1.400 kilometre uzaklıktaki Ufa'daki Bashneft-UNPZ petrol rafinerisini başarıyla vurduğunu duyurdu.
Tesis, Rusya'nın en büyük rafinerilerinden biri olup, Rus ordusuna yakıt ve madeni yağ tedarik ediyor. Bu, Rusya'nın Başkurdistan bölgesindeki enerji tesislerine son bir ayda düzenlenen üçüncü saldırı oldu. SBU, FT'ye yaptığı açıklamada, "uzun menzilli saldırılarının, düşmanın ekonomik kabiliyetleri de dahil olmak üzere askeri potansiyelini yok etmeyi amaçladığını" belirtti. Kiev'in, Rusya içindeki saldırıların sayısını ve kapsamını artırmak için çalışacağını da ekledi.
Beyaz Saray, Trump'ın “savaşı durdurmaya çalıştığını" söylemekle yetinirken Ulusal İstihbarat Direktörlüğü ve Savunma Bakanlığı ise yorum yapmayı reddetti.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov ise bu ayın başlarında ABD ve NATO'nun Ukrayna'ya "düzenli olarak" Rus enerji hedeflerine yönelik saldırılar da dahil olmak üzere istihbarat sağladığını söylemişti.
Trump, Tomahawk seyir füzeleri de dahil olmak üzere uzun menzilli füzeleri Ukrayna'ya verip vermeme konusunda ise henüz karar vermedi. Zelenski de Tomahawk seçeneğinin değerlendirildiğini ve bunun "Ukrayna'yı güçlendirebileceğini ve Rusları biraz ayıltabileceğini" kaydetti.
© The Financial Times Limited 2025
