Sapna Maheshwari / The New York Times
TikTok sadece birkaç ay içinde Amerika Birleşik Devletleri'nde yasaklanabilir. Avukatları, kısa video uygulaması ile ABD hükümeti arasında devam eden çatışmanın son aşaması olan bu sonuçla mücadele etmek için bugün mahkemeye gidecek. TikTok ve Çinli ana şirketi ByteDance, uygulamanın Çin ile olan bağları nedeniyle yıllardır ABD'li milletvekilleri ve istihbarat yetkililerinin incelemesi altında. Kongre oturumlarında ve mahkeme dosyalarında, uygulamanın ulusal güvenlik endişeleri yarattığını, çünkü Çin hükümetinin Amerikalılar hakkında hassas bilgilere erişmek veya propaganda yaymak için kullanabileceğini savundular. Nisan ayında ByteDance'ın uygulamayı Çinli olmayan bir şirkete satması ya da yasakla karşı karşıya kalmasını gerektiren bir yasa imzalandı.
ByteDance ve TikTok mayıs ayında yasayı engellemek için dava açtı ve yasağın Amerikalıların ifade özgürlüğü haklarını ihlal edeceğini söyledi. Bu güvenlik kaygılarını ele almanın daha az kısıtlayıcı başka yolları olduğunu savunuyorlar. Federal yargıçlar iki tarafın argümanlarını dinleyecek ve bu duruşma yargıçların hangi karara yakın olduklarını anlamak açısından bir fikir verebilir. Kararın TikTok'un ya da 170 milyon ABD'li kullanıcısının geleceği hakkında son söz olması pek olası değil. Hukuk uzmanları, ocak ayı ortasında bir yasak yürürlüğe girmeden önce davanın bu sonbaharda Yüksek Mahkeme'ye ulaşmasını bekliyor.
Mahkemede ne olacak?
Sözlü tartışmalar, TikTok, ByteDance ve bir grup TikTok kullanıcısının yasayı iptal etmek için dava açtığı ABD Columbia Bölgesi Temyiz Mahkemesi'nde yapılacak. Yasa, kısmen yargıçlarının ulusal güvenlik argümanlarına aşina olması nedeniyle, herhangi bir itirazın bu mahkeme tarafından görülmesi gerektiğini belirtiyor. TikTok ve ByteDance, bir grup TikTok kullanıcısı ve hükümet argümanlarını sunacak. Ardından davaya bakan üç yargıçtan oluşan bir heyetin sorular sorması bekleniyor. Bazı hukuk uzmanları, kasım ayı gibi kısa bir süre içinde bir karar vereceklerini tahmin ediyor.
Yüksek Mahkeme, davada taraflardan birinin temyiz başvurusunu kabul edip etmeyeceğine karar verecek. Birçok hukuk uzmanı, davanın yüksek riskli olması ve mahkemenin son yıllarda internetle ilgili davalara gösterdiği ilgi nedeniyle Yüksek Mahkeme'nin davayı görüşeceğine inanıyor.
TikTok neden yeni yasayı engellemeye çalışıyor?
TikTok, uygulamanın yasaklanmasının Amerikalıların Birinci Değişiklik ifade özgürlüğü haklarını ihlal edeceğini savunuyor. Birinci Değişikliğin Amerikalıların uygulama üzerinde konuşma hakkını koruduğunu ve hükümetin kullanıcıların kendi seçtikleri editör ve yayıncı aracılığıyla fikirlerini ifade etmelerini engelleyemeyeceğini iddia ediyor. Ayrıca TikTok'un sahibinde yapılacak değişikliklerin içerik politikalarını etkileyebileceğini ve kullanıcıların platformda neler paylaşabileceğini şekillendirebileceğini söyledi.
TikTok ve ByteDance ayrıca, özellikle Çin hükümeti TikTok'un esrarengiz algoritmasının arkasındaki teknolojinin ihracatına izin vermek istemediğini söylediği için, yasanın getirdiği 19 Ocak 2025 tarihine kadar bir satışın yasal, ticari veya teknik olarak mümkün olmadığını belirtti. Ayrıca, hükümetin ulusal güvenlik kaygılarının spekülatif olduğunu ve kullanıcıların ifade özgürlüğü haklarını ihlal etmeyi haklı çıkaracak düzeye yükselmediğini savunuyorlar.
TikTok ayrıca Kongre'nin yasayı geçirmeden önce hükümetin güvenlik endişelerini giderme çabalarını gerektiği gibi dikkate almadığını savunuyor. Özel bir şirket olan ByteDance ve TikTok, ABD'li yazılım devi Oracle ile hassas ABD kullanıcı verilerini şirketin diğer faaliyetlerinden ayrı olarak ele almayı amaçlayan milyarlarca dolarlık bir güvenlik planı üzerinde çalıştıklarını söyledi. TikTok, planın aynı zamanda ABD hükümetine ve Oracle'a benzersiz bir gözetim sunduğunu ekledi. Hükümet yaptığı açıklamada TikTok'un planının “ABD'li kullanıcıların belirli verilerinin Çin'e akmasına hala izin verdiğini” ve denizaşırı ülkelerdeki ByteDance yöneticilerinin TikTok'un ABD operasyonlarını yönetmesine izin verdiğini söyledi.
