Anton Troianovski / The New York Times
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna hükümetinin açıkça Neo-Nazi ve Nazi yanlısı olduğunu, Küçük Naziler tarafından kontrol edildiğini söylüyor. Rusya'nın önde gelen milletvekillerinden biri, Ukrayna'nın nazileştirilmesinden Başkan Joe Biden liderliğindeki ABD'li yetkililerin sorumlu olduğunu ve bir mahkemede yargılanmaları gerektiğini iddia ediyor. Başka bir milletvekili de, Rusya Ukrayna'yı Nazilerden temizlemeye hazırlanırken Nürnberg mahkemesine benzer bir mahkeme kurmanın zamanının geldiğini söylüyor.
Rus halkının mesajı yeterince algılayamamış olma ihtimaline karşı, Kremlin’in haftalık haber programı, geçen pazar günü şu anda Kiev'in Bağımsızlık Meydanı’nda Alman Nazilerin asıldığı siyah-beyaz görüntüleri yayınladı. Görüntülerde, Almanlar uzun bir kirişten sarkarak yere düşüyor ve meydanı dolduran kalabalık tezahürat yapıyor.
Son derece kafa karıştırıcı bir durum
Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenskiy'nin Yahudi olması ve sonbaharda antisemitizmle mücadele yasasını imzalamasına karşın, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini Nazi kelimesinin domine etmesi son derece kafa karıştırıcı bir durum.
Ukrayna’daki Batı yanlısı 2014 devriminden uzun süredir faşist bir darbe olarak bahsetmesine rağmen Putin bu kelimeyi ülkenin bugünkü hükümetine yönelik olarak ancak son aylarda düzenli kullanmaya başladı.
II. Dünya Savaşı’nın devamı olarak görüyor
Ukrayna işgalini haklı çıkarmak için Nazi karalamalarının aniden ortaya çıkışı, Putin'in çarpıtılmış gerçekliği ve ülkesinin devam eden II. Dünya Savaşı travmasını nasıl kullanmaya çalıştığını gösteriyor. Kremlin, Ukrayna Savaşı’nı, Rusya'da Büyük Vatanseverlik Savaşı olarak bilinen II. Dünya Savaşı’nın bir devamı olarak görüyor ve Rus halkının Putin'in saldırısının desteklemesi için Nazi Almanya’sına karşı kazanılan zaferden duyulan gurura güveniyor.
Dünyanın dört bir yanından Holocaust ve Nazizm uzmanları, işgalin başlamasında sonra yayınladıkları açık mektupta "Bu retorik yanlış, ahlaki olarak iğrenç ve tamamen saldırgan" ifadesi kullanıldı. Mektupta “Ukrayna’da aşırı sağ gruplar olsa da, bunların hiçbiri Rus saldırganlığını ve Ukrayna'nın büyük ölçüde yanlış tanımlanmasını haklı çıkarmaz” denildi.
Ukraynalılar ise Rus işgalinin dehşetini yaşadıktan sonra, “Eğer bir ülkenin Nazilerden arındırılması gerekiyorsa, o ülke Rusya’dır” diyerek savaşın, Kharkiv ve Mariupol gibi Rusça konuşulan Ukrayna kentleri ve başkent Kiev’e yıkım ve yaygın acılar getirdiğini hatırlatıyor.
Militarize etmek için kullanıyor
Pek çok kişi, Putin'in Ukrayna'yı Nazilerden arındırma konusundaki kararlılığının, hükümeti devirme ve Batı yanlısı grupları bastırma amacının şifresi olduğuna inanıyor. Buna göre Putin, Rus toplumunu militarize etmek, içerideki muhalifleri bastırmak ve dış saldırganlığı haklı çıkarmak için ulusun acılarını ve II. Dünya Savaşı zaferini kullanıyor.
Bu Nazizmden bile daha kötü
Ukraynalılar’ın Zelenskiy'nin arkasında birleşmesi Putin'in savaşın vahşetini tırmandırmasına neden oluyor. Ukrayna Enformasyon Bakanı Oleksandr Tkachenko geçen hafta Facebook’a yazdığı Rusça mesajda, “Putin'in Nazilerden arındırma misyonunun giderek tüm Ukraynalıları yok etme anlamına geldiğini” yazdı ve “Bu Nazizmden bile daha kötü” dedi.
SSCB’nin bir parçası olarak 27 milyon can pahasına Nazi Almanya’sına karşı mücedele eden ve milyonlarca Rus’un akraba ve dostunun yaşadığı Ukrayna’nın Nazizm’le suçlanmasını pek çok Rus vatandaşının anlayıp, hazmetmesi hiç kolay değil.
