Keith Bradsher / The New York Times
Çinli BYD, 2007 yılında en yeni modelini sergilediğinde otomobil üretmeye çalışan bir akü üreticisiydi. Guangzhou otomobil fuarındaki Amerikalı yöneticiler aracın kötü mor rengine ve kapılarının uyumsuzluğuna bakakaldılar. Çin otomobil endüstrisi analisti Michael Dunne, "Sektörün alay konusuydular" dedi. Artık kimse BYD'ye gülmüyor.
Şirket geçen yılın sonlarında dünya çapında elektrikli otomobil satışlarında Tesla'yı geçti. BYD Brezilya, Macaristan, Tayland ve Özbekistan'da montaj hatları kuruyor ve Endonezya ve Meksika'da da kurmaya hazırlanıyor. Avrupa'ya ihracatını hızla arttırıyor. Ayrıca, Audi'yi de bünyesinde barındıran Volkswagen Group'u Çin'de pazar lideri olarak geçmenin eşiğinde.
"Sektörün gördüklerine benzemiyor"
BYD'nin satışları, yüzde 80'inden fazlası Çin'de olmak üzere, son iki yılın her birinde yaklaşık 1 milyon arttı. Amerikan pazarında bir yıl içinde bunu başaran son otomobil üreticisi General Motors'tu ve bu 1946'da GM'nin İkinci Dünya Savaşı nedeniyle önceki dört yıl boyunca binek otomobil satışlarını askıya almasından sonra gerçekleşmişti. Michigan'daki Henry Ford Müzesi'nde ulaşım küratörü olan Matt Anderson, "BYD'nin büyümesi sektörün on yıllardır gördüğü hiçbir şeye benzemiyor" dedi.
Çin'in elektronik endüstrisinin merkezi olan Shenzhen'de bulunan BYD, Çinli otomobil üreticilerinin ülkenin elektrikli ürünlerdeki hakimiyetinden nasıl yararlanabileceğini gösterdi. Hiçbir şirket Çin'in elektrikli ya da hibrit araçları benimsemesinden bu kadar faydalanmadı. Bu araçlar dünyanın en büyüğü olan Çin'in otomobil pazarının yüzde 40'ını oluşturuyor ve gelecek yıl bu oranın yarısından fazlasını geçmesi bekleniyor. Çoğu Çinli otomobil üreticisi gibi BYD de Donald Trump dönemi gümrük vergileri yürürlükte olduğu için otomobillerini Amerika'da satmıyor ancak BYD ABD'de otobüs satıyor.
İhracata öncülük ediyor
BYD, Çin'in elektrikli otomobil ihracatına öncülük ediyor ve bunları taşımak için hızla dünyanın en büyük otomobil taşıyıcı gemilerini inşa ediyor. Gemilerden ilki olan BYD Explorer No. 1, 5 bin elektrikli otomobille Shenzhen'den ilk seferine çıktı ve 21 Şubat'a kadar Hollanda'ya varması bekleniyor. Çin'in ve BYD'nin başarısı daha fazla incelemeyi de beraberinde getirdi. Tesla'nın CEO'su Elon Musk, Ocak ayında Çin'in elektrikli otomobil ihracatının gücü konusunda uyarıda bulundu. Musk, "Açıkçası, eğer ticari engeller oluşturulmazsa, dünyadaki diğer şirketlerin çoğunu yıkacaklarını düşünüyorum" dedi.
Hayali araba yapmaktı
BYD'nin başkanı Wang Chuanfu, şirketi 1995 yılında Motorola ve diğer elektronik şirketleri için batarya üretmek üzere kurdu. Akü kimyası araştırmalarıyla ünlü seçkin bir kurum olan Changsha'daki Central South Üniversitesi'nde eğitim görmüştü. Ama hayali araba yapmaktı. 2003 yılında BYD, Şian'da benzinle çalışan otomobiller üreten bir fabrika satın aldı. Ancak şirket başlangıçta sorun yaşadı ve hurda araç üretme konusunda erken bir ün kazandı. Fabrikaya 2006 yılında yapılan bir ziyarette, montaj hattının sonundaki büyük bir onarım alanı, daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyan yeni üretilmiş arabalarla tıkanmıştı.
