Steven Erlanger / The New York Times
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, cumartesi günü kamuoyuna Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile doğrudan müzakere çağrısında bulundu. Ancak üst düzey bir Türk yetkili Putin'in bu tür görüşmelere hazır olmadığını belirtti.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın başdanışmanı ve sözcüsü İbrahim Kalın, "Zelenskiy görüşmeye hazır, ancak Putin bu toplantıyı liderler düzeyinde yapacak pozisyonların henüz yeterince yakın olmadığını düşünüyor" diye konuştu.
Türkiye ve Erdoğan, Rusya ve Ukrayna arasında önemli bir arabuluculuk rolü oynarken, daha uzun vadeli bir ateşkese giden yolu bulmaya ve üç haftadan fazla süren acımasız bir savaşa barışçıl bir çözüm için ciddi müzakerelere girmeye çalışıyor. Türkiye bir NATO üyesi. Rus liderin 30 ulustan oluşan Batı askeri ittifakına karşı antipatisine rağmen Erdoğan'ın Putin ile iyi ilişkileri var.
Erdoğan, iki liderin tutumunu anlamak için Zelenskyy ve Putin ile konuştu. Bu konuşmalar sırasında Kalın da telefondaydı. Türk yetkili, Putin'in artık Zelenskiy'nin yerine geçilmesini savunmadığını, "Artık istese de istemese de Zelenskiy'nin Ukrayna halkının lideri olduğu gerçeğini kabul ettiğini" söyledi.
Kalın ayrıca, "Bu görüşmenin bir noktada gerçekleşeceğine inanıyorum. Bir noktada bir barış anlaşması olacak. Elbette hepimiz bunun bir an önce olmasını istiyoruz. Ancak Putin muhtemelen bunu yaptığında güçlü bir konumda olmak istiyor. Askeri kayıplar veya ekonomik yaptırımlarla zayıflamış gözükmek istemiyor” dedi.
Kalın, barış zamanın daha gelmediğini ve bunun yakın tarihte gerçekleşmeyebileceğini söyledi. Ekonomik yaptırımların Putin’i ciddi görecede etkilediğini düşündüğünü de sözlerine ekledi.
Bazı NATO ülkeleri Rusya'nın saldırgan savaşı için ödüllendirilmesinden endişe ederken aynı zamanda Ruslarla savaşmaya isteksiz. Erdoğan’ın danışmanı, “Ukraynalılar başkalarının görüşleri ne olursa olsun er ya da geç bir barış anlaşması istiyor" dedi.
Ancak asıl zorluk, Ukrayna ve müttefiklerinin feda etmeyeceği, Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü ve egemenliğini nasıl koruyacağı olacak. Buna Rusya'nın sekiz yıl önce ilhak ettiği Kırım Yarımadası da dahil. Kalın, Kırım "fiili Rus" olsa bile, kimsenin “hukuken” ilhakı kabul etmeyeceğini söyledi.
Kalın çözümün ideal olarak Minsk anlaşmalarının yeni bir versiyonu olduğunu söyledi. Minsk anlaşmalarının güncel hali, Ukrayna içindeki Rus destekli ayrılıkçı Donetsk ve Luhansk yerleşim bölgelerine önemli ölçüde özerklik sağlamayı amaçlamaya yönelikti.
Putin ve Rus parlamentosu, 2008'de benzer bir savaştan sonra Rusya'nın Gürcistan’daki Güney Osetya ve Abhazya’da yaptığı gibi, ayrılıkçı yerleşim bölgelerini şu anda "bağımsız" devletler olarak tanıdı. Bu şu anki durumu daha da karmaşık hale getiriyor.
Rus ve Ukraynalı yetkililer, Belarus’da ve görüntülü görüşmeler üzerinden pazarlıklara devam ediyor. Ancak Rus delegasyonu nispeten düşük kıdemli. Şimdiye kadar iki tarafı ayıran en zorlu sorunlara müzakerelerde değinilmedi; bu da Ukraynalı yetkilileri, Rusya'nın askeri harekat sırasında zaman kazanmaya çalıştığını düşündürüyor.
Kalın, daha küçük sorunlar çözüldüğünde toprak kontrolü ve egemenlik gibi en zor hususların iki cumhurbaşkanına bırakılması gerektiğini ileri sürdü. Bunlar arasında, Zelenskiy'nin zaten kabul ettiği, Ukrayna’nın NATO üyeliğini engelleyen bir tarafsızlık biçimi de var. Kalın, “Ruslar müzakerelerin başka bir aşamasına geçmeye hazır” diye konuştu.
Ancak Kalın, Türkiye ve diğer NATO üyelerinin savaş sona erdikten sonra Rusya ile ilişkileri nasıl yöneteceklerini ciddi şekilde düşünmeye başlamasının da önemli olacağını söyledi. “Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik savaşını tamamen reddetsek de, Rusya’nın gerekçelerinin dinlenmesi gerekiyor. Bu savaştan sonra Rusya ile Batı bloğu arasında yeni bir güvenlik mimarisinin kurulması gerekecek" diyen Kalın, sözlerine “Başka bir Soğuk Savaş’ı kaldıramayız; herkes için kötü olacak. Tüm uluslararası siyasi ve finansal sistem için maliyetli olacak. Rusya ile ilgili askeri, siyasi, ekonomik ve diğer açılardan aldığımız her kararın, attığımız her adımın bu yeni güvenlik mimarisi üzerinde etkisi olacaktır” diyerek devam etti.
Bu konu, Başkan Joe Biden'ın perşembe günü katılmayı planladığı NATO ülkeleri olağanüstü zirve toplantısının bir parçası olacak. Çoğunlukla Rus saldırganlığı karşısında bir birlik gösterisi olarak, ittifakın caydırıcılık ve toplu savunma taahhüdünü vurgulamayı amaçlayan Kalın, “Günün sonunda amaç herkes için barış ve güvenliği tesis etmektir” dedi.
Türkiye'nin Rusya ile iletişim hatlarını bu sebeple açık tutmaya çaba gösterdiğini vurguladı. "Elbette burada sorumluluğun çoğu Rusya'ya düşüyor" diyen Kalın: “Günün sonunda bu savaşı bitirecek olan Başkan Putin. Bunu ne zaman yapmak isteyece? Bu savaştan istediğini elde ettiğini düşündüğünde. Bu uzlaşma, taviz veya anlaşma olabilir, bilmiyorum. Ama bence o yönde ilerliyoruz.”
©️ 2022 The New York Times Company
