29 Mart 2024, Cuma
Haber Giriş: 02.05.2022 12:20 | Son Güncelleme: 02.05.2022 13:07

Rusya, Ukrayna'daki müzeden tarihi İskit altınlarını yağmaladı 

Rus kuvvetleri, Ukrayna'nın kültürel mirasının da peşine düştü. 250'den fazla Ukraynalı kültürel kurum ya yıkıldı ya da yağmalandı. Rus ordusu son olarak Melitopol’daki bir müzeden Ukraynalılar için büyük önem taşıyan İskit altınlarını çaldı
Rusya, Ukrayna'daki müzeden tarihi İskit altınlarını yağmaladı 

Jeffrey Gettleman ve Oleksandr Chubko / The New York Times

Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş devam ederken, Rus kuvvetleri Melitopol'de bir müzeden iskit altınları çaldı. Soygun, beyaz laboratuvar önlüklü gizemli bir adamın müzeye gelmesiyle başladı. Bir grup Rus askeri silahlarıyla onun arkasında durmuş, olan biteni hevesle izliyordu. Ukraynalı yetkililer, Rus işgali altındaki güney kasabası Melitopol'da bir müzenin mahzeninde, beyaz önlüklü adamın uzun cımbız ve özel eldivenler kullanarak karton kutulardan 2 bin 300 yılı aşkın geçmişi olan çok sayıda özel altın eseri aldığını söyledi. Ardından gizemli uzman ve Rus askerleri ve altın ortadan kayboldu.  Altın eşyalar İskit İmparatorluğu’ndandı ve tarihi MÖ 4. yüzyıla kadar uzanıyordu.

Ukrayna kültürü de saldırı altında

Melitopol belediye başkanı Ivan Fyodorov, birçok Ukraynalının Rus askerleri için kullandığı tabire atıfta bulunarak, "Orklar İskit altınlarımızı ele geçirdi. Bu, Ukrayna'daki en büyük ve en pahalı koleksiyonlardan biri ve bugün onu nereye götürdüklerini bilmiyoruz" diye konuştu. 

Bu, savaş başladığından beri Ukrayna kültürüne yapılan ilk saldırı değildi. Rus güçlerinin haftalardır saldırdığı Mariupol kasabasındaki yetkililer, Rus ajanlarının bir sanat müzesine girip şaheser tabloları, ünlü bir heykeli ve çok değerli birkaç Hıristiyan ikonası çaldığını söyledi.

Yetkililer, Ukrayna genelinde düzinelerce Ortodoks kilisesinin, ulusal anıtların ve kültürel miras alanlarının tahrip edildiğini belirtti. Rus askerleri Kiev yakınlarındaki Borodianka kasabasında ünlü bir Ukraynalı şairin büstünü tahrip etti. Ukraynalı yetkililer cumartesi günü 250'den fazla kültür kurumunun hasar gördüğünü veya yıkıldığını açıkladı.

En küstahça soygun

Belki de hiçbir kültürel soygun, birkaç gün önce Melitopol'da yaşananlar kadar küstahça olmamıştır. Melitopol Yerel Tarih Müzesi müdürü Leila İbrahimova'ya göre sorun şubat ayının sonlarında Rus güçlerinin havaalanını bombalayıp şehri ele geçirmesiyle başladı. Askerler saldırıya geçerek süpermarketlere, mağazalara ve evlere saldırdı.

Şehir sakinlerinin çoğu evlerinde saklandı. Ancak İbrahimova gibi birkaç müze çalışanı işlerine geri döndü. İskitler Müzesi şehrin tarihsel kesiminde, Sovyet dönemi madalyalarından eski savaş baltalarına kadar 50 bin esere ev sahipliği yapan zarif, üç katlı, taş bir bina. Değerli koleksiyon, MÖ 8. yüzyıldan MS 2. yüzyıla kadar varlığını sürdüren, Kırım Yarımadası merkezli, zengin ve güçlü bir imparatorluk kuran göçebe halk İskitlere ait nadir altın takılardan oluşan bir setti.

İbrahimova'nın en çok endişelendiği şey ise İskit altınıydı. O ve diğer personeller, altınlar ile diğer tarihi eserleri gizlice karton kutulara koyup kimsenin bulamayacağını düşündükleri nemli bir mahzene sakladı.  Müze müdürü “Her an birinin müzeye silahla girebileceğini biliyorduk. Bu yüzden hızlı çalıştık çünkü koleksiyon paha biçilemez" diye konuştu.

