Patrick Kingsley / The New York Times
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski adı Twitter olan sosyal medya platformu X'in sahibi Elon Musk yılın büyük bir bölümünde yoğun inceleme ve eleştirilerle karşı karşıya kaldılar. Netanyahu, İsrail Yüksek Mahkemesi'nin gücünü azaltmaya yönelik son derece tartışmalı çabasına karşı dokuz aydır devam eden protesto dalgasının hedefi oldu. Musk, diğer şeylerin yanı sıra, X'te yahudi karşıtı tacizin artmasına göz yummak ve hatta teşvik etmekle suçlanıyor.
Pazartesi sabahı, iki adam bu öfkeden uzaklaşmak için birbirlerinin yanında soluklanmaya çalıştı. Bir haftalık ABD gezisine başlayan Netanyahu, 15 saatlik bir gece uçuşuyla Kaliforniya'ya gitti ve burada Musk'ın elektrikli otomobil şirketi Tesla'nın fabrikasında bir araya gelen ikili, X'te canlı olarak bir saat süren bir sohbet yayınlayarak kendi krizlerinden uzaklaştılar.
Tartışma kopuk kopuk da olsa eğlenceliydi. İki adam bazı noktalarda karşılıklı hayranlıklarını ifade ederken, bazı noktalarda da yapay zekanın tehlikeleri ve fırsatları üzerinde durdular. Sohbet aynı zamanda Musk'ın antisemitizm suçlamalarına karşı savunma yapmasına ve Netanyahu'nun, eleştirmenlerin hükümet üzerindeki denetimi azaltarak İsrail'in demokrasisini zayıflattığını söylediği yargı reformuna olumlu bir bakış açısı getirmesine olanak sağladı.
"Elde etmek istediğim şey denge"
Netanyahu, "Hükümetin üç kanadı arasında denge. Elde etmeye çalıştığım şey bu, daha fazlası değil" dedi. Musk'a dönerek, "İftiraya uğramak kolay bir şey değil, bunu hiç görmediğinizi biliyorum, değil mi?" diye ekledi. Musk ise gülerek, "İftiraya uğramak mı? Asla" dedi gülerek. Netanyahu için dünyanın en zengin adamıyla karşılaşmak, kısmen İsrail'deki teknoloji yatırımlarını teşvik etmek için yargıda yaptığı reformun yatırımcıları kaçırdığı ve İsrail'in startup ekosistemine zarar verdiği iddialarını reddetmesini sağladı. Netanyahu, "İsrail ekonomisinin yarı sosyalist bir ekonomiden en canlı, serbest piyasa ekonomilerinden birine dönüşmesine yardımcı oldum" dedi.
Musk için, dünyanın tek Yahudi devletinin lideriyle buluşma, X'in antisemitik nefretin bir aracı haline gelmesine izin verdiğini söyleyen Amerikalı Yahudilerden gelen eleştiri yağmurunu savuşturma şansı verdi. Musk, "Açıkçası antisemitizme karşıyım, her şeye karşıyım. Toplumu ayakta tutmaya yardımcı olan ve bizi insanlık için daha iyi bir geleceğe götüren şeylerden yanayım" diye konuştu. Yine de İsrail başbakanı bu fırsatı X'in sahibini nefret paylaşımları konusunda sıkıştırmak için kullandı. Netanyahu, "Umarım, Birinci Anayasa Değişikliği sınırları içinde, sadece antisemitizmi değil, antisemitizmin temsil ettiği insanlara yönelik kolektif nefreti de elinizden geldiğince durdurma becerisini bulabilirsiniz" dedi.
