Agnes Chang, Pablo Robles ve Keith Bradsher / The New York Times
Bu olağanüstü dolambaçlı bir yol: Yüzlerce gemi Süveyş Kanalı'ndan kaçarak Afrika çevresinde fazladan 6 bin kilometre yol kat ediyor, yakıt yakıyor, maliyetleri şişiriyor ve her yöne 10 gün ya da daha uzun şekilde seyahat süresini uzatıyor. İran destekli Husi savaşçılarının aylardır Yemen'deki mevzilerinden insansız hava araçları ve füzelerle gemilere saldırdığı, dünyanın en önemli nakliye rotalarından biri olan Kızıldeniz'den kaçınıyorlar.
Husiler, İsrail'i Gazze Şeridi'ndeki askeri harekatını sona erdirmeye zorlamak için ülkenin deniz taşımacılığıyla bağlantılarını kesmeye çalıştıklarını söylediler. Ancak bir düzineden fazla ülkeyle bağlantılı gemiler hedef alındı ve bir Husi sözcüsü geçen ay tüm Amerikan ve İngiliz gemilerini düşman hedefi olarak gördüklerini söyledi.
Kargaşanın etkisi geniş çaplı oldu
Ortaya çıkan kargaşa geniş çaplı oldu. Ocak ayının ilk iki haftasında Kızıldeniz'in kuzeybatı ucunda yer alan Süveyş Kanalı'ndan yaklaşık 150 gemi geçti. Bir denizcilik veri platformu olan Marine Traffic'e göre bu sayı geçen yılın aynı döneminde 400'ün üzerindeydi. Bu rotadan sapmalar ve Husi saldırıları, ABD ve müttefiklerinin Husilere yönelik hava saldırılarına rağmen devam etti.
Nakliye şirketleri Asya'dan Avrupa'ya bir konteyner götürmek için talep ettikleri fiyatları, kısmen Afrika'nın etrafından dolaşmanın ekstra maliyetini karşılamak için üç katına çıkardılar. Başta tanker sahipleri olmak üzere Kızıldeniz'i hala kullanan armatörler ise artan sigorta primleriyle karşı karşıya. Konteyner fiyatları henüz corona virüs pandemisi sırasında olduğu kadar yükselmedi.
Ancak Ikea gibi perakendeciler Süveyş Kanalı'ndan kaçınmanın malların mağazalara ulaşmasını geciktirebileceği konusunda uyardı. Avrupa'daki bazı otomobil fabrikaları Asya'dan gelecek parçaları beklerken faaliyetlerini kısa süreliğine askıya almak zorunda kaldı. Bu durum enflasyonu daha da kötüleştirebilir. JPMorgan Chase geçen hafta, deniz taşımacılığındaki aksaklıkların devam etmesi halinde dünya genelinde tüketici fiyatlarının bu yılın ilk yarısında yüzde 0,7 daha artacağını tahmin etti.
Seferi bir ay sürdü
Kızıldeniz'deki tek bir sapma Maersk Hong Kong adlı gemiyi günlerce geciktirdi. Singapur bandıralı konteyner gemisi 15 Kasım'da Singapur'dan Slovenya'ya doğru yola çıktı. Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı'ndan geçerek sadece 12 gün sonra Mısır'daki Port Said'e ulaştı. Singapur'a geri dönerken 17 Aralık'ta tekrar Port Said'e vardı. Ancak Husilerin saldırılarını arttırması üzerine U dönüşü yaparak Afrika'yı dolaştı ve tam bir ay süren seferin ardından 19 Ocak'ta Singapur'a geri döndü.
Petrolün yüzde 12'si Kızıldeniz'den geçiyor
Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı son iki yılda sadece Asya ve Avrupa arasında mal taşıyan gemiler için değil, aynı zamanda petrol ve sıvılaştırılmış doğal gaz yükleri için de giderek daha önemli hale geldi. Avrupa ülkeleri, 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından Rusya'dan yakıt alımını durdurmaya çalıştı. Bu nedenle Rusya, Süveyş Kanalı üzerinden çoğu Hindistan'a olmak üzere sevk ettiği petrol miktarını hızla arttırırken, Avrupa da yine Süveyş Kanalı üzerinden Orta Doğu'dan doğal gaz alımını hızlandırdı. ABD Enerji Enformasyon İdaresi'ne göre dünya çapında tankerlerle taşınan petrolün yaklaşık yüzde 12'si ve sıvılaştırılmış doğal gazın neredeyse bir o kadarı Kızıldeniz'den geçiyor.
Mürettebatlar kaçırılırken bazı gemiler hasar gördü
Husiler, İsrail'i Gazze'deki harekâtını sona erdirmeye zorlamak amacıyla İsrail ile deniz taşımacılığı bağlantılarını kesmeye çalıştıklarını söylediler. Ancak bir düzineden fazla ülkeyle bağlantılı gemiler hedef alındı ve bunların çoğu İsrail limanlarına gidip gelmiyor. Bu saldırılarda ölen ya da yaralanan olmadığı teyit edilirken, bazı gemiler hasar gördü. Galaxy Leader adlı bir araba gemisi Kasım ayında kaçırıldı ve Yemen'e götürüldü. Çoğunluğu Filipinlilerden oluşan 25 kişilik mürettebatı orada gözaltına alındı.
ABD Donanması birçok insansız hava aracı ve füzeyi hedeflerine ulaşamadan düşürerek ticari gemilerin ciddi zarar görmesini engelledi. Ancak Amerika ve müttefikleri için ucuz insansız hava araçları ve ucuz füzeleri gelişmiş savaş uçakları ve diğer askeri donanımlarla engellemek de oldukça maliyetli. Denizcilikte bir güç merkezi olan Çin'in tutumu Kızıldeniz'de önemli bir soru olmaya devam ediyor. Pekin Husileri eleştirmekten kaçındı ve onlara karşı askeri eylemlere katılmadı. Husilerin saldırıları Çin'in yıllık ihracat artışını, fabrikaları Ay Yeni Yılı nedeniyle yakın zamanda tatil edilmeden önce geciktirdi.
© 2024 The New York Times Company
