Esther Bintliff ve Eve Sampson / The New York Times
Son günlerde İngiltere'nin çeşitli kasaba ve şehirlerinde şiddet olayları patlak verdi ve cumartesi günü aşırı sağcıların ülke çapında gösterilerde bir araya gelmesiyle daha fazla kargaşa yaşandı. Uzmanlar, İngiltere'nin kuzeybatısındaki bir çocuk etkinliğine düzenlenen ölümcül bıçaklı saldırının ardından yaşanan şiddet olaylarının internet üzerinden yayılan dezenformasyon ve kargaşa yaratmayı amaçlayan aşırı sağcı gruplar tarafından yönlendirildiğini söyledi.
Neo-Naziler, şiddet yanlısı futbol taraftarları ve Müslüman karşıtları da dahil olmak üzere bir dizi aşırı sağcı grup ve birey, çevrimiçi fenomenler tarafından da körüklenen huzursuzluğu teşvik etti. Başbakan Keir Starmer, kargaşayı bastırmak için ek polis memurları görevlendireceğini söyledi. Starmer Perşembe günü yaptığı açıklamada "Bu kontrolden çıkmış bir protesto değil. Kesinlikle şiddete meyilli bir grup birey söz konusu" dedi. İşte olaylar ve olaya karışanlardan bazıları hakkında bildiklerimiz:
İsyanlar nerede gerçekleşti?
İlk isyan salı akşamı İngiltere'nin kuzeybatısındaki Southport kasabasında, önceki gün bir çocuk dans ve yoga sınıfında meydana gelen ölümcül bıçaklı saldırının ardından gerçekleşti. Üç kız çocuğu aldıkları yaralar nedeniyle hayatını kaybederken, sekiz çocuk ve iki yetişkin de yaralandı. Şüpheli Axel Rudakubana Britanya'da doğmuştu, ancak saldırıdan sonraki saatlerde göçmen olduğuna dair dezenformasyon internette hızla yayıldı. Aşırı sağcı aktivistler Telegram ve X gibi uygulamaları kullanarak insanları sokağa çıkmaya çağırdı.
Polis, salı gecesi çoğu İngiltere'nin başka yerlerinden trenle gelen 200'den fazla kişinin Southport'a akın ettiğini söyledi. Protestocular bir camiye saldırdı, 50'den fazla polis memurunu yaraladı ve araçları ateşe verdi. Çarşamba gecesi, bir başka aşırı sağcı gösteri Londra'nın merkezinde polisle çatışmalara neden oldu ve 100'den fazla kişinin tutuklanmasına yol açtı. İngiltere'nin kuzeydoğusundaki Hartlepool'da, Manchester şehrinde ve Londra'nın güneydoğusundaki Aldershot kasabasında daha küçük çaplı kargaşalar yaşandı.
Cuma gecesi Northumbria Polisi, kuzeydoğudaki Sunderland kentinde aşırı sağcı göstericilerin ateş yakması ve polis memurlarına saldırması nedeniyle memurlarının "ciddi şiddete maruz kaldığını" söyledi. Cumartesi günü de eylemciler kuzeydeki Liverpool, Hull ve Nottingham gibi şehirlerde polisle çatıştı. Ulusal Polis Şefleri Konseyi Başkanı Gavin Stephens, cuma günü BBC Radyosuna verdiği demeçte, İngiltere sokaklarında fazladan memurların bulunacağını ve polisin 2011 Londra ayaklanmalarından çıkardığı dersleri kullanacağını aktardı. Stepens, "İstihbaratımızda, brifinglerimizde ve yerel topluluklarda bulunan kaynaklarımızda kapasite artışına gideceğiz" dedi.
Olayların arkasında hangi gruplar var?
Birçok aşırı sağcı grup ayaklanmalarda yer aldı ya da sosyal medya üzerinden ayaklanmaları destekledi. İngiltere merkezli aşırılık yanlısı örgütleri araştıran Hope Not Hate'e göre, faşist bir grup olan Patriotic Alternative'in önde gelen üyelerinden David Miles Southport'ta çekilmiş fotoğraflarını paylaştı. Aralarında bir neo-Nazi grubu olan British Movement'ın da bulunduğu diğer aşırı sağcı gruplar da sosyal medya üzerinden protesto hakkında bilgi yaydı. Hope Not Hate tarafından incelenen protesto görüntülerinde bazı kişilerin Nazi dövmeleri olduğu görüldü. Southport'taki kargaşanın ardından polis, İngiliz Savunma Birliği destekçilerinin olaya karıştığını söyledi. Gösteriler, İngiltere'de uzun süredir milliyetçi hareketlerle örtüşen futbol şiddeti ya da holiganizmle bağlantılı kişileri de cezbetti.
