Roger Cohen / The New York Times
Fransa'da insanlar pazartesi günü aşırı sağın iktidar olduğu bir ülkeye uyanmak yerine, sadece özenli parlamento müzakerelerinin sonunda uygulanabilir bir koalisyon hükümeti sağlayabileceği bir seçim sonucuyla sanki İtalya'dalarmış gibi uyandı. Fransa parlamento seçimlerinde Marine Le Pen'in göçmen karşıtı Ulusal Birlik partisine hayır diyerek milliyetçi maceralara karşı köklü direncini bir kez daha gösterdi. Yeniden dirilen bir solu, sola iktidar vermenin çok uzağında kalan bir birinciliğe taşıdı ve ülkenin siyasi kalbini tüm güce sahip cumhurbaşkanlığından parlamentoya kaydırdı.
Sonbahara kadar uzayabilir
Paris Olimpiyatları'nın başlamasına üç haftadan az bir süre kalmışken ve ağustos ayında plajlara ya da dağlara göç etmek Fransız yaşamının bir özelliği haline gelmişken, hükümet kurma görüşmeleri, Fransa'nın bütçeyi geçirmek için bir hükümete ihtiyaç duyacağı sonbahara kadar uzayabilir. Bir ayaklanmaya yol açabilecek olan seçimler bir çıkmaza neden oldu.
Kırılgan da olsa yeniden canlanan sol ittifak Yeni Halk Cephesi, Ulusal Meclis'te yaklaşık 180 sandalye kazanarak birinci oldu ve hemen Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'dan hükümeti kurmasını talep ederek gelecek hafta içinde başbakan seçimini yapacağını söyledi. Ancak bu talep bazı hususları göz ardı ediyor. Anayasa uyarınca başbakanı Macron seçiyor. Yeni Halk Cephesi, 577 sandalyeli Ulusal Meclis'te uygulanabilir bir çoğunluğa sahip olmaktan yaklaşık 100 sandalye eksik. Yeni Halk Cephesi'ne tüm sandalyeleri kazandıran sol ittifakın kendisi değil, merkezciler ve solun ikinci tur oylamada Ulusal Birlik'e karşı bir Cumhuriyetçi cephe oluşturma kararının birleşimiydi.
"Napolyon olmaya aday bir ulusuz"
Buna rağmen, hırçın sol lider Jean-Luc Mélenchon, potansiyel koalisyon ortaklarıyla pazarlık yapmayacağını ve solun vaatlerinin tek bir cümlesini bile değiştirmeyeceğini söyledi. Bunların hiçbiri Macron'un erken seçim kararının Paris'i sardığı kalın sisi kaldırmak için iyi bir işaret değil. Başkanlık sistemine sahip Fransa'da koalisyon kurma ve uzlaşma kültürü yok. Siyaset bilimci Nicole Bacharan, "Bu konuda hiçbir şey bilmiyoruz, biz Napolyon olmaya aday bir ulusuz" dedi. Napolyonlar şimdi, ulusal öncelikler konusunda büyük ölçüde farklı görüşlere sahip taraflar arasında, özenli bir müzakerenin ayrıntılarına katlanmak zorunda kalacaklar.
Örneğin Yeni Halk Cephesi, Macron'un sert bir mücadelenin ardından emeklilik yaşını 62'den 64'e çıkarmasından bir yıl sonra emeklilik yaşını 64'ten 60'a düşürmek istiyor. Macron bütçe açığını azaltmaya öncelik vermek isterken Yeni Halk Cephesi asgari ücreti arttırmak ve enerji ve gaz fiyatlarını sabitlemek istiyor. Macron hükümeti bu yıl yabancıların Fransa'da çalışmasına, yaşamasına ve eğitim görmesine izin veren kuralları sıkılaştıran bir göç yasasını kabul etti. Sol, iltica sürecini daha cömert hale getirme sözü verdi. Ulusal Meclis'in sol, merkez ve sağ olmak üzere üç büyük bloğa bölünmesi, koalisyon için bir temel oluşturmadı.
