Ephrat Livni / The New York Times
İsrail ordusunun salı günü Gazze Şeridi'ndeki bir yeraltı tünelinden bir rehineyi kurtarması, Başbakan Binyamin Netanyahu'nun Hamas'ı ortadan kaldırma hedefinin önündeki en büyük engellerden birinin altını çizdi: Grubun kalan liderlerinin çoğunu barındıran geniş ve karmaşık yeraltı ağı.
İsrail ordusu salı günü yaptığı açıklamada, 7 Ekim'de kaçırılan İsrail'in Bedevi Arap azınlığının bir üyesi olan Farhan al-Qadi'yi Gazze'nin güneyindeki bir yeraltı Hamas tünelinden kurtardığını söyledi. Gazetecilerle konuşma yetkileri olmadığı için isimlerinin açıklanmaması koşuluyla konuşan iki üst düzey yetkiliye göre, İsrail güçleri Hamas savaşçıları için bir tünel ağını tararken El Kadı'yı tesadüfen buldu.
Altı rehinenin cesedi bulundu
İki hafta içinde ikinci kez Hamas'ın tünel ağı İsrail'in rehine kurtarma çabalarıyla ilgili açıklamalarında öne çıktı ve ülkenin askeri ve hükümet yetkilileri için büyük önem taşıyan savaşın çoğunlukla görünmeyen bir yönüne ışık tuttu. Geçen hafta İsrail askerleri, 10 metre derinliğindeki bir tünel şaftına bağlı bir yeraltı yolunda beton kaplamaların arkasına gizlenmiş altı rehinenin cesedini bulduklarını açıkladı.
Uzmanlar, yaklaşık 11 ay süren savaşın ardından ortaya çıkan bu yeraltı keşiflerinin Hamas'ın tünel ağının ne kadar ayrıntılı ve kapsamlı olduğunu gösterdiğini söylüyor. İsrailli, Hamaslı ve ABD'li yetkililere göre bazı tüneller yüzlerce kilometre uzunluğunda. Washington'daki Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'nde Savaş, Düzensiz Tehditler ve Terörizm Programı'nda kıdemli araştırmacı olan Dan Byman, “Tüneller çok büyük” dedi. Byman, Gazze'deki savaşın Hamas'ın inşa ettiği yeraltı sistemi hakkında iki sürprizi ortaya çıkardığını da sözlerine ekledi: Daha önce düşünülenden daha fazla tünel var ve bunlar yılan gibi.
Bir binayı ele geçirmekten çok daha zor
Byman, tünellerin Hamas'a birçok açıdan hizmet ettiğini söyledi. Örgüt sadece liderlerini ve rehinelerini tünellerde saklamakla kalmıyor, aynı zamanda İsrail güçlerinin çok daha savunmasız olduğu ve çok yavaş hareket etmek zorunda olduğu tünelleri ele geçirmek, yer üstündeki bir binayı ele geçirmekten çok daha zor. Byman, yeraltı sistemini yukarıdan yok etmeye çalışmanın da sorunlu olduğunu, çünkü büyük bombaların çok fazla hasara neden olduğunu ve potansiyel olarak tünellerde saklanan rehinelerin hayatlarını riske attığını söyledi. Byman, kalan canlı rehinelerin birçoğunun yeraltında, belki de Hamas liderleriyle birlikte tutulduğunu, çünkü çok değerli görüldüklerini ve Hamas'ın başlıca pazarlık kozlarından biri olduklarını öne sürdü.
Naval Postgraduate School'da ulusal güvenlik işleri profesörü olan James Wirtz, İsrail ordusunun savaş sırasında Hamas savaşçılarını yer üstüne çıkarmak için tünelleri su altında bırakmak ve mühürlemek gibi çeşitli taktikler denediğini söyledi. Ayrıca düzenli olarak tünel girişlerini patlatıyorlar ve bir askerin hayatını riske atmamak için tünellerin içine köpekler, insansız hava araçları ve robotlar gönderiyorlar. Wirtz “Korkunç bir şey. Dönüşler, yan odalar ve bubi tuzakları var. Bir askerden bunu yapmasını istemek çok zor bir şey" dedi.
Bir haftada 50 tünel imha edildi
İsrail ordusu Hamas'ın yeraltı altyapısını ortadan kaldırma konusunda ilerleme kaydettiğini açıkladı. 15 Ağustos'ta ordu bir hafta içinde yaklaşık 50 tüneli imha ettiğini açıkladı ve İsrail'in Philadelphi Koridoru olarak adlandırdığı Mısır sınırı boyunca uzanan bir bölgede askerlerin yuvaları ve inşaat malzemelerini havaya uçurduğu video görüntülerini yayınladı.
Bu tünellerin ve diğerlerinin yeniden inşa edilmeyeceğinden emin olmak, İsrail ile Hamas arasında arabuluculuk yapılan ateşkes müzakerelerinde kritik bir konu oldu. Netanyahu, Hamas'ın savaştan sonra yeniden silahlanmasını veya Mısır'a giden tünelleri yeniden inşa etmesini önlemek için bazı İsrail birliklerinin Philadelphi Koridoru'nda devriye gezmeye devam etmesini istediğini söyledi.
İsrail'in hedefi Hamas'ı, liderlerini ve altyapısını ortadan kaldırmak ki İsrail askeri çevrelerinden bazıları bu görevin gerçekçi olmadığını ileri sürüyor. İsrail ordusu bu ay yaptığı açıklamada savaşta 17 bin savaşçıyı öldürdüğünü söyledi ancak askerler Gazze'nin daha önce Hamas savaşçılarından temizlendiğini ilan ettiği bölgelerinde defalarca yeniden dirilişlerle mücadele etti. Ve grubun bazı üst düzey liderleri hayatta kaldı.
Kasım ayında serbest bırakılan İsrailli bir rehine, Hamas lideri ve şu anda örgütün siyasi şefi olan Yahya Sinvar'ın 7 Ekim saldırılarından kısa bir süre sonra yeraltındaki çok sayıda İsrailli esire seslenerek güvende olduklarını ve kendilerine zarar gelmeyeceğini söylediğini anlattı. Amerika Birleşik Devletleri ve İsrail o dönemde Sinvar'ı bulup yakalamak için yoğun çaba sarf ediyordu ve o zamandan beri de bu çabalarını sürdürüyorlar. Ocak ayında İsrail komandoları, Sinvar'ın orada saklandığına dair istihbarat üzerine Gazze'nin güneyindeki ayrıntılı bir tünel kompleksine baskın düzenledi. Ancak Sinvar yeraltı sığınağından günler önce ayrılmıştı ve halen serbest.
© 2024 The New York Times Company
