Alissa J. Rubin / The New York Times
İran salı günü komşuları Pakistan ve Irak'ı füze saldırılarıyla vurarak her iki ülkeden de güçlü kınamalar yapılmasına yol açtı ve Orta Doğu'daki karışıklığın kontrolden çıkabileceği korkularını arttırdı. Gazze Şeridi'nde savaşın başladığı Ekim ayından bu yana İran, İsrail ve müttefiklerine karşı vekil güçlerini kullandı. Ancak salı günü, son füze saldırılarının kendi sınırları içindeki terör saldırılarına yanıt olarak yapıldığını söyledi.
Yine de füze saldırıları, çatışmaların en az beş ülkeyi etkilediği bir bölgede gerilimi arttırdı. Fransa'nın eski dışişleri bakanı Catherine Colonna Irak'a yönelik saldırının ardından yaptığı açıklamada "Bölgesel gerilimin tırmanmasına katkıda bulunuyorlar ve buna bir son verilmeli" dedi. Başkan Joe Biden'ın ulusal güvenlik danışmanı Jake Sullivan da Irak'a yapılan saldırıyı kınadı. Irak, aralarında 11 aylık bir kız çocuğunun da bulunduğu çok sayıda kişinin öldüğünü söylediği Kürdistan bölgesindeki saldırıda vurulduğunu açıklayan ilk ülke oldu. Irak hükümetinin Tahran'daki büyükelçisini geri çağırması ve İran'ın Bağdat'taki maslahatgüzarını çağırarak saldırıyı protesto etmesinden saatler sonra Pakistan da komşusu tarafından vurulduğunu açıkladı.
"Ciddi sonuçlar doğurabilir"
Hükümet tarafından yapılan açıklamada, "Pakistan, İran tarafından hava sahasının sebepsiz yere ihlal edilmesini ve Pakistan toprakları içinde iki masum çocuğun ölümü ve üç kız çocuğunun yaralanmasıyla sonuçlanan saldırıyı şiddetle kınamaktadır. Pakistan'ın egemenliğinin bu şekilde ihlal edilmesi hiçbir şekilde kabul edilemez ve ciddi sonuçlar doğurabilir" denildi.
Canlı bomba saldırısının ardından
Nükleer silahlara sahip Pakistan'daki füze saldırısı salı günü uzak bir dağlık bölgeyi vurdu. İran ile yakın siyasi ve askeri bağları olan Irak'taki saldırı ise salı günü gece yarısı Kürdistan'ın başkenti Erbil'i vurdu ve balistik füzeler ile insansız hava araçlarını içeriyordu. Irak hükümet yetkilileri saldırıda dört sivilin öldüğünü açıkladı. Her iki olayda da İranlı yetkililer, kendi topraklarında son dönemde meydana gelen ve İranlıları derinden sarsan saldırıların arkasında olmakla suçladıkları teröristlerin peşine düştüklerini söylediler. Bu ay intihar bombacıları İran'ın saygın bir askeri lideri için düzenlenen anma töreninde 84 kişinin ölümüne neden oldu. Aralık ayında ise bir polis karakoluna düzenlenen saldırıda en az 11 polis memuru hayatını kaybetti.
Şimdiden çatışmaya yol açtı
Irak ve Pakistan hükümetleri İran'ın gerekçelerini reddetti. "Pakistan her zaman terörizmin bölgedeki tüm ülkeler için ortak bir tehdit olduğunu ve koordineli hareket edilmesi gerektiğini söylemiştir" denilen Pakistan açıklamasında, "Pakistan ve İran arasında çeşitli iletişim kanalları olmasına rağmen bu yasadışı eylemin gerçekleşmiş olması daha da endişe vericidir" ifadeleri kullanıldı. İran'ın eylemleri, Gazze'deki yıkıcı savaşın daha geniş ve ölümcül bir bölgesel çatışmaya dönüşebileceği yönündeki yaygın korkuların ortasında geldi. Daha şimdiden İran'ın vekil güçleri ile Amerika Birleşik Devletleri ve diğer Batılı güçler arasında düşük seviyeli bir çatışmaya yol açtı.
