Frances Robles / The New York Times
Birkaç gün önce Venezuela'nın başkenti Caracas'ta Bölge 7 olarak bilinen bir gözaltı merkezinin dışında toplanan yüzlerce kişi, içerideki mahkumlar için hazırladıkları yemeklerle dolu plastik torbaları tutarken, mahkum listelerinin etrafında toplandılar. Gözaltına alınan yakınları hakkında bilgi almak isteyen pek çok kişi, Venezuela'daki tartışmalı başkanlık seçimlerini takip eden günlerde motosiklet kullanırken, işten eve dönerken, fırından çıkarken ya da bir akrabalarının evine uğrarken gözaltına alınan oğulları, kızları ve kardeşleriyle ilgili dikkat çekici derecede benzer hikayeler anlattı.
Görülmemiş baskı dalgası
Tutuklamaların hem geniş kapsamlı hem de seçici olduğunu anlattılar. Hiç kimseye akrabalarının hangi suçlamayla karşı karşıya olduğu söylenmedi. Venezuela hükümeti, ilan edilen oylama sonuçlarına itiraz eden herkese karşı öfkeli bir kampanya başlatarak, insan hakları gruplarının ülkenin son on yıllarda gördüğü hiçbir şeye benzemediğini söylediği bir baskı dalgası başlattı. Bir araştırma kuruluşu olan Washington Office on Latin America'nın başkanı Carolina Jiménez Sandoval, "Venezuela'daki insan hakları ihlallerini uzun yıllardır belgeliyorum ve daha önce de baskı modelleri gördüm. Bu kadar sertini daha önce gördüğümü sanmıyorum" ifadelerini kullandı.
Maduro cezalandırmak istiyor
Ülkenin otokratik başkanı Nicolás Maduro 28 Temmuz seçimlerinde zafer kazandığını iddia etti ancak hükümet henüz bu açıklamayı destekleyecek herhangi bir oy sayımı sunmadı. Muhalefet ise kendi adayının ezici bir çoğunlukla kazandığını gösteren oy sayılarını yayınladı. Uzmanlar, seçmenlerinin çoğunluğu tarafından reddedilmiş görünen Maduro'nun sadakatsiz olarak gördüğü kişileri cezalandırmaya kararlı olduğunu söylüyor. Hükümeti destekleyen ve oğlunu protesto yapmamaya çağıran Caracaslı bir sokak satıcısı olan 62 yaşındaki María Vázquez, "Oğlum bir bayrak kaptı ve bir protestoya katıldı, ama bunun için mahkum edileceğini sanmıyorum, olmaz değil mi? Bu endişe verici" diye konuştu.
2 binden fazla kişi tutuklandı
Venezuela hükümeti seçim sonuçlarına itiraz eden protestolara katıldıkları gerekçesiyle 2 binden fazla kişiyi tutukladığını açıkladı. Gözaltıları belgeleyen aile üyeleri ve insan hakları aktivistleriyle yapılan röportajlara göre, insanlar hem protestolar sırasında gelişigüzel yapılan toplamalarda hem de daha sonra hükümetin "Tık Tık Operasyonu" adını verdiği hedefli tutuklamalarla evlerinden alındı.
"Bu sefer affetmek yok"
Hak grupları, gözaltılardaki artışın özellikle endişe verici olduğunu, çünkü bazı tutuklamaların Başkan'ın destekçilerini, elektrik hatlarının kesilmesi gibi sorunları bildirmek için kullanılması gereken bir hükümet uygulamasını kullanarak komşularını ispiyonlamaya çağırmasının ardından geldiğini söylüyor. Maduro geçen hafta bir mitingde, "Maksimum ceza! Adalet! Bu sefer affetmek yok" dedi.
İnsan hakları aktivistleri, seçim sonuçlarını sorgulamaya cüret eden herkesi susturmak için tasarlanmış muhalefete yönelik agresif bir baskı olduğunu söyledi. Biri diğer tutuklular hakkında bilgi almaya gittiğinde tutuklanan olmak üzere en az iki insan hakları avukatı hapiste. Bir başka aktivist de ülkeyi terk etmeye çalışırken Caracas havaalanından alındı. Yetkililer Caracas'ın güneybatısındaki Portuguesa'da bir muhalefet partisi lideri olan María Oropeza'nın evine geldiklerinde, Oropeza bunu canlı yayınladı. Bir polis memuruna "Bence önce bana arama emriniz olup olmadığını göstermelisiniz, değil mi?" dediği duyuluyor.