Pek çok yalan gibi, Putin'in Nazi kontrolündeki bir Ukrayna iddiası da kopuk kopuk bazı olayların gerçeğin ta kendisiymiş gibi gösterilmesi çabasından ibaret.
2014'teki Batı yanlısı devrimden bu yana bazı Yahudi grupları Ukrayna'yı, bir noktada Nazi Almanya’sının yanında yer alan Ukraynalı bağımsızlık savaşçılarına ulusal kahramanlar olarak saygı gösterilmesine izin verdiği için eleştirdiler. Parlamentoda temsili olmayan bazı aşırı milliyetçi gruplar, Nazi Almanyası ile bağlantılı ırkçı söylem ve sembolizm kullanıyor.
Ukraynalı Yahudileri temsil eden bir grup olan Ukrayna Yahudi Komitesi'nin genel müdürü Eduard Dolinsky, ülkedeki bazı kişilerin Putin'in yaptığı gibi bu aşırı sağcı gruplara alaycı bir şekilde Naziki (Küçük Naziler) olarak atıfta bulunduğunu söyledi.
Dolinsky, Ukraynalı milliyetçi lider Roman Shukhevych’in adının batı Ukrayna'daki büyük bir stadyuma verilmesi gibi kararlara dikkat çekti. Shukhevych, II. Dünya Savaşı sırasında Yahudi ve Polonyalılar’ın toplu katliamına karışan birliklere komuta etmişti.
Dolinsky, Kiev'den kaçtıktan sonra bulunduğu batı Ukrayna'dan yaptığımız bir telefon görüşmesinde, "Bu sorun vardı ve var olmaya devam ediyor. Ancak Rusya'nın Nazizm'e karşı sözde mücadelesinde oluşturduğu tehdide kıyasla önemi elbette 10 kat azaldı” diye konuştu.
Dolinsky'nin Ukrayna'daki aşırı sağ meselesi hakkındaki mesajları, ülkenin Nazilerin egemenliğinde olduğunu iddia eden Rus yetkililer tarafından kullanıldı. Bazı Ukraynalılar onu Rus propagandası yapmakla suçladı. Ancak Dolinsky pişman olmadığını söyledi ve Rus devlet televizyonuna konuk olma davetlerini kararlı bir şekilde reddettiğini kaydetti.
Sık sık Rus devlet televizyonuna çıkan Kremlin yanlısı analist Sergei Markov ise Ukrayna’daki modern zaman Nazilerinin “Yahudi karşıtı değil, Rus karşıtı olduğunu” iddia ediyor. Ukraynalı Naziler için bu gündemi Batı istihbarat teşkilatlarının belirlediğini iddia ediyor.
Putin'in çarşamba günkü konuşmasında tekrarladığı Rusya'nın giderek karmaşıklaşan propaganda söyleminde de şu vurgu öne çıkmıştı: Batı, Ukrayna’daki Rus mirasını küçültmek ve Rusya'yı yok etmek için Ukrayna Nazilerini destekliyor. Putin konuşmasında, "Batılı efendilerinin verdiği saldırgan bir 'Rusya karşıtlığı' yaratma görevini üstlenen Kiev rejiminin, Ukrayna halkının kaderine kayıtsız kaldığına tekrar tekrar ikna oluyoruz" dedi.
"Hayatlarımız mahvoldu"
Markov, Kremlin'in Ukrayna işgalinin gerekliliği hakkında Batılı politikacılara ve medyaya ulaşmak için Nazi terminolojisini kullanmaya başladığını söyledi. Ancak bu kelimenin hedefinin, Sovyetler Birliği'nin Nazi Almanya’sına karşı kazandığı zaferin hatırasının belki de birleştirici ulusal kimliğin en güçlü unsuru olmaya devam ettiği Rus halkı olduğu görünüyor. Şimdi anlatıya göre Putin, Sovyetler Birliği'nin yarım kalan işini yeniden ele almış görünüyor.
Ukrayna Yahudi Komitesi'nden Dolinsky, ülkeden kaçan 3 milyon Ukraynalı arasında çok sayıda Yahudi olduğunu ve bazılarının geri dönmeyebileceğini kaydederek “Putin'in savaşı bu nedenle Ukrayna Yahudi cemaatine yıkıcı bir darbe indirebilir. Hayatlarımız mahvoldu” dedi.
©️ 2022 The New York Times Company