ABD, İngiltere ve Fransa, ABD Konsolosluğu'nda sirenlerin çalmasına ve Erbil'deki havaalanının uçuşları askıya almasına neden olan İran'ın Irak'taki saldırısını kınadı. İsrail ile Hamas arasındaki savaş başladığından beri İran bölgedeki genel niyetleri konusunda çelişkili sinyaller veriyor. İranlı yetkililer özel olarak daha büyük bir çatışmadan kaçınmak istediklerini söylüyorlar. Ancak aynı zamanda ülkenin bölgede desteklediği vekil askeri güçler ve bunların İsrail ve müttefikleri üzerindeki baskıyı sürdürmedeki önemi hakkında kamuoyuna iddialı açıklamalar yapıyorlar.
Suriye'den itiraz gelmedi
Yemen'de faaliyet gösteren İran destekli Husiler Kızıldeniz'de gemilere saldırarak küresel deniz taşımacılığını sekteye uğratırken, Hizbullah da Lübnan'dan İsrail'in kuzeyine saldırılar düzenliyor. İran'la yakından bağlantılı Iraklı savaşçılar son üç ayda Irak ve Suriye'deki ABD üs ve kamplarını 130'dan fazla kez hedef aldı. Pakistan ve Irak'ı vurmanın yanı sıra İran son günlerde Suriye'yi de vurdu. İranlıların anma törenine düzenlenen saldırıyı üstlenen IŞİD'in İdlib'de bir varlığı bulunuyor. İran ile yakın müttefik olan Suriye hükümetinden şu ana kadar herhangi bir itiraz gelmedi.
Ülkenin yarı resmi Tasnim Haber Ajansı'nın bildirdiğine göre Pakistan'daki saldırı İran Devrim Muhafızları tarafından düzenlendi ve İran'ın Pakistan sınırı yakınlarındaki Rask'ta polis karakoluna düzenlenen saldırının sorumluluğunu üstlenen grubun üslendiğine inanılan bir bölgeyi vurdu.
Irak'a yönelik füze saldırısı Bağdat ile Tahran'ın arasını en azından geçici olarak açtı.
BM'ye şikayet etti
Irak Dışişleri Bakanlığı'ndan salı günü yapılan açıklamada, Irak'ın İran'ın saldırganlığı nedeniyle BM Güvenlik Konseyi'ne şikâyette bulunduğu belirtildi. Irak'ın ulusal güvenlik danışmanı Kasım el-Araci ise İran'ın saldırılarla ilgili açıklamasını temelsiz olarak nitelendirerek Bağdat'ın komşusuna karşı kullandığı en sert ifadelerden bazılarını kullandı. Bombalamadan birkaç saat sonra Bağdat'tan Erbil'e giden Araci, "Bombalanan ev sivil bir iş insanına aitti" dedi.
İran'la ilgili bir dizi hassas konuda Irak hükümetinin muhatabı olan Araci, Tahran'la yakın çalışma konusunda uzun bir geçmişe sahip ve kamuoyu önünde nadiren eleştirel bir tavır sergiliyor. Salı günü yaptığı yorumlar Bağdat'ın komşusu tarafından zayıflatıldığına inandığını gösteriyordu. Saldırıda ölenler arasında Kürt iş adamı Peshraw Dizayee, kızı Zhina, yabancı uyruklu bakıcısı ve ziyaretçi iş arkadaşı Karam Mikhail de vardı. Analistlere göre Erbil'e yönelik saldırı, Tahran istihbaratının ve güvenlik güçlerinin anma törenine yönelik saldırıyı önleyememesine rağmen hükümetin failleri cezalandırmak için adımlar attığına İranlıları ikna etme çabası olabilir.
© 2024 The New York Times Company