Venezuela'nın kuzeydoğusundaki Sucre eyaletinin tek muhalif belediye başkanı olan Mejía Belediye Başkanı Jordan Sifuentes, bilinmeyen suçlamalarla bir haftadır tutuklu bulunuyor. Zulia eyaletindeki Lagunillas Belediye Başkanı José Mosquera, hükümet aleyhine bir sosyal medya paylaşımı yapmakla suçlanmasının ardından altı gün boyunca alıkonuldu. İnsan hakları aktivistleri ve gazeteciler birkaç gün önce hükümetin pasaportlarını iptal ederek kendilerini Venezuela'da hapsettiğini öğrendi.
İnsanlar, yetkililerin kendilerini sokakta durdurup mesajlarında sakıncalı içerik olup olmadığına bakacaklarından korktukları için evlerinden telefonları olmadan çıkıyorlar. Ailesi, Zulia'da bir kişinin, polisin telefonunda seçimleri eleştiren bir meme bulmasının ardından tutuklandığını söyledi. Seçimlerden bu yana tutuklamaları takip eden bir insan hakları örgütü olan Penal Forum'un başkan yardımcısı Gonzalo Himiob, "Bu tutuklama dalgasının yoğunluğunu ve ayrım gözetmeyen doğasını kelimelerle ifade etmek zor" dedi.
Hükümet iki binden fazla kişinin gözaltında olduğunu iddia etse de, Himiob insan hakları örgütlerinin sadece yaklaşık bin 300 kişinin gözaltına alındığını belgeleyebildiğini söyledi. Himiob, "Maduro iki bin kişinin gözaltına alındığından bahsediyor ama bu doğru değil gibi görünüyor. Bu daha çok bir talimat gibi görünüyor. Bu sayıya ulaşmak istiyor" dedi.
Hala seçim sonucuna dair kanıt paylaşılmadı
Maduro 28 Temmuz'da Edmundo González adında az tanınan bir diplomatla karşı karşıya geldi; bu diplomat daha popüler bir muhalefet lideri olan ve hükümet tarafından adaylıktan diskalifiye edilen María Corina Machado'nun yerine aday olmuştu. Sandıkların kapanmasından yaklaşık altı saat sonra seçim kurulu Maduro'nun altı yıllık bir dönem daha kazandığını açıkladı. Aradan yaklaşık iki hafta geçmesine rağmen hükümet henüz bunu kanıtlayan seçim bölgesi düzeyinde bir veri yayınlamadı.
Seçim gecesi muhalefet gözlemcileri tarafından toplanan sayımlar González'in milyonlarca oy farkla kazandığını gösteriyor. Seçimin ertesi günü spontane protestolar patlak verdi ve bunların bazıları göstericiler, güvenlik güçleri ve hükümeti destekleyen silahlı sivil gruplar arasında çatışmalara yol açtı. İnsan hakları gruplarına göre en az iki düzine kişi öldürüldü. Yüzlerce kişi de tutuklandı. Ancak tutuklamalar protestolardan günler sonra da devam etti. Bazı tutuklamalar hükümetin kamusal rahatsızlıkları bildirmek için başlattığı bir uygulama olan VenApp üzerinden ihbarda bulunan isimsiz muhbirlerin sözleriyle yapıldı. Uluslararası Af Örgütü'ne göre uygulama Google Play ve App Store'dan kaldırıldı, ancak daha önce indirmiş olanlar için hala kullanılabilir durumda.
Hükümet, tutuklanan kişilerin nefreti körüklemek ve terörizmle suçlanacağını söylerken, aktivistler de bu kişilerin Caracas'taki özel bir terörizm mahkemesine sevk edildiklerini belirtti. İnsan hakları avukatları, tutuklananlardan bazılarının hükümet heykellerini yıkmak gibi vandalizm eylemleri gerçekleştirirken yakalandıklarını, ancak diğerlerinin sadece yanlış zamanda yanlış yerde olduklarını söyledi. Başsavcılık yorum talebine yanıt vermedi.
©️ 2024 The New York Times Company
