İran'ın İsrail saldırısı sonrası sırada ne var?

Matthew Mpoke Bigg / The New York Times

İran, Cumartesi günü geç saatlerden itibaren İsrail'e ve kontrol ettiği bölgeye en az 300 insansız hava aracı ve füze göndererek büyük bir hava saldırısı başlattı. Bu, iki ülke arasında onlarca yıldır süren gölge savaşının ardından İran topraklarından başlatılan ilk doğrudan saldırı oldu. Saldırı, Suriye'deki İran Büyükelçiliği kompleksindeki bir binaya düzenlenen ve İran'ın üst düzey komutanlarından birkaçının ölümüne neden olan saldırıya yanıt olarak gerçekleşti.

Peki bu saldırıya ilişkin elimizde neler var? İrdeleyelim:

Saldırı sırasında ne oldu?

İsrail ve Batı Şeria'da gece boyunca hava saldırısı sirenleri çaldı ve günlerdir beklenen bir saldırının başladığını işaret etti. İsrail ordusu Pazar günü yaptığı açıklamada, füzelerin ve insansız hava araçlarının neredeyse tamamının durdurulduğunu söyledi.

İsrail: İran saldırıda 300'den fazla füze ve İHA kullandı

İsrail saldırıyı engellemek için Demir Kubbe ve Arrow 3 olmak üzere iki ana savunma silah sistemi kullanmıştı. ABD de İsrail'in savunması için destek verdi ve Savunma Bakanı Lloyd Austin, ABD güçlerinin İran, Irak, Suriye ve Yemen'den fırlatılan füzeleri ve saldırı dronlarını engellediğini söyledi.

İngiltere de uçaklarının insansız hava araçlarını düşürdüğünü söyledi. İsrail'e komşu olan Ürdün de ordusunun hava sahasına giren uçak ve füzeleri vurduğunu açıkladı.

Saldırı nasıl bir hasara yol açtı?

Saldırıda ölen olmadı ancak 12 kişi gece boyunca İsrail'in güneyindeki Soroka Tıp Merkezi'ne getirildi. İsrail ordusunun baş sözcüsü Tuğamiral Daniel Hagari, İsrail'in güneyindeki Negev çölünde bulunan Nevatim hava kuvvetleri üssünün saldırıdan hafif hasar gördüğünü ve çalışır durumda olduğunu söyledi.

Saldırının en önemli nedeni neydi?

İran ve İsrail on yıllardır karada, denizde, havada ve siber uzayda birbirlerine karşı gizli bir savaş yürütüyor. İran, Lübnan'da Hizbullah, Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde Hamas ve Yemen'de Husiler gibi vekil güçlere destek sağlıyor. İsrail, 2021'de İran'ın en üst düzey nükleer bilimcisi Mohsen Fakhrizadeh'i öldürmek ve 2022'de Devrim Muhafızları komutanı Albay Hassan Sayyad Khodaei'ye suikast düzenlemek gibi bir dizi saldırı gerçekleştirdi.

FT'nin eski Genel Yayın Yönetmeni Barber: İran'ın İsrail'e saldırısı 'ayarlanmıştı'

İranlı ve Suriyeli yetkililere göre, ilan edilmemiş çatışma 1 Nisan'da İsrail savaş uçaklarının Suriye'nin başkenti Şam'da İran Büyükelçiliği kompleksinin bir parçası olan binayı vurmasıyla tırmandı. İran'ın Orta Doğu'daki gizli operasyonlarını denetleyen en az üç üst düzey komutan ve dört subay öldürüldü. İran bu saldırı sonrası 'misilleme' sözü verdi.

Liderler saldırı hakkında ne dedi?

İsrail Başbakanı Netanyahu şu ana kadar sadece savunma amaçlı askeri operasyon hakkında konuştu. Pazar günü sosyal medyada yaptığı bir paylaşımda şunları söyledi: "Durdurduk. Engelledik. Birlikte kazanacağız"

Netanyahu'nun Gazze'deki savaşını eleştirmek için giderek daha sert bir dil kullanan ABD Başkanı Joe Biden da İsrail'in kendini savunma hakkını defalarca teyit etti ve ülkeye silah gönderdi. Pazar günü G7 Grubu liderlerini bir araya getireceğini söyledi. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin de saldırıyı görüşmek üzere acil bir toplantı yapması planlanıyordu.

Yüzlerce İranlı saldırıyı kutlamak için Tahran'da toplandı. İran Dışişleri Bakanlığı saldırıyı bir savunma önlemi olarak nitelendirirken, ülkenin Devrim Muhafızları ABD'yi bu işe karışmaması konusunda uyardı.

Saldırının daha geniş kapsamlı sonuçları nelerdir?

İran'ın saldırısı, Hamas'ın Gazze'deki savaşı başlatan İsrail'e yönelik ölümcül saldırısından altı aydan fazla bir süre sonra geldi. Londra'daki Chatham House düşünce kuruluşunda çalışan ve Orta Doğu siyaseti uzmanı olan Nomi Bar-Yaacov'a göre, saldırı kısa vadede dikkatleri bu çatışmadan uzaklaştırabilir ama aynı zamanda bölgenin daha geniş çaplı bir istikrarsızlık içinde olduğunu da gösteriyor.

İran'ın Birleşmiş Milletler Daimi Temsilciliği gece saatlerinde sosyal medya üzerinden yaptığı bir paylaşımda "Konu sonuçlanmış sayılabilir. Ancak İsrail rejiminin yeni bir hata yapması halinde İran'ın yanıtı çok daha sert olacaktır" ifadelerine yer verdi.

İsminin açıklanmaması kaydıyla konuşan ABD'li yetkililer, Biden ve ekibinin gerilimin daha da tırmanmasını önlemek için İsrail'e İran saldırısına karşı koymasının büyük bir zafer olduğunu ve yeni bir misilleme gerektirmeyebileceğini söylediğini aktardı.

İran saldırısı sonrası İsrail Refah operasyonunu erteledi mi?

Ancak İsrail hükümeti saldırıya karşılık verme baskısı altında ve bu çerçevede İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant İran'la çatışmanın henüz bitmediğini söyledi.

Bar-Yaacov'a göre yine de verilecek herhangi bir yanıtın İran topraklarına yönelik geniş çaplı bir saldırıyı içermemesi ve böylece gerilimin daha da tırmanma ihtimalinin sınırlandırılması mümkün.

Bar-Yaacov "İranlılar saldırının sona erdiğini düşündüklerini çok açık bir şekilde ifade ettiler" dedi ve sözlerini şöyle noktaladı:

"ABD'nin İsrail'e İran içinde karşılık vermek yerine İran'ın yurtdışındaki varlıklarına, yani vekillerine saldırması için müthiş bir baskı yapmasını beklerim"

© 2024 The New York Times Company