Patrick Kingsley / The New York Times
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, 2020’de başlayan yolsuzluk davasında ilk kez salı (10 Aralık 2024) günü ifade verecek. İsrail’de uzun süredir siyasetin gündemindeki davada Netanyahu’nun vereceği ifade, ülkenin iç siyasi gerilimlerini daha da artırabilir.
Netanyahu’nun yolsuzluk davasında vereceği ifadesinin birkaç hafta boyunca aralıklı olarak devam etmesi bekleniyor. Görevdeki başbakan hakkındaki yolsuzluk suçlamalarına dair kendini savunmaya devam ederken Gazze Şeridi’nde Hamas’la savaş da sürecek.
Netanyahu’nun karakteri konusundaki derin siyasi ayrışmanın merkezinde yer alan yolsuzluk davası, İsrail’i uzun süredir istikrarsızlığa sürükledi. Destekçileri, liberal derin devletin Netanyahu’yu sandık yoluyla deviremeyince yargı yoluyla indirmeye çalıştığını savunurken, muhalifleri, Netanyahu’nun hem davayı hem de İsrail-Hamas savaşını iktidarda kalmak ve hapse girmekten kaçınmak için uzattığını öne sürüyor.
Netanyahu, ifadesini güvenlik gerekçesiyle Kudüs’teki mahkeme salonunda değil, Tel Aviv’de bir sığınaktan verecek.
Netanyahu ne ile suçlanıyor?
Netanyahu, üç ayrı ancak bağlantılı davada rüşvet, dolandırıcılık ve görevi kötüye kullanma suçlamalarıyla yargılanıyor. Suçlamalar, bazı iş insanlarına hediye ve olumlu medya desteği karşılığında kolaylıklar ve diplomatik destek sağladığı iddialarına dayanıyor. Netanyahu, tüm suçlamaları reddediyor.
Dava, 1000, 2000 ve 4000 numaralı üç ayrı dosyayı birleştiriyor. (Netanyahu, 3000 numaralı başka bir davadan aklanmıştı.)
Dosya 1000
Netanyahu’nun, 2007-2016 yılları arasında Hollywood yapımcısı Arnon Milchan ve Avustralyalı milyarder James Packer’dan yaklaşık 300 bin dolar değerinde puro ve şampanya gibi hediyeler kabul ettiği iddia ediliyor. Savcılık, Netanyahu’nun bu hediyeler karşılığında Milchan’ın Maliye Bakanlığı üzerindeki vergi muafiyeti süresinin uzatılması baskısı dahil olmak üzere birçok konuda çıkarını gözettiğini ileri sürüyor.
Savcılığa göre, Netanyahu ayrıca Milchan’ın ABD vizesini yenilemesi için Amerikan hükümetine lobi yaptı ve Milchan’ın kısmen sahibi olduğu bir televizyon kanalının birleşme sürecine yardımcı oldu. Packer’ın ise hediyeleri karşılığında bir şey almadığı belirtiliyor.
Netanyahu gibi Packer ve Milchan suçlamaları reddederken, bu kişiler davada sanık olarak yer almıyor.
Netanyahu’nun eşi Sara Netenyahu’nun da hediyeler aldığı belirtiliyor ancak o da davada sanık olarak yer almıyor.
Dosya 2000
Netanyahu’nun, 2014 yılında İsrail’in önde gelen gazetelerinden Yediot Aharonot’un yayıncısı Arnon Mozes ile kendisi hakkında olumlu haber karşılığında bir anlaşma yapmayı görüştüğü iddia ediliyor. Netanyahu’nun, rakip gazete Israel Hayom’un gücünü sınırlayacak bir yasa çıkarmayı önerdiği öne sürülüyor. Ancak Netanyahu’nun bu vaadi yerine getirmediği belirtiliyor.
Mozes da suçlamaları reddediyor.
Dosya 4000
2012-2017 yılları arasında telekomünikasyon devi Shaul Elovitch ve eşi Iris’in, Netanyahu ve ailesine çeşitli imtiyazlar tanıdığı ve karşılığında Netanyahu’nun Elovitch’lerin iş çıkarlarını koruduğu iddia ediliyor. Savcılığa göre, Elovitch, Netanyahu’nun kendisine ait Walla adlı haber sitesinde haberlerin şekillendirilmesine izin verdi. Elovitch ve eşi de suçlamaları reddediyor.
Süreç ne zaman başladı?
Netanyahu’nun faaliyetleriyle ilgili soruşturma 2016 yılında başladı. 2018 yılında polis, suçlamaların resmen yöneltilmesini tavsiye etti. Netanyahu 2019 yılında suçlandı ve dava 2020 Mayıs’ında başladı. Şubat 2021’de suçsuz olduğunu belirten Netanyahu, davayı sert bir şekilde eleştirdi.
Duruşmalar, Covid-19 kısıtlamaları ve 2023 sonunda Gazze savaşının başlaması nedeniyle defalarca ertelendi. Netanyahu, savaşın yoğunluğu nedeniyle ifadesini birkaç ay ertelemeyi talep etti, ancak mahkeme bu süreyi yalnızca birkaç gün uzattı.
Ne olabilir?
Netanyahu’nun ifadesinin ardından nihai bir karara varılması yıllar alabilir. Suçlu bulunursa, Netanyahu’nun birkaç yıl hapis cezasına çarptırılması mümkün. Avukatlarının daha önce yaptığı gibi bir savunma anlaşması önerisi tekrar gündeme gelebilir.
Bazı İsrailliler, Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’un Netanyahu’yu affedebileceğini düşünüyor. Muhalifler ise Netanyahu’nun müttefiklerinin onu cezadan koruyacak yasalar çıkarmasından endişe ediyor. Netanyahu, bu yönde bir niyeti olmadığını söylüyor.
İsrail’i nasıl etkiler?
Dava, İsrail’de yıllardır süren siyasi çalkantılara neden oldu. Netanyahu’nun bazı müttefikleri ve destekçileri ondan uzaklaştı. Bu durum, ülkeyi destekçileri ve karşıtları arasında ikiye böldü ve parlamentoda istikrarlı bir çoğunluk oluşmasını zorlaştırdı. Sonuç olarak, dört yıl içinde beş seçim yapıldı.
Netanyahu, 2021’de iktidardan düşmesinin ardından daha önce marjinal sayılan aşırı sağ partilerle ittifak kurarak 2022’de kırılgan bir çoğunluk sağladı. İktidara geri dönen Netanyahu’nun partisi, yargıyı yeniden yapılandırma planlarına odaklandı. Ancak bu adım, Ekim 2023’te Hamas’ın İsrail’e saldırılar düzenlemesine kadar süren geniş çaplı protestoları tetikledi.
© 2024 The New York Times Company
