Niraj Chokshi, Christine Chung / New York Times
Kabinde duman. Lastik patlaması. Çatlamış bir ön cam. Bir uçuşu etkileyerek yolcuların endişelerini körükleyen ve dünya genelinde her gün yaşanan binlerce rötar ve iptale katkıda bulunan sorunlar saymakla bitmez. Ancak bu tür olayların neden olduğu tüm hayal kırıklığı ve endişeye rağmen, ciddiyetlerini yorumlamak ve anlamak zor olabilir. İşte havacılık güvenliği uzmanlarının bu tür aksaklıklar hakkında bazı fikirleri var.
Sorunlar olur
Geçtiğimiz haftalarda birkaç endişe verici uçuş olayı manşetlere taşındı: Okyanusa doğru keskin bir düşüş, bir uçağın kuyruğuna zarar veren türbülans ve bariz bir motor yangınının ardından iptal edilen bir kalkış. Ancak uzmanlar, tüyler ürpertici olsa bile en yaygın aksilik ve arızaların tipik olarak ciddi olmadığını söylüyor.
Örneğin bir hidrolik sızıntısı, pilotların ciddiye aldığı tanıdık bir olay ancak göründüğü kadar yıkıcı değil. Bunun nedeni, uçakların iniş takımları, frenler, kanat flapları ve uçuş kontrolleri gibi ekipmanlara güç sağlamak için kullanılan ve uçakların kalkmasına, uçmasına ve inmesine olanak tanıyan yedek hidrolik sistemlere sahip olmasıdır. Bir uçağın pistten çıkması büyüleyici bir video ve uçaktakiler için muhtemelen dehşet verici bir deneyimdir. Ancak uçağa önemli bir hasar vermesi veya uçaktakilerin güvenliğini tehdit etmesi gerekmez. Aynı durum, kalkıştan önce ortaya çıkabilecek ve bir pilotu uçağı kapısında bekletmeye veya taksiden kapıya geri dönmeye zorlayabilecek çok çeşitli mekanik veya bakım sorunları için de geçerlidir. Uzmanlar, bu tür olayların anlaşılması ve ele alınmasının önemli olduğunu, ancak bunların genellikle zararsız olduğunu belirtiyor. Eski bir havayolu pilotu olan Shawn Pruchnicki, “Pilotlar, 'Bu uçakta çok iyi eğitim aldım, çok iyi eğitildim ve tedbirli olmak için kapıya dönüp uzmanları devreye sokmalıyız' diyorlar. Sistem mükemmel çalışıyor. Bu iyi bir şey” dedi.
"Küçük parçalar her zaman yanmaya başlar"
Bazen bu tür sorunlar bir uçuşu etkileyebilir veya bir uçağı hizmet dışı bırakabilir. Ancak diğer durumlarda, hızlı bir şekilde düzeltilebilirler. Uçaklar arıza emniyet sistemleriyle donatıldığından, arızalı bir sistemin bulunduğu bir uçuşun, bunun yerine bir veya daha fazla yedeğe güvenerek güvenli bir şekilde devam edebileceği zamanlar da vardır. Uçmak, çok çeşitli koşullarda her gün binlerce kez tekrarlanan karmaşık, yerçekimine meydan okuyan bir başarıdır. Pennsylvania Eyalet Üniversitesi'nde havacılık ve uzay mühendisliği profesörü ve pilot olan Amy Pritchett, bu nedenle yolcuların işler ters gittiğinde şaşırmamaları gerektiğini söyledi. Pritchett, “Küçük parçalar her zaman yanmaya veya kırılmaya başlayacaktır. Taksi yolundaki kaldırımda her zaman bir şeyleri sarsan çukurlar olacaktır. Her zaman havanın uçmak için yeterince iyi olup olmadığı, türbülansa girip girmeyeceğiniz gibi sorular olacaktır. Tüm bunlar aktif olarak yönetilmesi gereken değişkenlik kaynaklarıdır” dedi.
“İnsanın tasarladığı en güvenli ulaşım şekli”
Uzmanlar, yolcuların akıllarında tutmaları gereken bir diğer hususun da ciddi uçuş sorunlarının son derece nadir görülmesi olduğunu belirtiyor. Uçmak, araba kullanmaktan ya da trenle seyahat etmekten daha güvenlidir çünkü güvenlik, hava trafik kontrolünden uçağın kendisine kadar her şeyin tasarımına dahil edilmiştir. Önemli sistem ve prosedürlerin yedekleri vardır, nadiren tek bir arıza noktası bulunur, pilotlar yoğun ve tekrarlanan eğitimler alır ve havayolları çok çeşitli olası sonuçlara hazırlanır. Bir güvenlik danışmanlık firması işleten eski bir havayolu pilotu olan John Cox, "Bu, insanoğlu tarafından tasarlanmış en güvenli ulaşım şeklidir. Havaalanına giderken dikkatli olun” dedi.