İngiliz Savunma Birliği nedir?
2009 yılında kurulan İngiliz Savunma Birliği, şiddet içeren protestoları, İslam ve göçmen karşıtı duruşuyla tanınan aşırı sağcı bir sokak hareketidir. Grup, Irak'tan dönen İngiliz askerlere İslamcı bir grubun küfürler yağdırmasının ardından toplumdaki gerilimin arttığı İngiltere'nin Luton kentinde ortaya çıktı. Luton zaten İslamcı gruplarla ilişkilendiriliyordu çünkü 2005 Londra bombalamalarına karışan Al Muhajiroun'un bazı taraftarlarına ev sahipliği yapıyordu.
İngiliz Savunma Birliği'nin kurucuları arasında Tommy Robinson adını kullanan Stephen Yaxley-Lennon da vardı. Luton'da doğan Yaxley-Lennon bir zamanlar aşırı sağcı İngiliz Ulusal Partisi'nin bir üyesiydi. Ayrıca futbol şiddetiyle de bağlantısı vardı ve 2010 yılında Luton'da bir kavgada futbol taraftarlarını yönlendirmekten hüküm giydi. Grubun ilk yıllarında bölgesel bölümler, planlanan camilerle ilgili protestolar da dahil olmak üzere yerel gösteriler düzenledi.
Aşırı sağ konusunda uzman Matthew Feldman'a göre bu grup aşırı sağcı İngiliz siyasetinde yeni bir aşamayı temsil ediyordu çünkü Ulusal Cephe ya da İngiliz Ulusal Partisi'nin aksine seçimlere katılmıyordu. Feldman 2011 yılında İngiliz Savunma Birliği üzerine yaptığı bir akademik çalışmada "Bu, Facebook'tan cep telefonlarına, YouTube'a kadar uzanan yeni medya aracılığıyla yayılan ve koordine edilen doğrudan eylem siyasetidir" diye yazdı.
Uzmanların söylediğine göre son günlerde İngiliz Savunma Birliği, çevirimiçi olarak yayılıyor. Göçmenlik ve kimlik konusunda halkın tutumunu araştıran kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan British Future'ın direktörü Sunder Katwala, İslamofobik ve yabancı düşmanı duruşunun "insanların kendilerini radikalleştirdiği bir ideal" haline geldiğini söyledi.
Bu grupları ortadan kaldırmak neden bu kadar zor?
Uzmanlar, Britanya'daki pek çok aşırı sağcı grubun bilinçli olarak resmi hiyerarşilerden ve liderlik yapılarından uzaklaştığını söylüyor. Hope Not Hate'in araştırma direktörü Joe Mulhall, 2018 yılında yaptığı bir analizde hareketi post-organizasyonel olarak adlandırdı. Mulhall, sosyal medya ve diğer teknolojilerin "geleneksel örgütsel yapıların sınırları dışında aktivizm yapmak için yeni yollar" sunduğunu yazdı. Radikalizm ve aşırıcılık tarihi konusunda uzmanlaşmış Northampton Üniversitesi profesörü Paul Jackson'a göre, İngiliz Savunma Birliği'nin yükselişinin temel bir parçası olan şiddet içeren sokak mitingleri, genellikle aşırılık yanlısı gruplar için bir üye toplama aracı olarak hizmet ediyor.
Polis, özel mesajlaşma uygulamaları aracılığıyla saatler içinde oluşturulabilen çetelere müdahale etmekte zorlanabilir. Feldman'a göre polis hala çoğu zaman 20. yüzyıl terimleriyle düşünüyor, böyle bir şeyin kurulmasının bir kaç gün sürebileceğini ya da bir yürüyüş için izin isteyebileceklerini tahmin ediyorlar. Feldman, Southport ayaklanmasının bir gösteriden ibaret olduğunu da ekledi.
©️ 2024 The New York Times Company
