David E. Sanger ve Lara Jakes / The New York Times
Başkan Joe Biden ve yardımcıları bu akşam Washington'da açılışı yapılacak olan NATO'nun 75. yıldönümünü planlarken bir güven havası yaratmayı amaçlamışlardı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e ve diğer potansiyel düşmanlara verilecek mesaj, Ukrayna'da iki yıldan fazla süren savaşın ardından, saldırganlığı geri püskürtmeye her zamankinden daha kararlı, daha büyük ve daha güçlü bir Batılı müttefik grubunun ortaya çıktığı yönünde olacaktır. Ancak 38 dünya lideri pazartesi günü ABD'ye gelmeye başladığında, bu güven risk altında görünüyordu. Zirve resmen başlamadan önce bile, Biden'ın ikinci dönem için yarışta kalıp kalmayacağı konusundaki belirsizlik ve eski Başkan Donald Trump'ın geri dönme ihtimalinin ortaya çıkmasıyla gölgelendi.
Trump endişesi
Trump bir keresinde NATO'yu "modası geçmiş" ilan etmiş, ittifaktan çıkma tehdidinde bulunmuş ve son olarak da Rusların ittifaka yeterince katkıda bulunmadığını düşündüğü herhangi bir üye ülkeye "ne isterlerse yapmalarına" izin vereceğini söylemişti. Trump'ın münazara sonrası anketlerde yükselişe geçtiği son günlerde, Avrupalı kilit müttefikler ikinci bir Trump döneminin ittifak için ne anlama gelebileceğini ve ittifakın merkezinde ABD'nin silah, para ve istihbarat toplama gücü olmadan Rusya'ya karşı koyup koyamayacağını tartışmaya başladılar.
Her hareketini izleyecekler
Biden liderleri bu akşam Beyaz Saray'dan birkaç blok ötede, 1949 yılında NATO'yu kuran anlaşmanın Başkan Harry S. Truman'ın başkanlık ettiği bir törenle imzalandığı büyük Andrew W. Mellon Oditoryumu'nda karşılayacak. Biden o zaman 6 yaşındaydı ve Soğuk Savaş henüz emekleme dönemindeydi. Şu anda 81 yaşında olan Biden, 1949'da 12 olan üye sayısı süper güçler arası çatışma döneminin yeniden canlanmasıyla bugün 32'ye ulaşan ittifakın Washington'daki belki de en yüksek sesli savunucusu. Ancak akşam bir araya gelecek liderler, Amerikalıların odaklandığı gibi dört yıl daha görevde kalıp kalamayacağına dair sinyaller için Biden'ın her hareketini izleyecek ve her sözünü dinleyecekler.
Pazartesi günü Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Sözcüsü Kirby, Biden'ın müttefiklerine "işe hazır" olduğu güvencesini vermek için bir planı bulunup bulunmadığı soruldu.Kirby, "Müttefiklerimizden bu yönde herhangi bir işaret almıyoruz" yanıtını verdi.
Biden bunun farkında ve cuma günü ABC'de George Stephanopoulos ile yaptığı söyleşide bu incelemeyi memnuniyetle karşıladığını söyledi. Başkan, "NATO'yu benim gibi kim bir arada tutacak? Sanırım beni değerlendirmenin iyi bir yolu. Gelin dinleyin. Ne dediklerini görün" dedi. Oraya vardıklarında NATO liderleri ittifakın beklemedikleri bir sınavla karşı karşıya olduğunu kabul ettiler: En önemli oyuncusuna duyulan güven hiç bu kadar kırılgan olmamışken Ukrayna'yı desteklemek için oluşturduğu ivmeyi inandırıcı bir şekilde sürdürüp sürdüremeyeceği.
Trump'a önlemlerini almaya başladı
Putin ve Çin lideri Şi Cinping'in de izlediğini biliyorlar. İttifakın görevden ayrılan genel sekreteri Jens Stoltenberg pazar günü gazetecilerle yaptığı geniş kapsamlı görüşmede "NATO hiçbir zaman düşkün bir şey olmadı ve olmayacak. 75 yıl boyunca bunu başarıyla yaptık. Bunu gelecekte de yapabileceğimizden eminim. Bu siyasi liderlikle, siyasi kararlılıkla ilgili" ifadelerini kullandı. Toplantıdan aylar önce ittifak, Trump'ın ikinci kez başkan olması ihtimaline karşı önlemlerini almaya başladı. Trump yönetimindeki ABD geri çekilse bile Ukrayna'ya uzun vadeli silah ve askeri yardım sağlamak için yeni bir NATO komutanlığı kuruyor.
Savunma hedefi yetersiz
Ancak NATO liderleriyle yapılan görüşmelerde, kuvvetlerini modernize etme ve Rusya ile onlarca yıl sürecek bir çatışma dönemine hazırlanma planlarının askeri bütçelerindeki orantılı artışlarla eşleşmediği açıkça görülüyor. Şu anda 20'den fazla NATO üyesi gayri safi milli hasılalarının yüzde 2'sini savunmaya harcama hedefine ulaşarak, bazılarının Trump'ın taleplerine, bazılarının da Rusya'nın işgalinin gerçeklerine yanıt olarak verdikleri sözleri yerine getirmiş oldular. Biden'ın yardımcılarının birçoğu, on yıldan uzun bir süre önce, terörizmin en büyük tehdit olarak göründüğü bir dönemde belirlenen bu oranın, yetersiz olduğunu söylüyor.
Avrupa'da Almanya, Rus işgalinden sonraki haftalarda Şansölye Olaf Scholz tarafından vaat edilen bir dönüşüm olan askeri yeteneklerini geliştirme planlarını açıkladı. Ancak Scholz'un büyük planları henüz bunları karşılayacak bir bütçe ile eşleştirilmedi ve kamuoyunu ikna etme politikaları o kadar sıkıntılı oldu ki Alman yetkililer bunlara bir fiyat etiketi koymaya direniyor. Avrupa Dış İlişkiler Konseyi'nin eş başkanı ve İsveç'in eski başbakanlarından Carl Bildt, geçtiğimiz günlerde Avrupa ülkelerinin "giderek daha çaresiz hale gelen Rus rejiminin tehditlerini inandırıcı bir şekilde caydırmak için bütçelerini bir kez daha iki katına çıkarmaları gerekeceğini" yazdı.
© 2024 The New York Times Company
