Eshe Nelson / The New York Times
Covıd-19 karantinaları sırasında patlama yapan hızlı market teslimatı şirketi Getir, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'daki faaliyetlerine son verdiğini açıkladı ve bir başka pandemi gözdesi daha büyük bir geri çekilme yaşamış oldu. Market alışverişlerini 10 dakika gibi kısa bir sürede teslim etmeyi amaçlayan şirket, ana üssü olan Türkiye'ye yeniden odaklanacağını söyledi. Getir, hızla büyüyüp rakiplerini satın aldıktan ve dokuz ülkede faaliyet gösterdikten sonra en yüksek seviyesine ulaştığında yaklaşık 12 milyar dolar değerindeydi.
Şirket kararı pazartesi günü yaptığı kısa bir açıklamayla duyurdu ve ABD'deki iştiraki FreshDirect'in faaliyetlerine devam edeceğini ekledi. Açıklamada, "Getir gelirlerinin sadece yüzde 7'sini çıkmakta olduğu pazarlardan elde ediyor. Bu karar Getir'in finansal kaynaklarını Türkiye'ye odaklamasını sağlayacaktır" ifadeleri kullanıldı.
1 yılda 6 Avrupa ülkesine yayıldı
Getir'in tek amacı hızdı. Mor ve sarı kıyafetler giyen Getir çalışanları, İngiltere, Almanya, Hollanda ve New York ve Chicago da dahil olmak üzere Amerika Birleşik Devletleri'ndeki şehirlerde bisikletlerle dolaşıyordu. Şirketin genişlemesi hızlı oldu: Getir 2021 yılına kadar sadece Türkiye'de faaliyet gösteriyordu. Bir yıl içinde altı Avrupa ülkesine yayıldı. Bir yıl önce 3 milyar doların altında olan değerlemesi 2022'de 11,8 milyar dolara yükseldi.
"Zamana karşı bir yarış"
Blok'un kuruluşundan sadece beş ay sonra, 2021'in ortalarında İspanyol şirketi Blok gibi rakiplerini satın aldı. Ayrıca İngiltere'deki Weezy ve Alman firması Gorillas gibi daha iyi bilinen markaları da aldı. 2021 yılında Getir'in kurucularından Nazım Salur, rakipler yetişmeden önce şirketin genişlemesinin zamana karşı bir yarış olduğunu söyledi.
Getir, Avrupa'ya açılmadan önce Türkiye'de beş yılı aşkın bir süre boyunca her büyük şehirde faaliyet göstererek istikrarlı bir iş kurdu. Şirketin uluslararası patlaması, geçici olduğu kanıtlanan bir dizi faktör tarafından desteklendi. Market dağıtım sektörünün sürdürülebilir bir kârlılık elde edememesine rağmen, düşük faiz oranları nedeniyle risk sermayedarlarından para akıyordu. Pandemi nedeniyle yaşanan sokağa çıkma yasakları, tüketicileri evde mahsur kaldıklarında daha fazla teslimat hizmeti kullanmaya şartlandırdı. Getir de müşterileri çekmek için yüksek indirimler uyguladı.
Pandemi sonrası talihleri tersine döndü
Ancak tüm bunlar karantinaların ardından değişmeye başladı. Merkez bankaları yüksek enflasyonu bastırmak için 2022 ortalarından itibaren faiz oranlarını agresif bir şekilde yükseltti. Tüketiciler daha yüksek hayat pahalılığı ile uğraşırken aniden daha az harcanabilir gelire sahip oldular. Ayrıca sosyalleşmeye geri dönüş ve markete gitme özgürlüğü, daha az insanın birkaç market ürününün kapılarına teslim edilmesi için prim ödemeye istekli olduğu anlamına geliyordu. Peloton ve Zoom gibi pandemi döneminde parlayan diğer şirketler de karantina sona erdikten sonra talihlerinin tersine dönmesiyle karşı karşıya kaldı.
Getir geçen temmuz ayında İtalya, İspanya, Portekiz ve Fransa'daki işletmelerini kapattı. Financial Times'ın haberine göre, eylül ayında şirketin değeri 2,5 milyar dolara kadar düştü. Getir, risk sermayesi destekli teknoloji şirketleri için daha geniş bir gerileme döneminde para topluyordu; bu gerileme, yatırımcıların sadece başarı vaatlerine dayalı olarak çok sayıda şirkete fon sağlamayı bırakmasıyla binlerce özel firmanın iflas ettiği bir dönemdi.
Getir'in Türkiye'ye çekilmesinin tamamlanmasıyla binlerce kişinin işini kaybetmesi bekleniyor. Diğer bazı dağıtım şirketlerinin aksine Getir, kuryelerini ve depo personelini çalışan olarak işe alarak kadrolu çalıştırıyordu. Ağustos ayında şirketin yaklaşık 23 bin çalışanı olduğu bildirilmişti ancak şirketin geçen yılın sonlarında Avrupa şehirlerinden çıkmaya başlamasının ardından bazı işten çıkarmalar gerçekleşti.
©️ 2024 The New York Times Company
