Yan Zhuang ve Siyi Zhao / The New York Times
Birkaç yıl önce video oyunlarını yasaklayan, ardından çocukların canlı yayın yapmasına sınırlamalar getiren Çin şimdi de akıllı telefonlarda geçirilen süreyi kontrol etmek istiyor... Çin Siber Uzay İdaresi (CAC) akıllı telefonlara çocuk modu eklenmesini içeren bir yasa tasarısı önerdi. Tasarı yasalaşırsa çocukların telefonda ve uygulamalarda geçirecekleri süre ve izleyecekleri içerikler kontrol edilebilecek. Bu adım üzerine başlayan tartışmalara katılan Singapur Yönetim Üniversitesi'nde iletişim ve teknoloji profesörü olan Sun Sun Lim "Çin'de devlet, çocukların medya tüketiminin nasıl yönetilmesi gerektiği konusunda kendisini en önde gelen otorite olarak görüyor" dedi.
Yasa tasarısı 8 yaşından küçük çocukların akıllı telefonla geçirdikleri süreyi günde 40 dakikayla sınırlayarak internet bağımlılığını önlemeyi amaçladığını savunuyor. Süre sınırının yaşla birlikte gevşeyeceği ve 16-18 yaşındakiler için günde iki saate ulaşacağı öngörülüyor. Uygulamalar ayrıca içeriklerini farklı yaş gruplarına göre uyarlamak zorunda olacak. Çin Siber Uzay İdaresi'nin belgelerine göre, örneğin 3 yaşın altındaki çocuklara tekerlemeler ve ebeveynlerle birlikte izlenebilecek programlar gösterilecek. 8-12 yaş arasındaki çocuklara ise yaşam becerileri, genel kültür, yaşlarına uygun haberler ve "olumlu rehberlik için eğlence içerikleri" hakkında videolar sunulacak.
Ek ebeveyn kontrolü getirecek
Tasarı, kullanıcıların bir akıllı telefon açıldığında veya ilk kurulduğunda çocuk modunu seçme şansı verilmesini içeriyor. Çin'de teknoloji kullanımını araştıran Hertfordshire Üniversitesi öğretim görevlisi Barry Ip; halihazırda bazı akıllı telefon ve uygulamaların zaten çocuklar tarafından kullanımı engellemeye özellikler sunduğunu, tartışma yaratan tasarının "ek bir ebeveyn kontrolü katmanı" sağlayacağına dikkat çekti.
Tasarı; Çin Siber Uzay İdaresi'nin Kasım 2019’da genç modu adı altında hayata geçirdiği video oyunu ve canlı yayınları kısıtlayan yasaya dayanıyor.
TikTok'un Çince versiyonu olan Douyin de dahil olmak üzere düzinelerce video uygulaması, çocukları uygulamalarında günde 40 dakika ile sınırlayan ve akşam 22.00'daen sabah 06.00'ya kadar onları dışarıda tutan ve görebilecekleri içeriği kısıtlayan özelliklere sahip. Dahası çocukların telefonlarını nasıl kullandıklarına ilişkin kısıtlamaların uygulanmasında teknik zorluklar bulunuyor.
Pratikte 4 ile 14 yaşa aynı içerik gösteriliyor
Şangay Tüketiciler Konseyi bu yıl 20 uygulamayı inceledi ve bazı kontrollerin eksik ya da kullanılamaz olduğunu tespit etti. Rapora göre, bazı uygulamalar "gençlik modu" açıldığında hiç içerik göstermiyor ya da "aşırı monoton ve kuru" videolar gösteriyordu. Çalışmada, çocuklara yaşlarına göre farklı videolar önerdiğini iddia eden bir uygulamanın 4 yaşındaki çocuklara 14 yaşındakilerle aynı çizgi filmleri gösterdiği tespit edildi.
İçerikler için nihai kararı kim verecek?
Çin hükümeti ülkedeki insanların internet erişimini büyük ölçüde düzenliyor ve hatta sansürlüyor. New South Wales Üniversitesi'nde bilgi sistemleri ve teknoloji alanında kıdemli bir öğretim görevlisi olan Eric Lim, yeni teklifin yetkililerin kontrolünü artırabileceğini söyledi. Lim "Asıl sorunun belirli bir yaş grubu için neyin iyi veya uygun içerik oluşturduğunun nihai hakeminin kim olacağıdır?" dedi.
"Ebeveynlerin endişelerini yansıtıyor"
Sun Sun Lim, tasarıda öngörülen önlemlerin nasıl uygulanacağının belirsiz olduğunu belirtirken, düzenleme çabasının ebeveynlerin çocuklarının akıllı telefon kullanımına ilişkin endişelerini yansıttığına dikkat çekti. Tasarıya karşı çıkanlar kadar savunanlar da oldu. Bazıları, sınırsız internet erişiminin gençler üzerindeki olumsuz etkisinden yakınarak önerinin yasalaşması gerektiğini savundu. Kimileri ise öneriyi aşırı katı olmakla ya da çocukların neden telefonlarıyla bu kadar çok vakit geçirdiklerini ele almamakla eleştirdi.
"Yetişkin bebeklerle dolu bir topluma neden olabilir"
Weibo'da 3 milyon takipçisi olan Wang Renping "gençlere bebek gibi davranmanın" ileride "yetişkin bebekler"le dolu bir topluma yol açacağını yazdı. Renping ses getiren bu paylaşımın sonunda "Çocuklara uygun bazı kültürel ve rekreasyonel projeler geliştiremez misiniz? Ya da ebeveynlere daha fazla zaman tanımak için çalışma yasalarını uygulayamaz mısınız?" diye sorarak tartışmayı başta bir boyuta taşıdı.
Ülkedeki diğer kısıtlamalar
Çin, 2019 yılında çocukların video oyunlarını oynama süresini okul günlerinde günde 90 dakika, hafta sonlarında ise günde üç saat ile sınırlandırdı. Bu süre 2021'de haftada üç saate çıkarıldı. Geçen yıl, 16 yaşın altındaki gençlerin canlı yayın yapmasını ve reşit olmayanların çevrimiçi canlı yayıncılara ödeme yapmasını yasakladı.
