24 Temmuz 2025, Perşembe
Abone Ol Giriş yap
Haber Giriş: 17.05.2025 16:34 | Son Güncelleme: 17.05.2025 17:31
Makaleyi sesli dinle • 4:11

Dikkat süremiz 47 saniyeye düştü: Odaklanmayı yeniden nasıl öğreniriz?

Ortalama bir insanın bir ekrana odaklanma süresi 2004’ten bu yana 2,5 dakikadan 47 saniyeye düştü. Ancak bunu adım adım geliştirmek mümkün
Fotoğraf: Shutterstock
Fotoğraf: Shutterstock
A+ Yazı Boyutunu Büyüt A- Yazı Boyutunu Küçült

Dikkatini veremiyor musun? Artık asla bir kitabı bitiremeyecekmişsin gibi mi hissediyorsun? Zihnini ve ellerini meşgul tutmanın tek yolunun saatlerce sosyal medyada gezinmek olduğunu mu düşünüyorsun?

Yalnız değilsin. Associated Press'in aktardığı on yıllara dayanan bir araştırma, ortalama bir insanın bir ekrana odaklanma süresinin 2004’ten bu yana 2,5 dakikadan 47 saniyeye düştüğünü ortaya koydu. Uzmanlara göre, 7/24 haber döngüsü, dünya hakkında süregelen belirsizlik ve sayısız saatlik ekran kullanımı bu durumu daha da kötüleştiriyor.

“Danışanlarım bu konular hakkında benimle konuştuklarında çoğu zaman bir çaresizlik ya da güçsüzlük duygusu hissediyorlar” diyor Northwestern Medicine'den psikiyatrist Dr. Michael Ziffra. “Ama bu davranışları değiştirebilirsiniz. Dikkatinizi geliştirebilirsiniz.”

Bu süreci başlatmanın bazı yolları şöyle: Bu makaleyi okurken kendinize 2,5 dakikalık bir zamanlayıcı kurun ve başka bir cihaza bakmadan ya da tıklamadan bu sayfada kalmaya çalışın.

Dikkatimizi nasıl kaybettik?

Dikkatin kayması, bir hata değil, evrimsel bir özelliktir. Beynimiz bilgiyi hızla filtrelemek ve çevremizdeki tehditler ya da değişikliklere odaklanmak üzere programlanmıştır.

Ancak bugün dikkatimizi çeken şeyler değişti. Atalarımız için bu, çalılıklardaki bir hışırtı olabilirken, bizim için bu artık haber bildirimleri ya da telefon alarmları.

Wisconsin-Milwaukee Üniversitesi’nden klinik psikolog Stacey Nye, COVID-19 pandemisinin birçok kişinin zaman algısını bozduğunu ve ekran kullanımını eşi benzeri görülmemiş biçimde artırdığını söylüyor. Teknoloji tek neden değil ama 30 saniyelik videolarda geçirilen saatlerin ya da sürekli bildirimlerin etkisi zamanla birikiyor.

“Dikkat süremiz artık yalnızca bu küçük, kısa kesitlere odaklanacak şekilde eğitildi ve bu durum doğal odak döngülerimizi bozuyor” diyor Nye.

Zihnini dinlendirmek için ‘etkin’ molalar ver

Uzmanlara göre "etkin" molalar zihni ve dikkati yeniden eğitmenin en iyi yollarından biri. Stacey Nye, bu tür molaların sadece 30 dakika sürdüğünü ve çevrendeki şeyleri fark ederek yürüyüş yapmak ya da yemeği başka bir odada yemek kadar basit olabileceğini söylüyor.

Yaratıcı olmaktan korkma. Alternatif aktivitelerin bir listesini yap ya da bir kavanozdan rastgele fikirler çek. El işi projeleri dene, kısa bir meditasyon yap, hızlı bir yemek hazırla ya da dışarıda yürüyüşe çık. Bir arkadaşını da dahil edebilirsen, daha da iyi olur.

Bu mola, zihinsel ya da fiziksel olarak etkin olmalı, telefonda pasif bir şekilde gezinmek değil.

Zihnin uyarılma ihtiyacı duyduğunda, karşısına çıkan ilk şeye tutunur. Michigan Üniversitesi'nden bilişsel sinirbilimci Cindy Lustig’e göre, akıllı telefonlar tam da bu sebeple cezbedici çünkü sürekli değişim sunan makineler gibiler.

Gereksiz bildirimleri kapat ve “rahatsız etme” modunu özellikle yatmadan önce etkinleştir. Hatta telefonunu tamamen başka bir odaya koy, diyor Lustig.

Aynı anda birden fazla iş yapmaya hayır de

Aynı anda birden fazla iş yapmak kendini daha üretken hissettirebilir, ancak uzmanlar bunu kesinlikle önermiyor.

“Tek bir şeye odaklanın” diyor Nye. “Belirli bir süre boyunca yalnızca bir şeyle ilgilenin ve bunu yavaş yavaş geliştirmeye başlayın.”

Lustig, “Pomodoro Tekniği”nin büyük bir savunucusu. Bu teknikte, bir zamanlayıcı kurarak 25–30 dakika boyunca tek bir şeye odaklanıyor, ardından 5 dakikalık mola veriyorsunuz.

Kendine şunu söylüyor: “Bu kadar süre boyunca her şeyi yapabilirim ve dünya beni sonunda hâlâ bekliyor olacak.”

Gerçekten sevdiğin bir şeyle başla ve bir hedef belirle

Sadece bir hobiye sahip olmak yetmez, diyor Lustig. Amaçlı bir uygulama içeren ve gelişim hedefi olan hobiler seçmek daha etkili: Gitar çalıp bir seyirci karşısına çıkmak ya da bir sporda ilerleme sağlamak gibi.

Ayrıca gerçekten keyif aldığın bir şey olması da önemlidir.

“İşe ağır bir kurgu dışı kitapla ya da ‘Savaş ve Barış’la başlaman gerekmiyor” diyor Lustig. “Romantik bir romanla başlaman gerekiyorsa, onunla başla. Zamanla daha zor olanlara geçebilirsin.”

Kendine nazik olmayı da unutma. Herkesin iyi ve kötü günleri vardır. Dikkat ihtiyacı kişiden kişiye, hatta görevden göreve değişebilir.

Anahtar nokta: Kas gibi dikkat de çalıştırıldıkça gelişir.

“Pek çok bakımdan bir kas gibidir; uygulama ve egzersizle geliştirebiliriz” diyor Ziffra. “Aksi takdirde, çalıştırmazsak zayıflar.”