Sydney Ember, Mark Walker / New York Times
Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu (NTSB) tarafından yayınlanan ön rapora göre gökyüzündeyken gövdesindeki panel patlayan Alaska Havayolları’na ait uçağın dört cıvatasının söküldü ve Boeing'in Washington'daki fabrikasında değiştirilmedi. Boeing kayıtlarına göre kapı tapası olarak bilinen panel, uçağın gövdesindeki hasarlı cıvataları onarmak için açıldı. Raporda, kapı tapasını yerinde tutan cıvataları kimin çıkardığı belirtilmiyor. Ancak güvenlik kurulu, onarıldıktan sonra panel uçağa yeniden yerleştirilirken tüm cıvataların yerine takılmadığını söyledi.
NTSB kanıt olarak penelin yeniden takıldıktan sonra çekilmiş bir fotoğrafı gösterdi. Fotoğrafta uçağın içi henüz onarılmamıştı. Resimde dört cıvatadan üçü eksik görünüyor. Dördüncü cıvatanın yeri ise yalıtım malzemesi nedeniyle görülmüyor.
Fotoğraf mesajla gönderildi
Raporda, görselin Boeing ekip üyeleri arasında 19 Eylül 2023'te gönderilen bir kısa mesaja eklendiği belirtildi. Raporda, Boeing çalışanlarının o gün ikinci vardiya operasyonları sırasında civata yenileme çalışmaları tamamlandıktan sonra iç mekan restorasyonunu tartıştıkları belirtildi. Güvenlik kurulu, Boeing fabrikasından çıktıktan sonra panelin tekrar açıldığına dair bir kanıt bulunmadığını söyledi. Uçak ekim ayının sonunda Alaska Havayolları'na teslim edildi.
Rapor, haftalardır olayın etkilerini kontrol altına almak için çabalayan Boeing üzerindeki incelemeyi yoğunlaştırıyor ve şirketin 2018 - 2019 yıllarında 737 Max 8 uçağının iki ölümcül kazasının ardından güvenliği artırmak için yeterli çaba gösterip göstermediği konusunda yeni soruları gündeme getiriyor. Rapor ayrıca Alaska Airlines'ın 1282 sefer sayılı uçuşunun Oregon'daki Portland Uluslararası Havalimanı'ndan kalkmasından kısa bir süre sonra kapı panelinin neden patladığına dair kritik sorulara da yanıt veriyor.
"Kapsamlı bir plan uyguluyoruz"
Boeing CEO'su Dave Calhoun yaptığı açıklamada, "Hangi sonuca varılırsa varılsın, olanlardan Boeing sorumludur. Fabrikamızdan çıkan bir uçakta böyle bir olay yaşanmamalı. Müşterilerimiz ve yolcular için daha iyisini yapmalıyız. Kaliteyi ve ortaklarımızın güvenini güçlendirmek için kapsamlı bir plan uyguluyoruz” dedi.
NTSB, kapı panelinin hatalı kurulumunun diğer olası nedenlerini eledi. Raporda, panelin mart ayında Malezya'da üretildiği ve mayıs ayında Max gövdelerini üreten Spirit AeroSystems tarafından teslim alındığı belirtildi. Güvenlik kurulu, Spirit'in kapı tapasının conta hizasında küçük bir sorun tespit ettiğini söylerken, raporda sorunun çözülmesi için daha fazla çalışmanın gerektirmediği ve Spirit'in tapa için başka herhangi bir kalite bildirimi belirtmediği ortaya çıktı.
Spirit sözcüsü Joe Buccino şunları söyledi: "Süreçlerimizde sürekli iyileştirme ve en yüksek güvenlik, kalite ve güvenilirlik standartlarını karşılamak için Boeing ve yetkililerle yakın çalışmaya odaklanmaya devam ediyoruz."
Rapora göre, gövde daha sonra 20 Ağustos'ta Boeing'e sevk edildi ve 31 Ağustos'ta Renton fabrikasına ulaştı. Burada, genellikle uçaklardaki parçaları birleştirmek ve sabitlemek için kullanılan hasarlı civatalar 1 Eylül'de işaretlendi. Civatalara erişim için kapı paneli çıkarıldıktan sonra Spirit AeroSystems çalışanları onarımları tamamladı.