Buffet cazibe kazandırdı
Çin pazarı yükseldikçe BYD'nin satışları da arttı. Warren Buffett 2008 yılında 230 milyon dolara yaklaşık yüzde 10'luk bir hisse satın alarak BYD'ye sadece nakit akışı sağlamakla kalmadı, aynı zamanda küresel bir cazibe de kazandırdı. Aynı yıl Wang, iki yıl içinde Amerika Birleşik Devletleri'ne bataryalı-elektrikli otomobil ihraç etmeye başlama sözü verdi.
Ancak o dönemde elektrikli otomobillerin üretimi çok pahalı ve menzilleri sınırlıydı ve Wang Amerikan pazarına girme planlarını rafa kaldırmak zorunda kaldı. 2011'de verdiği bir röportajda bataryalı-elektrikli otomobillere verdiği önemi bir kez daha sorguladı. Otomobil üreticilerinin hibritlere odaklanmaları gerektiğini belirtti. Wang, "Çin pazarında elektrikli otomobiller için hala muazzam bir potansiyel var" diye de ekledi.
Geleceği sorgulanıyordu
2012 yılına gelindiğinde Çin'deki otomobil üretimi talebi yakalamıştı. Alıcılar daha seçici hale geldi. BYD'nin otomobil satışları ve hisse senedi fiyatı, çok uluslu şirketlerin daha şık modeller sunmasıyla düştü. Sektör yöneticileri ve analistler BYD'nin bir geleceği olup olmadığını sorguladı. Ancak Wang, iki riskli bahis oynamaya devam etti. 2016'da Audi'nin önde gelen tasarımcılarından Wolfgang Egger'i işe aldı ve o da cesur zevklere sahip yüzlerce otomobil mühendisini daha işe aldı. BYD'nin modellerini tamamen yeniden tasarladılar.
Wang ayrıca şarj edilebilir lityum pillerde endüstrinin standart kimyasalları olan nikel, kobalt ve manganez yerine daha ucuz olan demir ve fosfatın nasıl kullanılacağını da buldu. Ancak ucuz kimyasal bileşiklerden yapılan ilk pillerin suyu çabuk tükeniyor ve kısa yolculuklardan sonra bile yeniden şarj edilmesi gerekiyordu. 2020 yılında BYD, nikel-kobalt pillerle olan menzil açığının çoğunu maliyetlerinin çok altında kapatan Blade pillerini tanıttı.
Tesla aynı yıl Çin'de çok sayıda otomobil üretmeye ve satmaya başladı. Elektrikli otomobillere duyulan heyecan tüm ülkeyi sardı. BYD ucuz batarya kimyasalları ve Egger'in yeni tasarımlarıyla hazırdı. Tesla da daha ucuz modellerinde lityum demir fosfat piller kullanmaya başladı. BYD hala çoğunlukla daha düşük menzilli daha ucuz arabalar satarken, Tesla genellikle daha fazla menzile sahip daha pahalı arabalar satıyor.
BYD'nin artık Hong Kong'a komşu bir güneydoğu şehri olan Shenzhen'de kendi surlarla çevrili kasabası var. Havaalanı tarzı bir alan, çalışanları 18 katlı şirket binalarından BYD'nin ofis kulelerine ve araştırma laboratuvarlarına taşıyor. Shenzhen'deki merkezde mühendis olarak çalışan Liu Qiangqiang, 15 ay önce GM'den şirkete katıldığından bu yana araç geliştirme ekibindeki personelin neredeyse üç katına çıktığını söyledi. Qiangqiang, "Hız çok yüksek" dedi.
© 2024 The New York Times Company
