Matthew Rosenberg, Ronen Bergman, Aric Toler ve Helmuth Rosales / The New York Times
Gazze Şeridi'ndeki hastaneler İsrail'in Hamas'la olan savaşında odak noktası haline geldi ve her iki taraf da diğerinin bu merkezleri çatışmanın içine çekmesini düşmanın sivillerin güvenliğini hiçe saydığının kanıtı olarak gösterdi.
Dört aydır süren savaşta İsrail askerleri silah ve savaşçı aramak için aralarında Katar Hastanesi, Kamal Adwan Hastanesi ve El Rantisi Çocuk İhtisas Hastanesi'nin de bulunduğu çok sayıda hastaneye girdi. Ancak Şifa Hastanesi, Gazze'nin en büyük sağlık tesisi olması ve İsrail'in Hamas liderlerinin hastanenin altında bir komuta-kontrol merkezi işlettiği iddiaları nedeniyle özel bir önem kazandı. Hamas ve hastane personeli buranın sadece bir tıp merkezi olduğunda ısrar ediyordu.
Hastanenin altındaki tünel
Şifa'nın askeri bir hedef olarak değeri, 15 Kasım baskınından sonraki günlerde, İsrail ordusunun New York Times'ın 3D modelini oluşturmak için kullandığı tünel videosunu yayınlamasından sonra bile hemen netleşmedi. Ancak Times'ın incelediği kanıtlar Hamas'ın hastaneyi siper olarak kullandığını, içinde silah depoladığını ve kompleksin altında su, elektrik ve klima ile bulunan bir tünel olduğunu gösteriyor.
Times tarafından ele geçirilen ve incelenen gizli İsrail istihbarat belgeleri, tünelin en az 210 metre uzunluğunda olduğunu, hastanenin ötesine uzandığını ve muhtemelen Hamas'ın daha geniş yeraltı ağına bağlandığını gösteriyor. Times tarafından incelenen gizli görüntülere göre İsrail askerleri hastanenin ötesindeki tünelin bir bölümünde yeraltı sığınakları, yaşam alanları ve bilgisayar ve iletişim ekipmanları için kabloların hazır olduğu bir oda buldu. Bu odalar, İsrail ordusu tarafından yayınlanan videoda görünmüyordu.
Komuta merkezi iddiasını kanıtlayamadı
Ancak İsrail ordusu Hamas'ın hastanenin altında bir komuta ve kontrol merkezi bulundurduğunu kanıtlamakta zorlandı. İsrail ordusunu eleştirenler kanıtların ilk iddialarını desteklemediğini, baskından önce beş yeraltı kompleksini gösteren materyaller dağıttığını ve tünel ağına hastane binasının içindeki koğuşlardan ulaşılabileceğini söylediğini belirtiyor. İsrail, hastane arazisinde, ana binaların dışındaki barakada sadece bir tünel girişinin varlığını kamuoyuna açıkladı.
Amerikalı yetkililer, Hamas'ın Şifa'yı en azından birkaç rehineyi tutmak için kullandığına dair kanıtlar da dahil olmak üzere kendi istihbaratlarının İsrail'in iddialarını desteklediğini söylediler. Amerikan istihbaratı ayrıca Hamas savaşçılarının İsrail güçleri Şifa'ya girmeden günler önce kompleksi boşalttıklarını ve ayrılırken belgeleri ve elektronik cihazları tahrip ettiklerini gösteriyor.
Hastaneler savaşçılara tıbbi bakım sağlasalar bile uluslararası hukuk kapsamında korunuyor ancak düşmana zararlı diğer eylemler için kullanılmaları onları askeri harekat için meşru hedefler haline getirebilir. Buna rağmen her türlü eylem, beklenen askeri avantaj ile sivillere verilmesi beklenen zararı tartmalı. İsrailli yetkililere göre Şifa, Hamas'ın hastaneleri siper olarak kullanma ve sivilleri canlı kalkan haline getirme konusundaki istekliliğinin bir örneği. Ancak eleştirmenler bunun aynı zamanda İsrail güçlerinin Hamas savaşçılarını takip etmek ya da rehineleri kurtarmak için hastaneleri kuşatması ve baskınlar düzenlemesinin sivillere verdiği zararın da bir örneği olduğunu söylüyor; bu operasyonlar doktorların yakıt ve malzemeden, bölge sakinlerinin de acil ihtiyaç duyulan tıbbi bakımdan mahrum kalmasına neden olabiliyor.