Siyasi kılıf eleştirisi
Daha sonra Anti-Defamation League CEO'su Jonathan Greenblatt, konuyu gündeme getirdiği için Netanyahu'ya teşekkür etti. Grenblatt, "Umarız Sayın Musk, Başbakan Netanyahu'nun endişelerini ciddiye alır ve böylece X/Twitter herkes için daha güvenli ve daha hoş bir yer haline gelebilir" ifadelerini kullandı. İki liderin bir araya geldiği mekanda, çoğunluğunu üst düzey İsrailli yetkililerin oluşturduğu sakin dinleyiciler, Musk'ın esprilerine gülmedikleri için iki kez azarlandı. Buluşmanın dışından gelen tepkiler daha eleştireldi: Netanyahu, platformunda antisemitizmin yükseldiği bir dönemde Musk'a siyasi kılıf sağlamakla suçlandı.
İki İngiliz grubun ortak araştırmasına göre o dönem Twitter olarak bilinen X'teki antisemitik paylaşımlar, Musk'ın Ekim 2022'de satın almasından sonraki aylarda yüzde 100'den fazla arttı. Musk ayrıca X'te antisemitizmin yükselişine dikkat çeken Anti-Defamation League'i dava etmekle tehdit ederek ve antisemitik tacizin sıkça hedefi olan George Soros'a saldırarak tartışmaları büyüttü.
"Onları riske atıyor"
Bir sivil toplum kuruluşu olan Dünya Siyonist Örgütü'nün başkan yardımcısı Yizhar Hess yaptığı açıklamada Netanyahu'nun Musk ile görüşme kararının en azından eylemsizliği meşrulaştırmaya hizmet ettiğini söyledi. Hess, "X'te antisemitizmin yaygınlaştığı bir dönemde Elon Musk'la takılmayı tercih etmek dünyanın dört bir yanındaki Yahudilere yanlış mesaj vermekle kalmıyor, aynı zamanda onları riske atıyor" dedi.
Netanyahu'nun ofisinden yapılan açıklamaya göre görüşme Musk'ın önerisi üzerine düzenlendi ve iki adam arasında son haftalarda gerçekleşen birkaç telefon görüşmesini takip etti. Netanyahu'nun Pazartesi akşamı bir başka gece uçuşuyla, Başkan Joe Biden ile görüşeceği ve hafta içinde BM Genel Kurulu'nda bir konuşma yapacağı New York'a gitmesi planlanıyordu.
ABD ziyareti, Netanyahu'nun yargıyı zayıflatma çabaları nedeniyle İsrail'de yaşanan huzursuzluğun arka planına denk geliyor. Netanyahu amacının seçilmiş hukukçulara seçilmemiş yargıçlardan daha fazla özerklik vererek demokrasiyi güçlendirmek olduğunu söylüyor. Eleştirmenler ise planının sadece hukukun üstünlüğünü zayıflatmakla kalmayacağını, aynı zamanda İsrail'i iş yapmak için daha riskli bir yer haline getireceğini söylüyor.
Ekonomistler, üst düzey bankacılar ve İsrail'in siber süper güç olmasına yardımcı olan teknoloji girişimcileri de dahil olmak üzere İsrailli iş liderleri, henüz tam olarak yürürlüğe girmemiş olan reformun İsrail ekonomisine zarar vereceğini söyledi. "Start-Up Ulusumuzu Kurtarın" bu yıl hükümet karşıtı protestolarda sıkça kullanılan bir slogan oldu. Netanyahu Pazartesi günü şafak vakti Kaliforniya'ya vardığında, 200'den fazla gösterici konvoyunun güzergâhında sıralanmıştı bile.
Bir protestocunun pankartında "Yapay zeka? Biraz duygusal zekaya ne dersiniz?" yazıyordu. Bir başka pankartta ise şöyle yazıyordu: Bibi'yi X başbakanı yapın. Eleştirmenler Netanyahu'nun Musk ile görüşmesinin İsrail ekonomisine çok az katkı sağlayacağını söyledi. Kaliforniya Palo Alto'da yaşayan ve bu hafta Bay Area'da protestolar düzenleyen İsrailli teknoloji girişimcisi Offir Gutelzon, "Borsa yanlış yöne gidiyor, yatırımlar gelmiyor. Bizim yaptığımız gibi yatırım alabilmek için başbakanın yargı darbesini durdurmasına ihtiyacımız var" dedi.
© 2023 The New York Times Company