İktidardan uzak tuttu ama yükselişini durduramadı
Macron'un merkezci bloğunun milletvekili sayısı 250'den 160'a düşerken, Ulusal Birlik ve müttefiklerinin milletvekili sayısı 89'dan 140'a yükseldi. Fransa aşırı sağı yine iktidardan uzak tuttu ancak göç ve artan hayat pahalılığına duyulan öfkeyle beslenen aşırı sağın yükselişini durduramadı. Macron, pazartesi günü Başbakan Gabriel Attal ile yaptığı görüşmenin ardından, ülkenin istikrarını sağlamak amacıyla Attal'dan şimdilik görevde kalmasını istediğini söyledi. Macron çarşamba günü NATO zirvesi için Washington'da olacak. Bu, Fransız cumhurbaşkanlarının geleneksel olarak koruduğu uluslararası sahnedeki otoritesinin azalmadığını ve Amerikan siyasi belirsizliğinin yaygın olduğu bir dönemde Fransa'nın Ukrayna'yı destekleme konusundaki kararlılığının sarsılmayacağını göstermenin bir yolu olacak.
Eğer Başkan Joe Biden'ın sağlığı Washington'da konuşuluyorsa, Macron'un iktidarı kullanma şekli de Paris'te konuşuluyor. Şimdi Attal'ın Parlamento merkezli yeni dönemi için rotasını düzeltmek zorunda kalacak mı? Önde gelen Sosyalistlerden Raphaël Glucksmann, "Bugün Beşinci Cumhuriyet'in Jüpiter dönemine son veriyoruz" dedi.
"Yetişkinler gibi davranmak zorundayız"
Macron 2016 yılında, cumhurbaşkanı olmadan önce, yönetime yaklaşımını tanımlamak için "Jüpiterci" kelimesini kullanmıştı. Bunun Fransızlar için François Hollande'ın "normal" cumhurbaşkanlığından daha çekici olduğunu düşündü. Fransızların büyük otoritenin gizemlerine düşkün olduklarını öne sürdü. Macron'un yedi yıllık iktidarına bakılırsa, bir noktaya kadar öyle görünüyor. Geçen ayki Avrupa Parlamentosu seçimlerinde Sosyalist Parti'nin başarılı bir kampanya yürütmesini sağlayan Glucksmann, "Bölünmüş bir meclisteyiz ve bu nedenle yetişkinler gibi davranmak zorundayız. Bu da konuşmamız, diyalog kurmamız ve Ulusal Meclis'in iktidarın kalbi olduğunu kabul etmemiz gerektiği anlamına geliyor" ifadelerini kullandı.
Glucksmann, bunu "siyasi kültürde köklü bir değişim" olarak tanımladı. France Unbowed, Yeni Halk Cephesi'nin 180 sandalyesinin tahminen 75'ini, Sosyalistlerin yaklaşık 65'ini, Yeşillerin yaklaşık 33'ünü ve Komünistlerin 10'dan azını oluşturuyor. Glucksmann'ın yorumlarından da anlaşılacağı üzere ittifakı bir arada tutmak zor olacak. Teoride, Avrupa Parlamentosu'nda koalisyonlar kurmaya alışkın ılımlı bir isim olan Glucksmann, Sosyalistler, Yeşiller, Komünistler, Macron'un merkezci bloğu ve Cumhuriyetçilerden yaklaşık 60 ana akım muhafazakar milletvekilinin yer alacağı bir koalisyonun başbakan adayı olabilir.
Ancak elbette Glucksmann'ın yaklaşımı ve inançları, potansiyel ortaklarla diyaloğu reddeden Mélenchon ve Macron ile çatışıyor. En azından henüz uzlaşma söz konusu değil. Olimpiyat ateşi, Fransa'nın Devrimini ve hükümdarının kafasının kesilmesini andığı 14 Temmuz Bastille Günü'nde Fransa'nın başkentine varmak üzereyken bile, seçim sonrası Fransız sisinden çıkmanın kolay bir yolu yok.
© 2024 The New York Times Company
