Farnaz Fassihi, Edward Wong, Russell Goldman ve Ronen Bergman / The New York Times
Birleşmiş Milletler cuma günü Gazze Şeridi'ndeki 12 çalışanının işine son verdi. Kurum, İsrail'de 7 Ekim'de yaklaşık bin 200 kişinin ölümüne ve 240'tan fazlasının esir alınmasına neden olan saldırının planlanmasına yardım ettikleri ve bu saldırıya katıldıkları suçlamalarının ardından bu kişiler hakkında soruşturma başlattı.
İki BM yetkilisi, Filistinlilere yardım eden ve Birleşmiş Milletler Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) tarafından istihdam edilen ve hepsi erkek olan çalışanların cezai soruşturmaya tabi tutulduğunu söyledi. Ajansın başkanı Philippe Lazzarini, "UNRWA bu menfur saldırıları mümkün olan en güçlü şekilde kınadığını yineliyor. Terör eylemlerine karışan tüm UNRWA çalışanları, cezai kovuşturma da dâhil olmak üzere, sorumlu tutulacak" ifadelerini kullandı.
"İddialar ciddi ve korkunç"
Ayrıca, suçlamalar hakkında bilgi alan üst düzey bir BM yetkilisi iddiaları son derece ciddi ve korkunç olarak nitelendirdi. Bu hafta başında söz konusu kişiler hakkındaki iddiaları BM'ye sunan İsrail, daha önce de UNRWA'yı İsrail karşıtı kışkırtmaları körüklemekle suçlamıştı. Ancak cuma günkü suçlama ve BM'nin hızlı tepkisi, İsrail'in iddialarının BM tarafından daha önce reddedilmesiyle tezat oluşturdu.
ABD finansmanı durdurdu
Suçlamalar kısa süre içinde UNRWA'nın en büyük bağışçısı olan ABD'nin kuruluşa sağladığı finansmanı geçici olarak durdurmasına yol açtı. UNRWA, 7 Ekim saldırısından bu yana aylar süren savaş nedeniyle daha da kötüleşen insani krizin yaşandığı Gazze'deki Filistinlilere yardım dağıtımını denetleyen başlıca kurum. Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada "ABD, 12 UNRWA çalışanının 7 Ekim'de Hamas'ın İsrail'e yönelik saldırısına karışmış olabileceği yönündeki iddialardan son derece rahatsız" denildi.
Amerika Birleşik Devletleri ajansa 2022'de 340 milyon dolar, 2023'te ise birkaç yüz milyon dolar destek sağladı. Üç İsrailli savunma yetkilisi, askeri istihbarat görevlilerinin 7 Ekim'den sonra muazzam bir bilgi hazinesi topladıklarını ve son iki hafta içinde bunu UNRWA çalışanlarının saldırıya karıştığı iddiasını sağlamlaştıran ikinci bir istihbarat önbelleğiyle eşleştirdiklerini söyledi.
UNRWA, İsrail'in 1948'de kuruluşunu çevreleyen savaşlar sırasında aileleri kaçan ya da mülklerinden zorla çıkarılan Orta Doğu'daki milyonlarca Filistinliye yardım sağlamak için kuruldu. Hamas'ın 2006'da Filistin seçimlerini kazanması ve bir yıl sonra Gazze'den rakip bir grubu çıkarmasının ardından, İsrail, ABD ve diğer ülkeler tarafından terör örgütü olarak kabul edilen grup, sivil sorumluluklarının birçoğunu UNRWA'ya devretti.
Savaşın başından beri birbirlerini suçluyorlar
Ajans savaş başlamadan önce çoğu Filistinli olmak üzere yaklaşık 13 bin çalışanı istihdam ediyordu. İsrail ve BM, 7 Ekim'de saldırının ardından Gazze'de savaşı başlamasından bu yana birbirlerini kötü niyetli davranmakla suçluyor. BM İsrail'i Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasını yavaşlatmakla suçlarken, İsrail de dünya kuruluşunun Hamas'ın propagandasını desteklediğini söyledi. Ancak bu suçlamalar, insani yardım çalışanlarının bir terör eylemine karışmış olabileceği suçlamasından daha az siyasi hassasiyete sahip ve bu iddia BM liderliği, ABD ve Avrupa Birliği tarafından ciddiye alınıyor.
