Adam Nossiter / The New York Times
Kavgacı ve talepkar: Aşırı sol lider Jean-Luc Mélenchon'un pazar günkü Fransız parlamento seçimlerindeki zaferini kutlayan binlerce kişilik coşkulu bir kalabalığa yaptığı konuşmanın üslubu tamda böyleydi. Paris'in işçi sınıfının yaşadığı 20. bölgesinde destekçilerinin karşısına çıkan Mélenchon, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'a seslendi ve "Cumhurbaşkanı ya istifa etmeli ya da içimizden birini başbakan olarak atamalı" diyen lider çok da kibar değildi. Diğer solcu liderler ülkenin geleceği hakkında tartışmalar yapılması gerektiğini söylediler. Ama onun konuşması öyle değildi.
Mélenchon'un üslubu ve sert duruşu ona sadık, genç bir takipçi kitlesi kazandırdı ve onu Fransız siyasetinde hem sevilen hem de nefret edilen, marjinal ve merkezi bir konuma getirdi. Fransızların yüzde 73'ü onun hakkında aşırı sağcı Ulusal Birlik'in lideri Marine Le Pen'den daha fazla olumsuz görüşe sahip. Ama aynı zamanda pazar günü olduğu gibi, her sözünü alkışlayan büyük kalabalıkları da kendine çekiyor.
Koalisyon ortakları bile istemiyor
Şimdi Fransa'yı neyin beklediğine dair tartışmaların merkezinde yer alıyor: Onun partisi ve yönetimi mi yoksa kazanan solcu koalisyon Yeni Halk Cephesi içindeki muhalifleri tarafından temsil edilen daha ılımlı bir koalisyon mu? Partisi France Unbowed, koalisyonda 75 sandalye ile parlamentoda en çok sandalye kazanan parti oldu. Mélenchon, hükümeti yönetmesi için seçilecek kişinin kendisi olması gerektiğini söyledi. Soldaki diğer liderlerin aksine, iki yıl önce neredeyse ikinci tura kalarak cumhurbaşkanlığına çok yaklaştı. France 5 televizyonuna 22 Haziran'da verdiği demeçte çok açık bir şekilde başbakan olmaya hazır olduğunu söyledi. Mélenchon, "Bu ülkeyi yönetmek niyetindeyim" dedi.
Ancak bu Mélenchon'un aşırılıklarından çekinen kendi koalisyon üyelerinin bile asla gerçekleşmeyeceğine dair söz verdikleri bir ihtimal. Eski cumhurbaşkanı, sosyalist ve şimdi milletvekili olarak çekilen François Hollande iki hafta önce, "Yeni Halk Cephesi'ne gerçekten yardım etmek istiyorsa, kendisini bir kenara bırakmalı. Sadece çenesini kapatmalı" dedi. Bu pazar günkü dar zaferine rağmen neredeyse her an dağılma tehdidiyle karşı karşıya olan sol koalisyondaki diğerleriyle arasındaki en büyük sorun.
"Sol tamamen bölünmüş durumda"
Ulusal Bilimsel Araştırmalar Merkezi'nde emeritus araştırma direktörü ve siyaset bilimci olan Gérard Grunberg, "Başkan yeni bir hükümet aradığında karşılaşacakları sorun, diğerlerinin Mélenchon'u istememesinden kaynaklanacak. Solun gerçek bir birliğini imkansız hale getiriyor. Çok kışkırtıcı biri. Sol tamamen bölünmüş durumda" ifadelerini kullandı.