Rus birlikleri müze müdürünü kaçırmış

İbrahimova, Rus birliklerinin mart ayının ortalarında evine saldırı tüfekleriyle girdiğini, kafasını siyah bir kumaşla örterek onu kaçırdığını anlattı. Birkaç saat süren yoğun sorgulamadan sonra gitmesine izin verildiğini söyleyen İbrahimova, iki hafta sonra Melitopol'dan Rus kontrolü altında olmayan bir bölgeye geçmiş. Ancak çarşamba günü müzedeki bir bekçi ona telefon etti.

Bekçi, Rus askerlerinin istihbarat görevlileri ve beyaz laboratuvar önlüğü giymiş Rusça konuşan bir adamla birlikte sabah evine geldiğini, silah zoruyla onlarla birlikte müzeye gitmesini emrettiğini söyledi. Onları İskit altınlarına götürmesini emretmişler. İbrahimova, bekçinin reddettiğini söyledi. Ancak beyaz önlüklü adam, müzenin yeni müdürü olarak atanan Ukraynalı Evgeny Gorlachev’in yardımıyla kutuları buldu. Rus ekip soygunun bir bölümünü filme aldı.

İbrahimova “Her şeyi sakladık ama bir şekilde buldular" diyor. Çalınan eserlerRuslar çiçek şeklindeki süs eşyaları da dahil olmak üzere en az 198 altın eşya, altın plakalar, nadir eski silahlar, 300 yıllık gümüş sikkeler, ve özel madalyalar çaldı. İbrahimova, altın eserlerin birçoğunun İskitlere Yunanlılar tarafından verildiğini söyledi.

Gorlachev Rus televizyonuna verdiği röportajda altın eserlerin bütün Sovyetler Birliği için büyük kültürel değere sahip olduğunu, müzenin önceki yöneticilerinin onları saklamak için çok çaba ve enerji harcadığını da belirtti. Gorbachev “Bunu hangi amaçla yaptılar, kimse bilmiyor. Ancak bu insanlar ve yürütülen çalışmalar sayesinde, Melitopol ve diğer bölgelerin sakinleri büyük bir İskit altını koleksiyonunu tekrar gözlemleyebilecek" dedi. Gorbachev, eserlerin ne zaman ve nerede sergileneceğini belirtmedi.

 “Belki de kültür onların düşmanıdır”

Telefonda konuşan İbrahimova’nın sesi Rus işgalcileri hakkında konuşurken umutsuz duyuluyordu. İbrahimova, “Belki de kültür onların düşmanıdır. Ukrayna'nın, devleti, tarihi olmadığını söylüyorlar. Sadece ülkemizi yok etmek istiyorlar. Umarım başarılı olamazlar” diye konuştu.

İskit altınının Ukrayna'da muazzam bir sembolik değeri var. Eserlerin diğer koleksiyonları savaş başlamadan önce başkent Kiev'deki kasalarda saklanmıştı. Ancak İbrahimova, olaylar çok hızlı geliştiği için müzenin koleksiyonları binadan çıkaramadığını anlatıyor.

İskit altını üzerine tartışmalar yeni değil

Ukrayna, Kırım'daki birkaç müzenin Amsterdam'da bir müzeye ödünç verdiği İskit altın koleksiyonları konusunda Rusya ile anlaşmazlık içinde. Rusya'nın 2014'te Kırım'ı ele geçirmesinin ardından, Ukrayna Amsterdam müzesine altını iade etmemesi için yalvarmıştı. Rusya ise müzeden tam da bunu yapmasını istedi. Bir mahkeme Ukrayna'nın lehine karar verdi ve altın Amsterdam'da kaldı.

“Bu bir suçtur”

Tarihçiler Melitopol'deki eserlerin yağmalanmasının, Ukrayna'nın kültürel mirasını sahiplenmek ve belki de yok etmek için daha da korkunç bir girişim olduğunu söyledi. Ukrayna Arkeoloji Enstitüsü üyesi ve İskit uzmanı Oleksandr Symonenko, “Ruslar kuralsız savaşıyor. Bu bir savaş değil. Hayatımızı, doğamızı, kültürümüzü, sanayimizi, her şeyimizi mahvediyorlar. Bu bir suçtur” dedi. 

Ruslara yardım etmeyi reddeden bekçi, altının çalınmasının ardından çarşamba günü serbest bırakıldı. Ancak cuma günü, yine sürgünde olan belediye başkanının hırsızlığı açıklamasından kısa bir süre sonra İbrahimova tekrardan evinden zorla alındı. O zamandan beri kendisinden haber alınamadı.

© 2022 The New York Times Company