James C. McKinley Jr. ve Matthew Mpoke Bigg / The New York Times
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'in Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda video mesaj ile gönderdiği bir konuşmayla dünyanın, ülkesini işgal eden Rusya'yı cezalandırmasını talep etmesinin üzerinden bir yıl geçti.
Bu konuşma, Rus güçlerinin başkent Kiev'i ele geçirmeyi başaramamasından ve Moskova birlikleri geri çekilirken Rus vahşetinin kanıtlarının ortaya çıkmasından yedi ay sonra yapılmıştı. Bir önceki Genel Kurul tartışması da Batı silahlarıyla güçlendirilmiş Ukrayna güçlerinin Kharkiv bölgesinde Rusya'nın işgali altındaki 1,000 mil karelik alanı hızla geri alan bir taarruz gerçekleştirmesinden bir hafta sonra yapılmıştı.
O zamandan beri çok şey değişti. İşte geçen süreçte savaşta yaşanan önemli olaylar:
Eylül 2022
Ukrayna hızlı bir taarruzla kuzeydoğu Harkiv bölgesinin büyük bölümünü geri aldı ve savaşta inisiyatifi ele geçirdi. Ukrayna bir sonraki ay doğudaki Lyman şehrini de geri alacaktı.
Ekim
Moskova'nın savaş çabalarına darbe vuran bir patlamada, işgal altındaki Kırım'ı Rus anakarasına bağlayan Kerç Boğazı Köprüsü hasar gördü. İki gün sonra Rusya Ukrayna'ya karşı bir hava saldırısı başlattı ve ülkenin enerji altyapısını hedef aldı. Rusya, uluslararası kınamalara ve bu bölgelerin bazılarında toprak kaybetmesine rağmen Ukrayna'nın dört bölgesini ilhak ettiğini duyurdu.
Kasım
Rus güçleri, Ukrayna'nın haftalardır devam eden saldırılarının ardından Kherson şehrinden Dinyeper Nehri'nin doğu yakasına çekildi, Kiev önemli bir zafer kazandı.
Aralık
Savaş alanında çok az toprak el değiştirirken Ukrayna, Rusya'nın yüzlerce mil içindeki askeri üslere insansız hava aracı saldırıları düzenledi.
Ocak 2023
Ukrayna güçleri Donetsk'te Rus askerlerinin bulunduğu bir binayı vurdu. Moskova saldırıda 89 askerin öldüğünü kabul ederken, Ukrayna yüzlerce askerin öldüğünü ya da yaralandığını açıkladı. Moskova, dondurucu kış havasında Ukrayna'nın enerji şebekesini felce uğratmayı ve sivilleri öldürmeyi amaçlayan füze ve insansız hava aracı saldırıları dalgaları başlattı. Ukrayna'nın hasarı hızla onarma becerisi nedeniyle çabaları çoğunlukla başarısız oldu.
Mart
Uluslararası Ceza Mahkemesi Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i savaş suçu işlemekle itham etti ve tutuklanması için yakalama emri çıkardı. Mahkeme, işgalden bu yana binlercesi Rusya'ya gönderilen Ukraynalı çocukların kaçırılması ve sınır dışı edilmesinde Putin'in sorumluluğuna atıfta bulundu. Mahkeme ayrıca, Kremlin'in desteklediği ve çocukların Ukrayna dışına gönderilmesini sağlayan programın kamusal yüzü olan Rusya'nın çocuk haklarından sorumlu komiseri Maria Lvova-Belova hakkında da yakalama emri çıkardı.
Çin lideri Şi Cinping ve Putin 20 Mart'ta Moskova'da yüz yüze görüşmüş ve Şi iki ülkeyi iyi komşular ve güvenilir ortaklar olarak tanımlamıştı. Çin, pek çok Batılı diplomatın Rusya'ya bağlı olarak gördüğü bir barış planını destekliyordu.
Nisan
Rusya, Ukraynalıların moralini bozmak için cephe hattından uzaktaki şehirleri bombalama taktiğine geri dönerek sivil hedeflere karşı aylardır ilk kez geniş çaplı bir hava saldırısı düzenledi ve en az 25 kişinin ölümüne neden oldu. Amerikalı bir havacının sızdırdığı gizli bir belge, Ukrayna kuvvetlerinin Kiev hükümetinin kabul ettiğinden daha zor durumda olduğunu ve hava savunması için mühimmata ihtiyaç duyduğunu öne sürüyordu.
Mayıs
Doğudaki Bakhmut kentinin küçük bir bölümünde tutunmaya çalışan Ukrayna güçleri, aylar süren şiddetli çatışmaların ardından bölgeden püskürtüldü ve Rusya'ya pahalıya mal olan bir zafer kazandırdı. Wagner'in paralı askerleri ağır kayıplar vermelerine rağmen Rus saldırısına öncülük etmişti. Ancak çatışmalar şehrin hemen dışında devam etti.
Kremlin'e yönelik drone saldırıları savaşta yeni bir aşamanın başlangıcı oldu. New York Times'ın analizine göre, Ukrayna sonraki iki ay boyunca Rusya topraklarının derinliklerine çok sayıda insansız hava aracı saldırısı düzenledi.
Haziran
Dinyeper Nehri üzerindeki büyük bir baraj 6 Haziran'da meydana gelen bir patlamayla yıkıldı ve nehrin aşağısındaki savaş bölgesini sular altında bırakarak düzinelerce kasabanın yıkılmasına ve çevre tahribatına neden oldu. Birkaç gün sonra Ukrayna güçleri, aylar süren bekleyişin ardından, güneydeki Rus güçlerinin arasını açmayı amaçlayan bir karşı saldırı başlattı. Saldırıda Batı tarafından karmaşık savaş taktikleri konusunda eğitilmiş ve milyarlarca dolarlık NATO zırhı ve diğer sofistike silahlarla donatılmış tugaylar kullanıldı.
24 Haziran'da özel Wagner paralı asker gücünün kurucusu Yevgeni Prigojin, Rus ordusunun savaşçılarına saldırdığını iddia ettikten sonra Kremlin'e karşı kısa bir isyan gerçekleştirdi. Prigojin isyanı bir gün sonra sona erdirse de, daha sonra Batılı istihbarat yetkilileri tarafından Kremlin tarafından düzenlenen bir suikast olduğu ifade edilen bir uçak patlamasında öldü.
Temmuz
Rusya, Birleşmiş Milletler ve Türkiye'nin aracılık ettiği ve Ukrayna'nın Karadeniz üzerinden tahıl ihraç etmesine olanak tanıyan savaş zamanı anlaşmasından çekildi. Takip eden haftalarda Moskova, Ukrayna limanlarına çok sayıda hava saldırısı düzenleyerek Ukrayna'nın tahıl sevkiyatını daha da sekteye uğrattı.
Ağustos
NATO Genel Sekreteri'nin Özel Kalem Müdürü Stian Jenssen, savaşı sona erdirmek için müzakere ve Ukrayna'nın toprak teslim etmesi seçeneklerini gündeme getirince Ukrayna'da eleştiri yağmuruna tutuldu ve özür dilemek zorunda kaldı. Norveç'te katıldığı bir panelde "Bence Ukrayna'nın toprak vermesi ve karşılığında NATO üyeliği alması bir çözüm olabilir" dedi.
© 2023 The New York Times Company
