Julian E. Barnes, Eric Schmitt, David E. Sanger ve Thomas Gibbons-Neff / The New York Times
ABD'li ve Ukraynalı yetkililere göre ABD'li ve Ukraynalı askeri liderler, Kiev'in talihini ve ülkenin Rusya'ya karşı savaşına olan desteğini canlandırmak için önümüzdeki yılın başlarında uygulamaya başlayabilecekleri yeni bir strateji arayışındalar. Yeni bir yaklaşım arayışı, Ukrayna'nın aylarca süren karşı saldırısının işgalci Rus ordusuna kaybettiği toprakları geri alma hedefinde başarısız olmasının ve ABD'li üst düzey yetkililerle Ukraynalı mevkidaşları arasında haftalarca süren gergin görüşmelerin ardından geldi.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, bu hafta Başkan Joe Biden ve Kongre ile ilerleme yollarını görüşmek üzere aceleyle ayarlanan toplantılar için pazartesi günü Washington'a geldi. İki başkan, hem savaş alanında hem de Kongre'de Ukrayna için kritik bir anda dayanışma göstermeye ve desteği güçlendirmeye çalışacak.
Putin avantajı elde edebilir
Ukrayna'nın yaşadığı gerilemeler, Cumhuriyetçilerin Kiev'e yönelik Amerikan mali yardımının devam etmesi yönündeki desteğinin erozyona uğradığı bir döneme denk geldi. Hatta bazı üst düzey ABD'li yetkililer, savaşın önümüzdeki yıl uzun bir çıkmaza girmesi halinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in avantaj elde edeceğine dair endişelerini dile getirdiler. Biden geçen hafta Kongre'ye Ukrayna'ya yeni bir finansman turu için baskı yaparken "Putin'in kazanmasına izin veremeyiz. Bu bizim en büyük ulusal çıkarımız ve tüm dostlarımızın uluslararası çıkarıdır. Ukrayna'ya tedarik sağlama kabiliyetimizdeki herhangi bir kesinti Putin'in konumunu açıkça güçlendirir" ifadelerini kullandı.
Moskova'nın daha fazla mühimmatı var
Rus ordusu, 2022'de Kiev'e yönelik kendi başarısız girişiminin ardından, talihini tersine çevirmeye başladı ve gücünü yeniden inşa ediyor. ABD'li yetkililere göre Moskova'nın artık daha fazla askeri, mühimmatı ve füzesi var ve birçoğu İran tarafından tedarik edilen bir savaş uçağı filosuyla ateş gücü avantajını arttırdı.
Amerika Birleşik Devletleri Ukrayna'ya verdiği yüz yüze askeri danışmanlık hizmetini arttırıyor ve üç yıldızlı bir generali sahada önemli bir zaman geçirmesi için Kiev'e gönderiyor. ABD'li ve Ukraynalı askeri yetkililer önümüzdeki ay Almanya'nın Wiesbaden kentinde yapılması planlanan bir dizi savaş oyununda yeni bir stratejinin ayrıntıları üzerinde çalışmayı umduklarını söylüyorlar.
Ukraynalılar saldırıya geçmek istiyor
Amerikalılar, Ukrayna'nın sahip olduğu toprakları elinde tutmaya, kazmaya ve yıl boyunca malzeme ve kuvvet toplamaya odaklanan muhafazakar bir strateji için bastırıyor. Ukraynalılar ise dünyanın dikkatini çekmek umuduyla ya karadan ya da uzun menzilli saldırılarla saldırıya geçmek istiyor. Riskler çok büyük. ABD'li yetkililer yeni bir strateji ve ek finansman olmadan Ukrayna'nın savaşı kaybedebileceğini söylüyor. Yönetim yetkilileri Putin'in Amerikan desteğinin azalması üzerine bahse girdiğini savunuyor ve Ukrayna'nın NATO tarafından sağlanan mühimmatının bitmesi halinde Rusya'nın günler içinde galip geleceği yönündeki son açıklamalarına işaret ediyor.
Dar bir bütçeyle savaşmak zorunda kalacak
Amerika Birleşik Devletleri Ukrayna'ya son iki yılda 111 milyar dolardan fazla askeri ve ekonomik destek verdi. Ancak Cumhuriyetçilerin önemli bir kısmı artık daha fazla harcama yapılmasına karşı olduklarını söylüyor ve diğerleri de herhangi bir ek fon için oy kullanmadan önce yeni bir strateji görmeyi talep ediyor. ABD'li yetkililer birçok Ukraynalı liderin, ABD'nin savaş için fon sağlamaya devam etmesinin ne kadar tehlikeli olduğunun farkında olmadığını söyledi. Bu Ukraynalı generaller ve üst düzey sivil yetkililer ABD'nin ne sağlayacağı konusunda gerçekçi olmayan beklentilere sahipler. Örneğin Batı'nın mevcut olmayan stoklarından milyonlarca top mermisi istiyorlar. ABD'li yetkililer Ukrayna'nın daha dar bir bütçeyle savaşmak zorunda kalacağını söylüyor.