Fransa şimdilik hükümetsiz ve nasıl bir hükümet kurulacağı da belli değil. Seçimlerde hiçbir parti ya da ittifak çoğunluğu kazanamadı. Bu gerçeğe rağmen Mélenchon pazar günü yaptığı açıklamada "Vaatlerimizin bir sayfasını ya da virgülünü bile değiştirmeyeceğiz" dedi. Liderin programında, büyük ölçüde 2022 başkanlık kampanyasından esinlenen eşitlikçi, kapitalizm düşmanı bir ekonomik vizyon yer alıyor. Mélenchon pazar günü koalisyonun ekonomik planlarından sanki kendi planlarıymış gibi bahsetti: Vergi sonrası aylık asgari ücretin 1,398 euro'dan 1,600 Euro'ya yükseltilmesi, gıda, enerji ve yakıt fiyatlarının sabitlenmesi, zenginlerden 162 milyar dolar vergi alınması gibi. Diğer unsurlar arasında hane halkına çocuklarının eğitim masrafları için ödeme yapılması da yer alıyor. Sağ kesim ve Macron bu tasarıyı zaten borçlu olan ülkeye dayanılmaz bir mali yük getireceği gerekçesiyle eleştirdi.
"Macron bilerek işleri geciktiriyor"
Mélenchon'un sol bloğun bir başka önemli vaadini gündeme getirmesine bile gerek kalmadı: Genç kalabalık kendiliğinden "60 yaşında emeklilik!" sloganını atmaya başladı. Macron'un Mélenchon'u başbakan olarak atayacağını hayal etmek zor. Birbirlerinin hayranı değiller. Macron solcuların siyasi hareketini aşırı sağcı Ulusal Birlik ile kıyasladı. Mélenchon bu iltifata karşılık vermekten mutluluk duyuyor.
Mélenchon, 2023 tarihli "We Can Do Better! Toward a Citizens’ Revolution" adlı kitabında Cumhurbaşkanı için "Onun yönetiminde Fransa, demokratik olması gereken bir rejimde polis şiddetinin ve hükümetin gücünü kötüye kullanmasının küresel bir örneği haline geldi" diye yazdı. Mélenchon salı günü Ulusal Meclis'e geldikten sonra yaptığı açıklamada, "Emmanuel Macron oyalanıyor, kasıtlı olarak ayak sürüyor. İktidara tutunabildiği kadar tutunmak için işleri geciktiriyor" dedi.
Mélenchon medya ile kavga ediyor, tek tek muhabirleri hedef alıyor, ABD'ye karşı nefretini ve solcu Latin Amerika diktatörlerine karşı sevgisini dile getiriyor. Çin, Küba ve Venezüella'daki otoriter rejimlere övgüler yağdırıyor. 2011'de Le Monde'a verdiği demeçte "Yankee'ler nefret ettiğim her şeyi temsil ediyor. Cahillerden, zavallı liderlerden oluşan gösterişli ve kibirli bir imparatorluk" dedi.
Mélenchon, Hamas'ı bir terör örgütü olarak kınamayı reddetti, Fransa'daki Yahudi örgütlerinin liderleriyle alenen kavga etti ve düzenli olarak antisemitizmle suçlanıyor ki bunu reddediyor. Bazen basmakalıp imalarda bulunuyor, örneğin bir keresinde eski bir Yahudi ekonomi bakanı olan Pierre Moscovici'nin Fransız gibi düşünmediğini, uluslararası finansa göre düşündüğünü söylemişti. Grunberg, "Burada en azından antisemitizmi destekleyen bir belirsizlik var" dedi. Bir başka siyaset bilimci Patrick Weil de aynı fikirde: Mélenchon'un bir sınırı var. Halkın büyük bir bölümü tarafından tehlikeli ve antisemitik olarak görülüyor.
Parti lideri seçim kampanyası sırasında kendi otoriter tarafını gösterdi ve France Unbowed partisinin kendisiyle sık sık fikir ayrılığına düşen beş üyesini tasfiye etti. Tasfiye edilenler arasında yer almayan bağımsız görüşlü bir milletvekili ve parti üyesi olan François Ruffin sosyal medyada "Demokrasimiz sizden daha iyisini hak ediyor" diye yazdı. Mélenchon pazar gecesi yaptığı zafer konuşmasında, "Yeni Halk Cephesi hükümeti, halkın ona verdiğinden başka bir yetkiye sahip olmayacaktır. Devam edecek olan geçmişin siyaseti değil" dedi.
© 2024 The New York Times Company