Yaklaşık 60 modifikasyon yapıldı
Uçak, Alaska Havayolları'na teslim edildikten sonra Oklahoma City'de kablosuz internet ekipmanı da kuruldu. Ancak bu işi yapan AAR firması, Alaska Airlines 737 Max 9 uçaklarında yaklaşık 60 modifikasyon yaptığını ve bu işi yapmak için herhangi bir kapı tapasını çıkarmak zorunda kalmadığını söyledi. Rapora göre 9 uçakta bu işi yapmak için herhangi bir kapı panelinin çıkarılması gerekmemişti. Güvenlik kurulu, soruşturmasının kapı panelinin açılıp kapanmasına izin vermek için hangi belgelerin kullanıldığına bakmaya devam edeceğini söyledi.
"Bu olay asla yaşanmamalıydı"
Alaska Havayolları olayı, bu modeli uçuran Alaska ve United Airlines'ın uçuş programlarını günlerce aksatacak şekilde bazı Max 9 jetlerini yere indirmesine neden oldu. FAA, güvenlik kurulunun raporunun yayınlanmasının ardından yaptığı açıklamada “Bu olay asla yaşanmamalıydı ve bir daha yaşanmamalı” dedi. FAA ayrıca Boeing'in tüm Max jetlerinin üretimini artırmaya yönelik iddialı planlarını süresiz olarak sınırlandırarak şirketi belirsizliğe sürükledi. Şirket bu yıl ayda 42, gelecek yıl ise 50 jet üretmeyi planlıyordu, ancak bunun yerine muhtemelen aylarca 38 jette sabit kalacak. Boeing yöneticileri güvenliğe odaklanma ihtiyacını gerekçe göstererek yıl için bir mali tahmin vermeyi reddetti.
Havayolu şirketleri şüphe duyuyor
Havayolu şirketleri Boeing'i kamuoyu önünde eleştirdi ve sipariş ettikleri uçakları zamanında teslim edebileceğinden şüphe duyduklarını ifade etti. Olayın yarattığı dalgalanma, dünyanın en büyük iki uçak üreticisinden biri olan Boeing'i tanıdık bir duruma sürükledi: Mali ve itibar krizlerinin içinden çıkmaya çalışmak. Sadece beş yıl önce, yaklaşık 350 kişinin öldüğü iki Max 8 kazasının ardından şirket, uçaklarını daha güvenli hale getirmek ve itibarını onarmak için milyarlarca dolar harcadı. Bu kazalara uçağın uçuş stabilizasyon sistemindeki bir kusur neden olmuştu.
Boeing tekrar müşterilerine, yetkililere ve Kongre üyelerine kalite kontrolünü iyileştirmeye odaklandığına dair güvence vermek için yarışıyor. Calhoun Wichita'daki Spirit'i ziyaret etti. Boeing ayrıca Renton'daki fabrikada çalışanların kalite ile ilgili oturumlara katılmak üzere bir günlüğüne işi durdurarak etkinlik düzenledi ve eğer gerekli ise işleri yavaşlatmak için seslerini yükselten çalışanları ödüllendirmeye söz verdi.
Güvenlik kurulu müfettişi Jeff Guzzetti, Boeing'in odağını finansal performanstan güvenliğe kaydırmak da dahil olmak üzere büyük değişiklikler yapması gerektiğini söyleyerek “Boeing'in iki 737 Max kazasıyla başlayan ve diğer Boeing modellerinin üretim sorunlarıyla devam eden sorunları göz önüne alındığında bu rapor bardağı taşıran son damla oldu. Boeing'in daha fazla bardağı taşırabileceğini sanmıyorum. Bunu onlar da biliyor, FAA da biliyor” dedi.
"Sahada daha fazla ekibimiz olacak"
FAA'nın üst düzey yetkilisi Mike Whitaker da Temsilciler Meclisi'ndeki oturumda kurumun Boeing'in uçak üretimini yerinde izleme faaliyetlerini artıracağını söyledi. Whitaker, Ulaştırma ve Altyapı Komitesi'nin havacılık alt komitesine verdiği demeçte, "İleriye dönük olarak, üretim ve imalat faaliyetlerini yakından incelemek ve izlemek için sahada daha fazla ekibimiz olacak" dedi.
Boeing'in üretim artışını sınırlandırmanın yanı sıra, ajans uçak üreticisinin güvenlik standartlarına uyumu konusunda bir soruşturma başlattı. Ayrıca şirketin Max üretimini inceleyen altı haftalık bir denetim başlattı. Whitaker, ajansın Boeing'de yaklaşık iki düzine, Spirit'te ise yarım düzine müfettiş görevlendirdiğini söyledi.
© 2024 The New York Times Company
