Jack Ewing / New York Times
Elon Musk'ın Başkan Donald Trump'ın maliyet düşürme çarı olarak rol alması ve sağcı siyasete dalması, tehlikeli bir anda dikkatini Tesla'dan uzaklaştırıyor gibi görünüyor.
Tesla'nın otomobil satışları geçen yıl, elektrikli araçlar için küresel pazar %25 büyürken bile %1 düştü. Musk bu düşük performansa değinmedi ve satışları canlandırmak için somut bir plan sunmadı. Ayrıca Tesla'nın bu yıl üretmeye başlayacağını söylediği daha uygun fiyatlı bir model hakkında da hiçbir ayrıntı vermedi. Geçmişte Musk, araçlar showroomlarda yerini almadan önce aylar ya da yıllar boyunca tanıtımlarını yapardı.
Ve seçimden bu yana zamanının çoğunu Washington'da ve Trump'ın Florida'daki evinde geçirdi - Tesla'nın şirket merkezinin ve bir fabrikasının bulunduğu Teksas'tan veya bir fabrikasının ve mühendislik ofislerinin bulunduğu San Francisco Körfez Bölgesi'nden uzakta.
Geçtiğimiz on yıl içinde Tesla, zor durumdaki bir girişimden küresel otomobil endüstrisini alt üst eden bir şirket haline geldi. Şirket milyonlarca elektrikli otomobil sattı ve büyük kârlar elde ederek dev otomobil üreticilerini arayı kapatmak için milyarlarca dolar yatırım yapmaya zorladı.
Tesla'nın başarısı yükselen hisse senedi fiyatına da yansıdı ve Musk'ın dünyanın en zengin insanı olmasına yardımcı oldu.
Ancak yatırımcılar ve analistler, Musk'ın artık otomobil geliştirme, üretme ve satma gibi yorucu işlere olan ilgisini kaybettiğini söylüyor. Bunun şirketi ve dünya çapında milyonlarca insana istihdam sağlayan otomobil endüstrisi için ciddi sonuçları olabilir.
Trump yönetimine Devlet Verimliliği Dairesi başkanı olarak katılmadan önce bile Musk'ın birden fazla şirketi yönetmesi, yatırımcıların ve kurumsal yönetim uzmanlarının Musk'ın çok geniş bir alana yayılıp yayılmadığını merak etmelerine neden olmuştu. Tesla'nın yanı sıra Musk, roketleri NASA ve diğerleri için astronot ve uydu taşıyan SpaceX'i; sosyal medya sitesi X'i ve yapay zeka geliştiren xAI'yi kontrol ediyor ve yönetiyor. Ve Mars'ı kolonileştirmek istiyor.
Tesla'nın 1,25 milyar dolar değerindeki hisselerine sahip olan çalışan emeklilik fonlarını denetleyen New York Şehri denetçisi Brad Lander, “Tesla'nın elektrikli araç alanında lider olarak kalmasını sağlamaya tamamen odaklanmış bir CEO'muz yok” dedi.
Lander, Musk'ın Tesla'nın yönetim kurulunda kalmasını ve CEO'luk görevlerini tam zamanlı olarak bu işi yapacak birine bırakmasını istediğini söyledi. Lander, “Bunu istemek çok da zor değil. Bu sadece Amerika'daki hissedar yönetişiminin temel modeli” dedi.
Geçmişte, kendisi ve şirketin yönetim kurulu Musk'ın Tesla'yı yönetmesini savunmuş ve çok zayıf olduğu fikrini reddetmişlerdi. Şirketin yükselen hisse senedi fiyatını ve güçlü karını, Tesla'nın diğer taahhütleri nedeniyle zarar görmediğinin kanıtı olarak gösterdiler.
Musk'ın yurtiçinde ve Almanya, İngiltere, Fransa ve diğer ülkelerde sağcı liderlere verdiği destek, önemli sayıda müşteriyi yabancılaştırmış gibi görünüyor.
Musk'ın siyasi faaliyetlerinin ve Tesla'daki varlığının azalmasının şirket içinde de memnuniyetsizliğe yol açtığına dair işaretler var.
Bu hoşnutsuzluk, geçen ay şirketin Palo Alto'daki ofislerinde yapılan ve çok sayıda çalışanın hayal kırıklıklarını dile getirdiği alışılmadık bir toplantıda açıkça görüldü.
Toplantıda konuşan üst düzey bir yönetici, çalışanlara Musk'ın “değişken” davranışlarından ve ılımlı bir etki yaratan bazı üst düzey yöneticilerin ayrılmasından dolayı kendisinin de cesaretinin kırıldığını söyledi. New York Times tarafından incelenen toplantının ses kaydına göre yönetici, CEO'nun kutuplaştırıcı sosyal medya paylaşımlarının ve Trump yönetimindeki çalışmalarının müşterileri kaçırdığını, bazı çalışanların ayrılmasına neden olduğunu ve Tesla'ya yeni yetenekler kazandırmayı zorlaştırdığını söyledi.