Tut ve inşa et stratejisi
ABD ordusundan bazıları Ukrayna'nın bir tut ve inşa et stratejisi izlemesini istiyor: Sahip olduğu toprakları elinde tutmaya ve 2024 yılına kadar silah üretme kabiliyetini geliştirmeye odaklanmak. ABD bu stratejinin Ukrayna'nın kendi kendine yeterliliğini arttıracağına ve Kiev'in yeni bir Rus saldırısını püskürtebilecek bir konumda olmasını sağlayacağına inanıyor. Amaç, Rusya'nın gelecek yılın sonunda ya da 2025'te anlamlı müzakerelere girmeyi düşünebileceği kadar inandırıcı bir tehdit yaratmak.
"2024, 1916'ya benzeyebilir"
Aynı zamanda Ukraynalı yetkililer geçen sonbaharda Kırım'a yaptıkları başarılı derin saldırıları temel alan stratejiler üzerinde çalışıyorlar. Silah fabrikalarına, silah depolarına ve mühimmat taşıyan tren hatlarına yönelik saldırılarla Rusya'nın dengesini bozmak ve sembolik zaferler kazanmak için yaratıcı yollar arıyorlar. Ukraynalı eski bir üst düzey askeri yetkili önerileri tartışmayı reddetti ancak yeni planın rafine edildiğini ve çok cüretkar olduğunu söyledi. ABD'li yetkililer stratejide bir değişiklik yapılmazsa 2024'ün, binlerce gencin hayatını kaybettiği ve savaş hatlarının çok az değiştiği I. Dünya Savaşı'nın en ölümcül yılı olan 1916'ya benzeyebileceğini söylüyor.
Ukrayna hastaneleri yaralı askerlerle dolu. Ambulanslar bu yılki karşı saldırı boyunca cepheden cepheye gidip geldi. Ukrayna savaşta ölenlerin resmi sayısını açıklamadı ama yetkililer kayıpların çok fazla olduğunu kabul ediyor. 2023 karşı taarruzu, Ukrayna ordusunu Amerika'nınkine benzer bir şekilde yeniden yapılandırmak üzerine inşa edilmişti. Eleştirmenlere göre bu, ABD'nin Vietnam, Irak ve Afganistan'da denediği ve büyük ölçüde başarısız olduğu bir yaklaşımdı.
Ancak bazı uzlaşma işaretleri de var. Üst düzey ABD'li yetkililer Ukrayna'nın bazı yeni fikirlerine açık olduklarını söylediler. ABD'li yetkililer Ukrayna'nın bu sonbaharda Kırım'a yaptığı derin saldırıların Rusya için ölümcül olduğunu ve hayal kırıklığı yaratan bir karşı saldırıda parlak bir nokta olduğunu söyledi. Amerikalı stratejistler, enerjilerinin çoğunu güçlerini yeniden inşa etmeye harcasalar bile Ukraynalıların önümüzdeki yıl bu başarıyı geliştirebileceklerine inanıyor. ABD'nin Avrupa'daki en üst düzey komutanı General Christopher Cavoli, Ukraynalı yetkililerle koordinasyon konusunda daha büyük bir rol üstleniyor.
Rusya ülkenin yüzde 20'sini elinde tutmayı başardı
Pentagon ayrıca Almanya'daki bir üsten Ukrayna'ya destek komutanlığı yapan Korgeneral Antonio Aguto'yu uzun süreler Kiev'de kalması için göndermeye karar verdi. ABD'li yetkililer, Aguto'nun ABD'nin sunduğu tavsiyeleri geliştirmek için ülkenin askeri liderliğiyle daha doğrudan çalışacağını söyledi. Beyaz Saray, ABD'li askeri danışmanların ülkede kalıcı olarak bulunmamasını tercih etse de Aguto'nun Kiev'e sık sık gidip gelmesi bu kısıtlamanın sonunu getirecek. ABD ve müttefikleri Ukrayna'ya tank ve diğer zırhlı araçları göndermek ve yeni kurulan birlikleri gelişmiş askeri taktikler konusunda eğitmek için milyonlarca dolar harcadı. Ancak Ukrayna'nın yaz boyunca ve sonbahara doğru yaptığı hamlelere rağmen Rus güçleri ülkenin yaklaşık yüzde 20'sini ellerinde tutmayı başardı.
ABD ve müttefik askeri personeli üç ay boyunca dokuz tugayı, yani 36 bin Ukraynalı askeri manevra savaşının temelleri konusunda eğitti. ABD'li stratejistlerin ileri sürdüğü teoriye göre, sadece ağır bir kuvvet Rusya'nın sertleşmiş hatlarını delip geçebilir ve Ukrayna'nın güneydoğu kıyı şeridini geri alabilirdi. Ancak ABD Ukrayna'ya silahların nasıl kullanılacağını öğretirken, Ruslar da savaşa hazırlandılar. ABD'li ve Ukraynalı stratejistler başlangıçta Rusların savunmalarını ne kadar güçlendirdiklerini fark etmediler. Almanya'da eğitim gören Ukraynalı birlikler, sonunda karşılaşacaklarından çok daha az güçlü savunmaları aşma alıştırmaları yaptı.
