NYT yazdı: Yapay zeka şirketleri 'açık aklama' ile suçlanıyor

Sarah Kessler / New York Times

Teknoloji dünyasında yapay zeka modellerinin “açık kaynak” olup olmaması gerektiği konusunda büyük bir tartışma var. OpenAI'nin 2015 yılında kurulmasına yardımcı olan Elon Musk, şirketin açıklık misyonundan uzaklaştığı iddiasıyla startup'a ve CEO'su Sam Altman'a dava açtı. Biden yönetimi açık kaynak modellerinin risklerini ve faydalarını araştırıyor.

Açık kaynaklı yapay zeka modellerini savunanlar, bunların toplum için daha adil ve daha güvenli olduğunu söylerken, karşı çıkanlar ise kötüye kullanılma ihtimallerinin daha yüksek olduğunu söylüyor. Peki tartışmadaki büyük sorun ne? Açık kaynak YZ'nin gerçekte ne anlama geldiğine dair üzerinde uzlaşılmış bir tanım yok. Bazı kişiler YZ şirketlerini “açık aklama (openwashing)” yapmakla suçluyor. Yani kendilerini iyi göstermek için “açık kaynak” terimini samimiyetsizce kullanmakla suçlanıyorlar. (Açık aklama- openwashing, suçlamaları daha önce açık kaynak etiketini çok gevşek kullanan kodlama projelerine yönelikti).

Açık kaynak kullanımını destekleyen Avrupalı bir düşünce kuruluşu olan Open Future'da yayınlanan bir blog yazısında Alek Tarkowski şöyle diyor: “Kurallar yazıldıkça karşılaşılan zorluklardan biri de şirketlerin ‘açık aklama’ girişimlerine karşı yeterli korkuluklar inşa etmektir.”

Açıklık konusunda farklı yaklaşımlar

Geçtiğimiz ay, açık kaynaklı yazılım projelerini destekleyen ve kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Linux Vakfı, “açık aklama” eğiliminin, açıklık ilkesini (denetim, çoğaltma ve kolektif ilerlemeyi sağlamak için bilginin özgürce paylaşılması) baltalama tehdidi oluşturduğu uyarısında bulundu. Bu etiketi kendi modellerine uygulayan kuruluşlar açıklık konusunda çok farklı yaklaşımlar benimsiyor olabilirler.

Örneğin, 2022'de ChatGPT sohbet robotunu piyasaya süren OpenAI, modelleri hakkında çok az şey açıklıyor (şirketin adına rağmen). Meta, LLaMA 2 ve LLaMA 3 modellerini açık kaynak olarak etiketliyor ancak kullanımlarına kısıtlamalar getiriyor. Çoğunlukla kar amacı gütmeyen kuruluşlar tarafından işletilen en açık modeller, kaynak kodunu ve temel eğitim verilerini ifşa etmekte ve geniş çapta yeniden kullanıma izin veren bir açık kaynak lisansı kullanmaktadır. Ancak bu modellerde bile, başkalarının bunları kopyalayabilmesinin önünde engeller var. Bunun ana nedeni, açık kaynak kodlu yazılımın herkesin onu kopyalamasına veya değiştirmesine izin verirken, bir yapay zeka modeli oluşturmanın koddan çok daha fazlasını gerektirmesi.

Pazarlama aracı olabilir

Yalnızca bir avuç şirket gerekli bilgi işlem gücünü ve veri küratörlüğünü finanse edebilir. Bu nedenle bazı uzmanlar herhangi bir YZ'yi “açık kaynak” olarak etiketlemenin en iyi ihtimalle yanıltıcı, en kötü ihtimalle de bir pazarlama aracı olduğunu söylüyor. Cornell Tech araştırmacısı ve YZ şirketleri tarafından “açık kaynak” etiketinin kullanımını inceleyen David Gray Widder, “Maksimum düzeyde açık YZ sistemleri bile YZ'ye erişimi ‘demokratikleştirmek’ için gerekli kaynaklara açık erişime izin vermiyor veya tam incelemeyi mümkün kılmıyor” dedi.

Açık kaynak YZ için daha net bir tanım oluşturma çabaları devam ediyor. Linux Vakfı'ndaki araştırmacılar Mart ayında açık kaynaklı YZ modellerini çeşitli kategorilere yerleştiren bir çerçeve yayınladı. Bir başka kâr amacı gütmeyen kuruluş olan Açık Kaynak Girişimi de bir tanım taslağı hazırlamaya çalışıyor.
Ancak Widder ve diğerleri gerçek anlamda açık kaynak yapay zekanın mümkün olduğundan şüphe duyuyor. Widder, yapay zeka modelleri oluşturmak için gerekli olan engelleyici kaynak gereksinimlerinin “basitçe ortadan kalkmayacağını” söyledi.