Yönetici, çalışanları işlerine odaklanmaya ve Musk'ın X ve diğer forumlardaki yorumlarını dikkate almamaya çağırdı. Yönetici, “Ben sadece görmezden geliyorum ve ne üzerinde çalıştığımızı düşünüyorum” dedi ve ekledi: “Bununla nasıl başa çıkılacağı konusunda verebileceğim en iyi tavsiye bu”
En azından bazı yatırımcıların da şüpheleri olduğuna dair işaretler var. Tesla'nın hisse fiyatı Aralık ortasından bu yana %25 düştü, ancak seçimden bu yana hala yaklaşık %40 artış gösterdi. S&P 500 hisse senedi endeksi ise seçimden bu yana yaklaşık %6 artış gösterdi.
Birçok yatırımcı Musk'a hala güveniyor. Bu nedenle Wall Street Tesla'yı dünyanın en büyük otomobil üreticisi Toyota'nın üç katından daha değerli görüyor.
İyimser yatırımcılar şirketin çoğu koşulda kendi kendine gidebilen otomobiller geliştireceğine inanıyor. Musk'ın çabaları konusunda uzun süredir yükselişte olan bir yatırım şirketi olan ARK Invest, Tesla'nın otonom araç çağırma hizmetleri için tahmini 10 trilyon dolarlık bir pazarın yarısını kontrol edebileceğini tahmin ediyor.
Musk Ocak ayında yaptığı açıklamada “Tesla'nın açık ara dünyanın en değerli şirketi olması için bir yol görüyorum” dedi. Bu büyümenin “büyük ölçüde otonom araçlar ve otonom insansı robotlardan kaynaklanacağını” da sözlerine ekledi.
Musk'ın şaşırtıcı bir şekilde umursamaz göründüğü şey ise Tesla'nın bugünkü en büyük işi: otomobil satışı.
Geçen ay Tesla'nın dördüncü çeyrek sonuçlarını tartışmak üzere yapılan bir konferans görüşmesi sırasında bir finans analisti, Tesla'nın bazı durumlarda otomobillerin kendi başlarına yönlenmesine, hızlanmasına ve yavaşlamasına olanak tanıyan teknolojideki rekabet avantajından yararlanmak için daha fazla otomobil satma planlarını detaylandırmasını istedi. Musk soruyu anlamadığını ve şirketin zaten yollarda milyonlarca arabası olduğunu söyledi.
Şirket Çin'de BYD'ye; Avrupa'da BMW ve Volkswagen'e; Amerika Birleşik Devletleri'nde ise Hyundai ve General Motors'a pazar payı kaybetti. Aralarında müzisyen Sheryl Crow'un da bulunduğu bazı Tesla sürücüleri Musk'ın siyasi faaliyetlerinden o kadar rahatsız ki arabalarını satıyor ya da bir daha almayacaklarını söylüyorlar.
Musk'ın sağcı politikacıları desteklemesi ve sosyal medyada kışkırtıcı açıklamalar yapmasının ardından Ocak ayında Tesla'nın satışları Almanya'da %59, Fransa'da %63 ve İngiltere'de %12 düştü. Amerika Birleşik Devletleri'nde satılan elektrikli otomobillerin yaklaşık üçte birini oluşturan Kaliforniya'da Tesla satışları geçen yıl %12 düştü.
Ancak şirketin tek sorunu siyasi tepkiler değil.
Tesla satışlarının %95'ini iki araca, Model 3 ve Model Y'ye bağlı olarak gerçekleştiriyor. BYD'nin bazıları 20.000 dolardan çok daha düşük maliyetli bir düzineden fazla elektrikli modeli var. Model 3, 7 bin 500 dolarlık federal vergi kredisi hesaba katılmadan önce Amerika Birleşik Devletleri'nde 42 bin dolardan başlıyor.
Otomobil uzmanları Tesla'nın satışları canlandırmak için daha ucuz bir otomobile şiddetle ihtiyacı olduğunu söylüyor. Ancak geçen yıl Musk, Meksika'nın Monterrey kentinde 25 bin dolara mal olacak düşük maliyetli bir otomobil üretme planlarını süresiz olarak erteledi.
Şirket, Haziran ayı sonuna kadar mevcut fabrikalarında yeni bir model üretmeye başlayacağına söz verdi, ancak bir prototip sergilemedi veya ayrıntı vermedi. Analistler bu modelin Model 3'ü temel almasını ve 25 bin dolardan çok daha pahalı olmasını bekliyor.
© 2025 The New York Times Company