ABD yasayı nasıl savunacak?
Adalet Bakanlığı, ByteDance'a TikTok'u hükümet onaylı bir alıcıya satma seçeneği verdiği için yasanın bir yasak anlamına gelmediğini savundu. Hükümet endişelerinin uygulamanın kendisiyle değil TikTok'un yönetimiyle ilgili olduğunu söylüyor. Genel olarak, uygulamanın Çinli sahipliğinin Pekin'e ABD'li kullanıcıların hassas verilerine çok fazla erişim sağlaması ya da platformda paylaşılan mesajları kontrol etmesinden endişe ediliyor. Ancak hükümetin en güçlü argümanları mühür altında. Kongre, TikTok'un Çinli sahiplerinin oluşturduğu tehditler hakkında FBI ve Ulusal İstihbarat Direktörlüğü'nden gelen gizli brifingleri dinledikten sonra yasayı kabul etti. Şimdi, mahkeme sürecinde, Adalet Bakanlığı'nın dosyalarının önemli bir kısmı redakte edilmiş durumda, yani hakimler tarafından görülebilse de halk bunları göremiyor.
Hükümetin davasında kamuya açık olan şeylerin bazıları belirsiz. Ulusal istihbarat müdür yardımcısı Casey Blackburn, bir dosyada TikTok ve ana şirketinin Çin'in, Çin dışındaki içeriği sansürleme taleplerine yanıt olarak harekete geçtiğini söyledi. Yani TikTok ve ByteDance, Çin'in talimatıyla uygulamadaki materyallerle ilgili kararlar almıştı. Bir Adalet Bakanlığı yetkilisi başka bir dosyada, dahili bir ByteDance aracının şirketin ABD ve Çin'deki çalışanlarının “silah kontrolü, kürtaj ve din hakkındaki görüşler de dahil olmak üzere” kullanıcıları hakkında bilgi toplamasına izin verdiğini söyledi.
ABD daha önce TikTok'u kontrol etmeye çalışmadı mı?
Evet. Bu yasanın mimarları, TikTok'a karşı kontrol sağlamaya daha önce de çalıştı. Montana geçen yıl, güvenlik endişelerini gerekçe göstererek TikTok'un 1 Ocak 2024'te eyalette faaliyet göstermesini yasaklayacak bir yasa çıkardı. Federal bir yargıç, yasanın Birinci Değişikliği ve ABD Anayasası'nda Kongre'ye yabancı ülkelerle ticareti düzenleme yetkisi veren bir maddeyi büyük olasılıkla ihlal ettiğini söyleyerek yasayı engelledi. Eski Başkan Donald Trump da 2020 yılında ulusal güvenlik kaygılarını gerekçe gösteren bir kararname ile TikTok'un satışını yasaklamaya ya da zorlamaya çalışmıştı. Federal mahkemeler, Ticaret Bakanlığı'nın planını uygulamasını kısmen Birinci Değişiklik gerekçesiyle engellerken, bir başka yargıç hükümetin büyük olasılıkla yasal yetkisini aştığını ve “keyfi ve kaprisli bir şekilde hareket ettiğini” söyledi.
TikTok'un yasaklanma ihtimali gerçekçi mi?
Bu mümkün. Hindistan 2020 yılında TikTok'u yasaklayarak uygulamanın o dönemdeki en büyük pazarını ortadan kaldırdı. Ancak uzmanların bunun Amerika Birleşik Devletleri'nde gerçekleşip gerçekleşmeyeceğine dair tahminleri farklı. Minnesota Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde doçent olan Alan Rozenshtein, TikTok'un gelecek ilkbaharda bir yasakla karşılaşma ihtimalinin “hiç yoktan biraz daha yüksek” olduğunu söylerken, davada TikTok ve ByteDance'ı destekleyen bir özet sunan Columbia Üniversitesi Knight First Amendment Institute'un yönetici direktörü Jameel Jaffer, mahkemenin yasayı “anayasal olarak gerekçelendirilemez” olduğu için iptal edeceğini öne sürdü.
Yasaktan kaçınmak için dışarıdan bir alıcıya ihtiyaç duyulacak ancak milyarder Frank McCourt gibi bazı kişilerin ilgisini çekmiş olsa da TikTok ve ByteDance bu tür girişimler hakkında yorum yapmadı ve kamuoyuna odaklarının yasayı devirmek olduğunu söyledi.
© 2024 The New York Times Company