7 Ekim'de Hamas liderliğindeki saldırganlar İsrail'in güneyindeki kasabalara baskın düzenleyerek kurbanları öldürdü, işkence ve tecavüz etti. Aralarında çocuk ve yaşlıların da bulunduğu 240'tan fazla kişi rehine olarak Gazze'ye kaçırıldı. Geçtiğimiz yıl BM Genel Kurulu, İsrail'i Gazze'deki savaşını durdurmaya çağıran bağlayıcı olmayan bir kararı kabul etti ve cuma günü BM'nin en yüksek yargı organı olan Uluslararası Adalet Divanı, İsrail'in güçleri tarafından gerçekleştirilen soykırım eylemlerini önlemek için harekete geçmesi gerektiğini söyledi.
İsrail daha önce UNRWA öğretmenlerini okullarındaki öğrencilere İsrail'den nefret etmelerini söylemekle suçladı ve UNRWA çalışanlarını Hamas ile işbirliği yapmakla itham etti. Trump yönetimi 2018 yılında ajansın finansmanını askıya aldı ancak Başkan Joe Biden finansmanı yeniden sağlamıştı.
BM ve ABD'yi bilgilendirdi
Dışişleri Bakanlığı ve BM yetkililerine göre İsrailli yetkililer bu hafta başında BM ve ABD'yi bilgilendirdi. Geçtiğimiz haftalarda İsrail, UNRWA'nın İsrail'e karşı düşmanlığını gösterdiğini söylediği yeni kanıtlar sundu. İsrail ordusu tarafından ortaya atılan son iddialar arasında Hamas'ın askeri kanadından Gazze Eğitim Bakanlığı'na gönderilen ve öğretmenlerin askeri eğitimlere katılabilmeleri için işten muaf tutulmalarını isteyen mektupların kopyaları da yer alıyor.
Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın perşembe günü BM Genel Sekreteri António Guterres ile görüştüğü ve kapsamlı ve hızlı bir soruşturma çağrısında bulunduğu belirtildi. Blinken ayrıca BM liderine ABD'nin iddiayı ilk ortaya atan İsrail'den daha fazla bilgi istediğini söyledi. Oturuma katılan bir yetkiliye göre, ABD'nin insani işlerden sorumlu özel temsilcisi David Satterfield, İsrail'den Tümgeneral Aharon Haliva ile görüşen bir grup ABD'li yetkiliye liderlik etti ve kendilerine brifing materyallerinin tamamını gösterdi.
100'den fazla BM çalışanı öldürüldü
BM liderleri İsrail'i çatışmalarda sivillere ve yardım görevlilerine verilen zararı sınırlandırmak için daha fazlasını yapmaya defalarca çağırdı. Savaşın başlangıcından bu yana 100'den fazla BM çalışanı öldürüldü ki bu rakam dünya kurumlarının tek bir çatışmada en fazla kayıp verdiği rakam. BM yetkilileri ayrıca Gazze'nin sıradan sakinlerinin açlık riski altında olduğu ve havaların soğumasıyla birlikte bulaşıcı hastalıklarda artış yaşandığı konusunda sert bir dille uyarıda bulundu.
AB'nin en üst düzey diplomatı ve Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Josep Borrell, BM çalışanlarının terörist saldırılara karıştığı iddiası konusunda son derece endişeli olduğunu söyledi. Komisyonun UNRWA ile temas halinde olduğunu ve ilgili personele karşı derhal tedbir almasını beklediğini söyledi.
© 2024 The New York Times Company
