Mara Hvistendahl / New York Times
Elon Musk Tesla'nın Çin'deki fabrikasını ilk kurduğunda, üstünlüğü ele geçirmiş gibi görünüyordu. Üst düzey liderlere erişim sağladı ve Tesla'ya fayda sağlayan politika değişikliklerini güvence altına aldı. Ayrıca California'daki fabrikasında çalışma koşulları nedeniyle ABD'li yetkililerle çatışan işçileri uzun çalışma saatlerine ve daha az korumaya alıştırdı. Şangay fabrikası Tesla'nın dünyanın en değerli otomobil şirketi olmasına ve Musk'ın da ultra zengin olmasına yardımcı oldu. Ancak Tesla şimdi zorlanıyor. Musk kendi rekabetini yaratmaya yardım etti. Çinli elektrikli araç üreticileri pazar payını ele geçirdi ve ABD ile Avrupa için bir güvenlik endişesi haline geldi.
Çin politikasından yararlandı
2008 yılında ilk otomobilini California'da piyasaya süren Tesla kirlilik hedeflerini karşılayamayan otomobil üreticilerine milyarlarca dolar değerinde kredi satmasına olanak tanıyan bir emisyon yetkisinden yararlandı. Musk Çin'e yöneldiğinde, lobicileri oradaki liderleri de benzer bir politika benimsemeye teşvik etti. New York Times'ın ele geçirdiği e-postalar ve diğer belgeler, Çin'in havasını temizlemek isteyen California'lı çevreciler aracılığıyla çalıştıklarını gösteriyor.
Pekin, Tesla ile bağlantısı olmayan gruplar tarafından da desteklenen bu politikayı 2017 yılında kabul etti. Piyasa analiz şirketi CRU Group'a göre Tesla 2020'de Şangay fabrikasını açtıktan sonra, şirket bu politika sayesinde yüz milyonlarca dolar kredi kazandı.
Musk'un serveti Tesla'nın Şangay fabrikasına bağlı
Şanghay'daki fabrika, Tesla'nın en büyük ve en üretken tesisi olarak Fremont, California'daki fabrikasının yerini aldı ve şirketin küresel teslimatlarının yarısından fazlasını ve kârının büyük kısmını oluşturuyor. Tesis bir yıldan kısa bir süre içinde şekillenirken Musk, şu anda Çin'in başbakanı olan şehir yetkilisi Li Qiang ile yakın bir şekilde çalıştı. Li'nin gözetimi altında, devlet bankaları Tesla'ya düşük faizli krediler sundu, bu o kadar cömert bir anlaşmaydı ki üst düzey bir otomobil yetkilisi bir bakanın buna karşı çıktığını hatırladı.
Çin ayrıca sahiplik kurallarını değiştirerek Tesla'nın yerel bir ortak olmadan kurulabilmesini sağladı ki bu Çin'de yabancı bir otomobil şirketi için bir ilkti. Musk, Şangay'daki üretim ve işçilik maliyetlerinden tasarruf ediyor ve isterse kendisini kolayca kurtaramıyor. Milyarderin serveti Tesla hisselerine bağlı olduğu için, kişisel serveti artık Çin'de ne olacağına bağlı.
Tesla Musk'ı Pekin'e bağladı
Musk'ın Şangay'daki fabrikaya olan bağımlılığı Pekin'e Musk üzerinde bir baskı gücü verebilir. Musk'ın ikinci bir şirketi olan SpaceX'in hassas Pentagon sözleşmelerine sahip olması ve Starlink ağı aracılığıyla dünyadaki uydu internetinin çoğunu kontrol etmesi nedeniyle bu bir endişe kaynağı. Musk şirketlerinin birbirine karıştırılmaması gerektiğini söyledi. Ancak aynı zamanda Çinli liderleri övdü ve jeopolitik anlaşmazlıklarda Çin'in tarafını tuttu, hatta ABD'deki politikacılara karşı çıktı. Temmuz ayında iki Kongre üyesiyle yaptığı çevrimiçi bir konuşmada kendisini "bir nevi Çin yanlısı" olarak nitelendirdi.
Çin, işçi sorunlarından bir kaçış sundu
Amerikalı işçilerin tembel olduğunu ima eden Musk, Tesla'nın Fremont fabrikasında yoğunluk talep etti, hatta bazen kendisi fabrika zemininde uyudu. Musk, Şangay'da Amerikalı düzenleyicilerden ve işçi örgütleyicilerinden kaçabilirdi.
Times, şehrin 2022 koronavirüs karantinası sırasında art arda 12 saatlik altı vardiya çalışmasının istendiğini anlatan Çinli fabrika işçileriyle konuştu. Bazıları Musk'ın Fremont'ta yaptığı gibi fabrikanın zemininde uyudu. Ücret kesintisi karşılığında çalışmamayı seçebileceklerini söylediler. Geçen yıl bir işçi makineler tarafından ezilerek öldürüldüğünde, güvenlik açıklarını belirten bir hükümet raporu devre dışı bırakıldı.
Tesla Çin'de elektrikli araç gelişimini teşvik etti
Çinli liderler bir Tesla fabrikasının Çin'in elektrikli araç sektörüne ivme kazandırmasını istiyordu. Tam olarak da öyle oldu. Tesla, Şangay'da yerel olarak üretilen pilleri ve parçaları kullanmaya başladı. Bazı durumlarda tedarikçilerin daha sonra Çinli elektrikli araç üreticilerine satacakları teknolojileri geliştirmelerine yardımcı oldu.
Tesla ayrıca bir nesil yetenek yetiştirdi. Şimdi Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri arayı kapatmaya çalışıyor. Fransa Maliye Bakanı Bruno Le Maire, Çin'in Avrupa'dan beş ila yedi yıl önde olduğunu söylüyor. Tesla'nın kendisi de giderek daha savunmasız hale geliyor. Çinli rakibi BYD geçen yılın sonlarında dünya çapındaki satışlarda Tesla'yı geride bıraktı. Musk, ocak ayında ticaret engelleri olmazsa BYD ve diğerlerinin "dünyadaki diğer otomobil şirketlerinin çoğunu yıkacağı" uyarısında bulundu.
©️ 2024 The New York Times Company