Doğu-güney anlaşmazlığı
Derin Rus savunması, ilerleyen Ukrayna ordusunu yavaşlatan ve daha sonra durduran eski bir teknoloji olan Kore Savaşı'ndan bu yana görülmemiş kadar zorlu mayın tarlalarını içeriyordu. Ancak Rusya'nın Çin yapımı ticari insansız hava araçları da dahil olmak üzere çeşitli insansız hava araçlarını kullanması, mekanize manevra savaşının doğasını temelden değiştirdi. Yeni mekanize güçlerin nasıl ve nerede kullanılacağı konusunda ABD'li generallerle yaşanan keskin anlaşmazlıklar Ukrayna'nın sorunlarını daha da derinleştirdi. Zelenskiy de dahil olmak üzere Ukraynalı yetkililer, Rus güçlerinin çabalarını burada yoğunlaştırması nedeniyle ülkenin doğusunun en önemli alan olduğu sonucuna vardı.
Washington, Donbas bölgesi de dahil olmak üzere Ukrayna'nın doğusunu stratejik açıdan işgal altındaki güney kıyı şeridinden daha az önemli görüyordu. Amerikalılar Ukrayna'nın güneye odaklanmasını, Moskova'nın Kırım ile Rusya sınırı arasındaki Ukrayna toprak şeridi üzerindeki hakimiyetini kırmasını ya da tehdit etmesini istiyordu. Ukrayna'nın komuta kademesi bu savunmanın aşılamayacak kadar sert olduğuna ve buradaki kara mayınlarını aşmanın büyük kayıplara yol açacağına inanıyordu. Sonuç olarak Ukrayna, kuvvetlerini doğu ve güney arasında bölüştürdü ve tek bir ana saldırı yoluna bağlı kalmayı reddetti. Ve kararlı bir atılım yerine, ezici bir çıkmaz gelişti.
Başarılı saldırıları da oldu
Ukrayna'nın askeri liderleri, özellikle kara birliklerini koruyacak hava güçleri olmadığı için ABD'nin beklentilerinin gerçekçi olmadığına inandıklarını söylediler. Carnegie Endowment for International Peace'de akademisyen olan Eric Ciaramella "Karşı taarruzun başarısız olmasının pek çok nedeni var ama Ukrayna'nın eleştirisinde doğruluk payı var" dedi. 2023 planı tam bir başarısızlık değildi. ABD'li yetkililer Ukrayna'nın Rusya'nın Karadeniz filosuna ve Kırım'daki askeri komuta merkezlerine yönelik başarılı ve zarar verici saldırılarına işaret ediyor.
Bazı yetkililere göre bu, donanması olmayan bir ülkenin kazandığı büyük bir deniz zaferiydi. Daha uzun menzilli İngiliz Storm Shadow füzeleri Kırım'daki hedeflere önemli ölçüde zarar verdi. 22 Eylül'de bir dizi Storm Shadow füzesi Rusya'nın Sivastopol'daki Karadeniz Filosu karargahını vurdu. Günler sonra Rusya filosunun bir kısmını Kırım'dan geri çekti. Bu operasyonlar Ukrayna'nın Odesa'dan tahıl ihraç etmesine ve bazı nakliye yollarının açık kalmasına olanak sağlayarak çok önemli bir zafer elde etti, ancak savaşın genel seyrinde çok az değişiklik yarattı ve Ukrayna'nın herhangi bir bölgeyi geri almasına izin vermedi.
Cavoli ve Aguto'nun da aralarında bulunduğu üst düzey ABD askeri liderleri geçtiğimiz hafta Wiesbaden'deki ABD Avrupa Ordusu karargahında iki üst düzey Ukraynalı yetkiliyle bir araya gelerek önümüzdeki yıl uygulanacak stratejinin ana hatlarını görüştü. Ne ABD'li ne de Ukraynalı yetkililer görüşmelerin ya da yeni planın ayrıntılarını açıklamadı. Ancak nihai anlaşma ne olursa olsun, dinamiği değiştirmek hayati önem taşıyor. Analistlere göre savaş ne kadar uzun süre çıkmaza girmiş gibi algılanırsa, ek Amerikan finansmanı sağlamak da o kadar zorlaşacak.
Center for a New American Security'de akademisyen olan Andrea Kendall-Taylor, "ABD yardımının ne kadar önemli olduğunu vurgulamanın abartılı olduğunu düşünmüyorum. Eğer yardım devam etmezse, bu savaş ileriye dönük olarak tamamen farklı bir nitelik kazanır" dedi.
© 2023 The New York Times Company
