Anton Troianovski and Ivan Nechepurenko / The New York Times
Oleg Y. Tinkov geçen Kasım ayında 9 milyar doları aşkın bir servete sahipti. Bu varlığı Rus kleptokrasisinin oyun alanları olan enerji ve maden endüstrilerinin dışında inşa edip, kendi servetini yaratan sayılı iş adamlarından biriydi.
Kremlin hisselerini satmaya zorladı
Rusya'nın en büyük bankalarından birinin kurucusu olan Tinkov, geçen ay Instagram'da yaptığı paylaşımda Ukrayna'daki savaşı eleştirdi. Ertesi gün Kremlin’den bazı yetkililer bankanın yöneticilerine ulaştı. Tinkov ile bağlarını kesmedikleri takdirde bankayı kamulaştırmakla tehdit ettiler. Tinkov geçen hafta Kremlin’in zoruyla bankanın yüzde 35 hissesini bir Rus maden milyarderine sattı.
“Belki de Kremlin beni öldürecek”
Tinkov "Fiyatı tartışacak durumum yoktu, bir rehine gibiydim. Bu durumda size verileni alırsınız. Pazarlık yapamadım" diyor. 54 yaşındaki milyarder, Putin'in Ukrayna'yı işgal etmesinden bu yana ilk röportajında, bulunduğu yeri açıklamayarak The New York Times'a telefonla konuştu. Rus güvenlik servislerinde bağlantıları olan arkadaşları, kendisine hayatından endişe etmesi gerektiğini söyleyince özel korumalar tutmuş. Tinkov yakalandığı lösemi hastalığını yenmesine rağmen “belki de Kremlin beni öldürecek" diye espri yapıyor.
Kremlin'den bağımsız olduğunu iddia eden iş adamının ani çöküşü Rus elitlerin başkanlarıyla ters düşünce yüzleştiği sonuçları gösteriyor. Tinkov'a göre savaşın yaşam tarzları, iş dünyası ve cüzdanları üzerindeki etkisinden endişe duyan iş insanlarının sessizliğinin sebebi bu.
“Hepsi korkuyor”
Tinkov, tanıdığı iş dünyası ve hükümet elitlerinin çoğunun kendisine onunla aynı fikirde olduklarını, "ama hepsinin korktuğunu" söylediğini iddia ediyor. Röportajında, savaşa karşı olduğunu diğer Rus iş insanlarından daha sert bir dille belirtti. Putin'in uzun süre iktidarda kalacağını öngören Tinkov "Rusya'nın artık bir ülke olarak var olmadığını anladım. Putin rejiminin kötü olduğuna inanıyordum. Ancak tabii ki bu kadar feci bir boyuta ulaşacağı hakkında hiçbir fikrim yoktu” diyor.
Tinkov’un Batı’da da başı belada
Tinkov'un 2006'da kurduğu ama kısa süre önce el değiştiren Tinkoff adlı banka eski patronunun iddialarını reddetti ve "bankanın liderliğine karşı herhangi bir tehdit" olmadığını söyledi. Geçen perşembe günü, Tinkov'un şirketteki tüm hissesini Putin'e yakın maden patronu Vladimir Potanin’in yönettiği bir firmaya sattığını açıklayan banka, kurucusundan uzaklaşıyor gibi görünüyordu.
Tinkov Batı'da da sorunlarla karşılaştı. Geçen yıl ABD’de bir vergi dolandırıcılığı davasında 507 milyon dolar ödeyerek uzlaşmayı kabul etti. İngiltere mart ayında onu Rus elitlerine yönelik yaptırımlar listesine dahil etti.
Kremlin ile hiç bağı olmadığını iddia ediyor
Tinkov başına buyruk kapitalizmini Richard Branson'a göre modelleyen, mütevazi bir bira üreticisinden dünyanın en sofistike çevrimiçi bankalarından birinin kurucusuna evrilen, Rus iş dünyasının nadir bir öncüsü olarak görülüyor. Kremlin'e hiç adım atmadığını ve zaman zaman Putin'i eleştirdiğini söylüyor.
Ancak Tinkov, eski petrol patronu Mikhail B. Khodorkovsky veya teknoloji girişimcisi Pavel Durov gibi yıllar önce Putin’e karşı çıkıp ülkeden kaçmak zorunda kalan Rus patronların aksine, Kremlin'le bir arada var olmanın, en azından 19 Nisan'a kadar milyarlar kazanmanın bir yolunu buldu.
“Neden iyi bir ordumuz olsun ki?”
Tinkov, 19 nisanda Instagram'da işgali “delice” olarak nitelendirdiği ve Rusya ordusuyla alay ettiği duygusal bir savaş karşıtı gönderi yayınladı. Milyarder mesajında “ülkedeki diğer her şey işlevsizse, adam kayırmacılığa, kölelik ve boyun eğmeye batmışsa, neden iyi bir ordumuz olsun ki” yazmıştı.
Bu mesaj üzerine savaş yanlısı Ruslar, parçalanmış Tinkoff banka kartlarının fotoğraflarını sosyal medyada yayınladı. Rus devlet televizyonunun ünlü sunucusu Vladimir Solovyov, "Vicdanın çürümüş" diyerek ona saldırdı.
Bankanın kontrolünü devretmişti
Tinkov, 2019'da lösemi tedavisi görmek için yurt dışına çıkmıştı. Hastalığı nedeniyle bankanın yönetimini devretmiş ama Londra borsasında değeri 20 milyar dolardan fazla olan şirketin hisselerinin yüzde 35’ini elinde tutuyordu.
Tinkov savaş karşıtı gönderisinden bir gün sonra yaptığı açıklamada, Kremlin'in bankanın üst düzey yöneticileriyle temasa geçtiğini ve kurucularıyla herhangi bir ilişkinin artık büyük bir sorun olduğunu söylediğini belirtti. Tinkov, “Hissedarınızın açıklaması hoş karşılanmadı. Satmazsa, sahibi ve adı değiştirilmezse bankanızı kamulaştıracağız dediler” diyor.
Önceden de satmayı düşünüyordu
Tinkov, bankasından en azından bir miktar para kazanmasını sağladığı için maden patronu Potanin'e müteşekkir olduğunu söyledi. Bir fiyat açıklayamadığını ancak hissesini gerçek değerinin yüzde 3'üne sattığını belirtti. Tinkov, “Görüşlerim yüzünden beni satmaya zorladılar. Bozuk para fiyatına sattım” diyerek şöyle devam etti: “Rusya'nın geleceğine inanmıyorum. En önemlisi de markamı ve adımı komşularına sebepsiz yere saldıran bir ülkeyle ilişkilendirmeye hazır değilim.”
© 2022 The New York Times Company