"Hepimiz sağlık sisteminin çöktüğünü biliyoruz"
Diğer 31 bebeğin tahliyesinin organize edilmesine yardımcı olan BM İnsani İşler Koordinasyon Ofisi'ne göre, baskından önce Şifa'da elektrik ve yakıt eksikliği nedeniyle beş prematüre bebek öldü. BM'nin Gazze'deki insani yardım koordinatörü Lynn Hastings gazetecilere verdiği demeçte "Hepimiz sağlık sisteminin çöktüğünü ya da çökmekte olduğunu biliyoruz" dedi.
İsrail, 7 Ekim'de Hamas öncülüğünde düzenlenen ve yaklaşık bin 200 kişinin öldüğü, 200'den fazla kişinin de rehin alındığı saldırının ardından Gazze'de savaş başlattı. Sağlık yetkililerine göre savaşın başlamasından bu yana Gazze'de 28 binden fazla Filistinli hayatını kaybetti. Hastanelere düzenlediği baskınlar nedeniyle uluslararası kamuoyunun tepkisini çeken İsrail, Hamas'ın hasta ve yaralılar arasında savaşçılarını sakladığını ve tesislerde rehineler tuttuğunu gösteren kanıtları kamuoyuna açıkladı. İsrail ordusu Şifa'ya girmeden önce bina sakinlerini uyardığını, tahliye yolları açtığını ve askerlerle birlikte Arapça konuşan sağlık ekipleri gönderdiğini söyledi.
Kanıtları doğrudan yalanlamadı
Hamas ve Gazze sağlık yetkilileri hastanelerin sadece tıbbi merkez olarak hizmet verdiğini söylüyor. Ancak bu yetkililer, İsrail ordusunu hastanelere kanıt yerleştirmekle suçlamanın ötesinde, İsrail tarafından sunulan kanıtları doğrudan yalanlamadı. İsrail ordusu Aralık ayında Kamal Adwan Hastanesi'nde düzinelerce "terör eylemcisi" yakaladığını söyledi ve o sırada silah taşıyan kişilerin görüntülerini yayınladı. Gazze'deki sağlık bakanlığından bir sözcü, İsrail güçlerinin hastane yöneticilerinden güvenlik görevlilerinin silahlarını teslim etmelerini istediğini belirtti.
İsrail'in yayınladığı şüpheli video
Şeyh Hamad bin Khalifa Al Thani Rehabilitasyon ve Protez Hastanesi'nin yaygın olarak kullanılan adı olan Katar Hastanesi'ne yapılan baskının ardından İsrail ordusu 5 Kasım'da hastane arazisinde "terör altyapısı için kullanılan bir tünele" giriş olduğunu söylediği bir video yayınladı. Ancak video başka bir şeyi gösteriyor gibi görünüyor: Times tarafından incelenen mühendislik planlarına ve hastane inşaatından görüntülere göre, hastanenin inşa edildiği 2016 yılında inşa edilen bir su depolama alanı.
İsrail ordusu, bunun bir tünel girişi ya da tünel kompleksinin bir parçası olduğu iddiasını desteklemek için ek görüntü sağlamayı reddetti. Şifa baskınından hemen önce, İsrail güçleri 13 Kasım'da, kalan hastalar ve personel ayrıldıktan kısa bir süre sonra Al-Rantisi hastanesine girdi. Birkaç gün içinde ordu, orada bulduğunu söylediği silah ve patlayıcıları ve rehinelerin tutulduğunu söylediği bir odayı gösteren iki video yayınladı. Gazze'deki sağlık bakanlığı videolarda yer alan iddialara itiraz etti ve silahların yerleştirildiğini söyledi.
İsrail tarafından yayınlanan videolardan birinde askerler hastaneye girerken patlayıcılar, silahlar ve rehine odası bulmuş gibi görünüyor. Diğerinde ise İsrail ordusunun baş sözcüsü Tuğamiral Daniel Hagari hastanenin bodrumunda bulunduğunu söylediği silahları, patlayıcıları ve diğer silahları gösteriyor. Videoda hastanenin bodrum katındaki bir duvara bantlanmış bir kağıt parçasının görüntüleri de yer alıyordu. Hagari, her karesinde Arapça kelimeler ve rakamlar bulunan kağıdın "her teröristin kendi adını yazdığı" bir rehine koruma programı olabileceğini söyledi.
Gazze sağlık bakanlığı bunun bir çalışma takviminden başka bir şey olmadığını söyledi. Ancak takvim Hamas'ın İsrail'e saldırdığı gün olan 7 Ekim'de başlıyor ve en üstte "El Aksa Savaşı, 7/10/2023" yazılı Arapça başlık altında savaşçıların adı yer alıyor.
© 2024 The New York Times Company
