Ben Hubbard - Bilal Shbair / The New York Times
İsrail'in Hamas'ı yok etmeye yönelik askeri harekâtı Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki mahallesini yerle bir edip binaları enkaza çevirirken ve mahalle sakinlerini kaçmaya zorlarken, Filistinli işçi yiyeceğinin tükenmekte olduğunu fark etti.
Dükkanlar kapanmış, pazarlar boşalmış ve çatışmalar erzakların kendilerine ulaşmasını engellemiş. Bu yüzden o ve kalan komşuları evlerinin yakınında yetişen ve khobeza olarak bilinen bir bitkiyi toplayıp pişirerek yaşamlarını sürdürdüklerini söyledi.
35 yaşındaki işçi Amin Abed, geçtiğimiz günlerde Gazze'den telefonla yaptığı açıklamada söz konusu bitkiye değinerek, "Bize dünyadaki herkesten daha fazla faydası oldu. İnsanlar savaşın en karanlık dönemlerinde sadece khobeza ile hayatta kaldılar"
Kutsal toprakların vazgeçilmezi
Kutsal toprakların insanları nesiller boyunca, ilk kış yağmurlarından sonra yol kenarlarındaki diz boyu çalılıklarda ve boş toprak alanlarda filizlenen, ıspanak ve lahana arasında bir tada ve dokuya sahip doyurucu bir bitki olan khobeza topladı. Aşçılar onu zeytinyağında soteliyor, soğanla çeşnilendiriyor ya da kaynatıp çorbaya katarak lezzetli ve düşük maliyetli yemekler yapıyorlar.
Şimdi, bir ebegümeci türü olan bu bitki, açlığı bastırmak için ucuz bir yol sunarak Gazze sakinlerinin yiyeceklerinin büyük bir bölümünü oluşturuyor. Diğer yiyeceklerin çoğunun bulunmadığı ya da çok pahalı olduğu bir dönemde Gazze sakinleri khobeza'yı kendileri toplayıp tek başına ya da birkaç malzemeyle birlikte pişirebiliyor.
Gıda yardımları yetersiz
İsrail bölgeye neredeyse tamamen abluka uygularken, yardım grupları ve Birleşmiş Milletler yetkilileri Gazze'ye giren gıda miktarının yaklaşık 2,2 milyon insanı besleyemediği ve her geçen gün daha fazla sayıda Gazze sakinini felaket boyutlarında açlığa ittiği konusunda uyarıda bulunuyor. Yetersiz beslenmeye bağlı ölümler daha yaygın hale geldi. Gazze nüfusunun tamamı akut gıda kıtlığıyla karşı karşıya ve yardımın yetersiz olduğu kuzeyde de kıtlık benzeri koşullar yavaş yavaş kendisini hissettiriyor.
Son yemek kitabında bir khobeza tarifine yer veren Filistinli yazar Reem Kassis, "İnsanlar bir çuval undan bir çuval soğana kadar oradaki durumun ne kadar vahim olduğunu kavrayamıyor" diyor.
Ürdün, Lübnan, Suriye, İsrail işgali altındaki Batı Şeria ve başka yerlerde de yenen bu bitki yabani olarak yetişiyor ve nispeten pek tadı yok. Normal zamanlarda genellikle limon suyu veya acı biberle tatlandırılıyor.
Kassis, annesinin ailesinin bunu karamelize soğan ve hamurla dolu bir güveç olarak pişirdiğini söyledi. Babası ise bitkiyi zeytinyağında sotelemiş ve üzerine limon suyu gezdirmiş.
Normal zamanda yenecek bir şey değil
Kassis, "Mütevazı bir yemek olarak kabul edilir, misafirlerinize ikram edeceğiniz bir şey değildir" dedi ve ekledi: "Başka bir şey olmadığında besleyicidir. Uzatabilirsiniz, hamur ya da ekmek ekleyebilirsiniz, soğan ekleyebilirsiniz"
Gıda malzemelerinin yetersiz olduğu Gazze'de birçok aile bu bitkiyi kaynatarak çok sayıda insan arasında paylaşılabilecek bir çorba haline getiriyor.