ABD'deki havacılık güvenliği 40 kat arttı
Ulusal Akademiler tarafından 2022 yılında yapılan ticari havacılık güvenliği analizine göre, son birkaç yılda Amerika Birleşik Devletleri'nde ticari havacılık güvenliği kırk kattan fazla arttı. Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu'na göre, kazaların tipik nedenleri arasında türbülans, sert inişler, yerde diğer uçaklarla veya araçlarla çarpışmalar ve arızalı kanat veya motor gibi bileşen arızaları yer alıyor.
Uçuşların bu kadar güvenli olmasının bir nedeni de sektörün genellikle her soruna, hatta çok az tehdit oluşturanlara bile müdahale etmesidir. Amerika Birleşik Devletleri'nde havayolları, üreticiler ve Federal Havacılık İdaresi ve NTSB gibi kurumlar hava yolculuğundaki risk ve tehlikeleri sürekli olarak izliyor ve gözden geçiriyor. Pritchett, "Günümüz ticari hava taşımacılığını izleyen sistemlerin düzeyi son derece yüksek. Ancak bu, ilgili herkesin tehlike olasılığını değerlendirirken dikkatini kaybedebileceği anlamına gelmiyor” dedi.
Uzmanlar, yolculuklar zaman zaman kısa kesilse de bir uçuşun varış noktasından saptırılmasının genellikle pilotların, havayollarının ve hava trafik kontrolörlerinin gerekli dikkati gösterdiğini, hayati tehlike arz eden acil bir durumu yansıtmadığını söyledi. Embry-Riddle Aeronautical Üniversitesi'nde uçuş eğitimi bölümünü yöneten bir pilot ve doçent olan Kenneth Byrnes, “Hedefimize devam edebilir miyiz? Evet, ama yapılacak en güvenli şey bu mu?” diyor.
Perspektif önemli
Uzmanlar, bir aksilik meydana geldiğinde, bazı bağlamları akılda tutmanın önemli olduğunu söyledi. Örneğin, sıradan bir gözlemci birçok sorunun iki tip uçağı etkilediğini fark edebilir: Boeing 737'ler ve Airbus A320'ler. Ancak bu uçak aileleri hizmetteki ticari jetlerin yarısından fazlasını oluşturuyor, dolayısıyla doğal olarak haberlere en çok onlar yansıyor. Uzmanlar ayrıca teyit önyargısına karşı da uyarıda bulundu. Bir havayolu şirketi ya da üretici manşetlere taşınan bir olayda yer aldığında, medya ve kamuoyu, şirketle çok az ilgisi olan ya da güvenlik kurumlarının dikkatini çekecek kadar önemli olmayanlar da dahil olmak üzere, şirketin karıştığı diğer sorunlara karşı tetikte olma eğilimindedir.
FAA ve NTSB için eski bir kaza müfettişi olan Jeff Guzzetti, “Bir şey olduğunda, tam olarak ne olduğunu ve neden olduğunu keşfetmek ve öğrenmek için zamana ihtiyacınız var. Bu bir haber döngüsünde, hatta iki haber döngüsünde bile yapamayacağınız bir şeydir” dedi.
Boeing olayı
NTSB'nin gelecekteki kazaları önlemeye yönelik güvenlik tavsiyeleriyle sonuçlanan soruşturmaları yürütmesi aylar, bazen de bir yıldan fazla sürebiliyor. Uzmanlar, ocak ayındaki bir uçuş sırasında bir 737 Max'in gövde panelinin patlamasının ardından Boeing'in yoğun bir şekilde mercek altına alındığını ve bunda da haklı olduğunu söyledi. Ancak birçok uzman, sonraki aylarda Boeing uçaklarıyla ilgili sorunlar hakkında yorum yapmak isteyen gazetecilerden şirketle pek ilgisi olmayan çok sayıda telefon aldıklarını da söyledi. Pruchnicki, “Bir Boeing uçağında mekanik bir sorun olması, bunun Boeing ile bir ilgisi olduğu anlamına gelmez” dedi.
Gövde paneliyle ilgili olayda uçak neredeyse yeniydi ve bu da dikkatleri üreticiye odaklıyordu. Ancak uzmanlar, yıllar önce teslim edilen ve o zamandan beri güvenli bir şekilde uçan bir uçakta bir sorun meydana geldiğinde üreticinin muhtemelen hatalı olmadığını söyledi.
© 2024 The New York Times Company