Tarım işçisi 32 yaşındaki Sulaiman Abu Khadija, "Atalarımızın zamanından beri khobeza yiyoruz. Bir nesilden diğerine geçti" şeklinde konuştu. Abu Khadija, eşi ve üç çocuğu Gazze'nin merkezindeki Deir al Balah'ta yaşıyor ve bazen khobeza toplayabileceği açık araziye ulaşmak için fazlaca yol kat ediyor.
Khadija ayrıca "Birçok insan bu savaş sırasında bunu yedi çünkü farklı sebze seçenekleri yok. Her yerde bulmak kolay ve hızlı ve basit bir şekilde pişirilebiliyor" sözlerini kaydetti.
Khadija, ailesinin çorba yaptığını, yaprakları kaynattığını ve ardından yemeğin temiz olmasını sağlamak için suyu değiştirdiğini söyledi.
Savaştan önce bu bitkiyi iyi tanımasına rağmen, Gazze'nin kuzeyinden göç eden bazı şehir sakinlerinin bu bitkiye aşina olmadıklarını ancak tadına baktıklarında hoş bir sürprizle karşılaştıklarını söyledi.
Sıcak da soğuk da yeniyor
Genellikle sıcak yense de Abu Khadija da dahil olmak üzere bazı Gazze sakinleri soğuk olarak bitkinin daha lezzetli olduğunu düşünüyor.
Bu bitki İsrail'de yaygın olarak tüketilmiyor, ancak orada yaygın olarak yetişiyor ve bazı şefler onu değerli bir yerel malzeme olarak görüyor.
İsrail de bu tadı iyi biliyor
Kudüs'teki Eucalyptus restoranının şefi ve sahibi Moshe Basson, sosyal medyada Gazze sakinlerinin "yabani ot" yediğini gösteren bir video gördüğünü söyledi.
Basson "Bu bir ot değil" diye düşündüğünü hatırlıyor ve şu sözler dilinden dökülüyor: "Bu khobeza olmalı"
Basson, yemek kitabında khobeza kullanılan tariflere yer verdiğini ve mevcut menüsünde khobeza yaprak dolması ve sarımsak, zeytinyağı ve mantarla sotelenmiş khobeza bulunduğunu söyledi. Basson, Gazze sakinlerinin bitkiyi yediğini görünce hiç şaşırmadı ve "Bu bir ilaç Besleyicidir ve bir şef olarak benim için lezzetlidir" ifadelerini kullandı.
Geçmişte İsrailliler de ihtiyaç duyduklarında khobeza'ya başvurdular. İsrail'in 1948'deki kuruluşunu çevreleyen savaş sırasında Arap güçleri Kudüs'e kapsamlı bir kuşatma uyguladı ve şehrin içinde sıkışıp kalan Yahudiler çocuklarını İbranice'de kalamit olarak da bilinen khobeza aramaya gönderdi. Sonunda Yahudiler direndi ve kuşatma başarısız oldu.
Aramak tehlikeli olabilir
İsrail jetlerinin Gazze'ye bomba yağdırdığı ve İsrail askerlerinin bölgenin bazı kesimlerinde karada olduğu bu savaşta, khobeza aramak bile tehlikeli olabilir.
"Bize ne yardım ne de başka bir şey geliyor" diyen 22 yaşındaki Rawan al-Khoudary, ABD ve diğer ülkeler tarafından havadan yapılan gıda yardımlarına konuyu getiriyor.
Kuzey Gazze'de yaşadığı yerde yiyecek kıtlığı arttıkça, kocasının patlıcan ve khobeza toplamak için sık sık İsrail sınırına yakın tarım arazilerine gittiğini söyledi. Ancak bir yolculuk sırasında kuzeninin kocası, ailenin İsrailli bir keskin nişancı olduğuna inandığı biri tarafından vurularak öldürülmüş.
Şimdi başka yerlerden khobeza seçiyorlar.
Rawan al-Khoudary "Çorba yapıyoruz, güveç yapıyoruz, elimizden ne gelirse yapıyoruz. Khobeza ile yaşıyoruz" diyor.
©️ 2024 The New York Times Company
