Christoph Koettl / The New York Times
Belarus'ta yeni yeni eklenen bir hava savunma sistemi... Belirgin bir güvenlik kontrol noktası... Ve bir sığınağın etrafında üçlü bir çit...
Belarus'un merkezindeki bir mühimmat deposundaki bu yeni güvenlik özellikleri ve diğer iyileştirmeler, Rusya'nın burada nükleer savaş başlıklarını barındırabilecek tesisler inşa ettiğini ortaya koyuyor. Eğer Rusya silahları buraya taşırsa, 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasından bu yana ilk kez ülke dışında depolamış olacak.
Rusya nükleer başlıkları Avrupa'nın içine taşıyor
Rusya'nın zaten kendi topraklarında Ukrayna ve NATO ülkelerine yakın nükleer savaş başlıkları var, ancak bazılarını Belarus'a yerleştirerek nükleer tehdidini vurgulamaya ve nükleer caydırıcılığını güçlendirmeye çalışıyor gibi görünüyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, geçen yılın başlarında Rusya'nın Belarus'ta "taktik nükleer silahlar için özel depo" inşasını yakında tamamlayacağını söyleyerek böyle bir alana zaten atıfta bulunmuştu.
New York Times, Mart 2023'te başlayan yeni inşaatı takip etmek için uydu görüntülerini ve fotoğrafları analiz etti ve nükleer silah ve silah kontrolü uzmanlarıyla konuştu.
Tesis, Ukrayna sınırının 193 km kuzeyinde, Asipovichy kasabasının yanındaki bir askeri depoda yer alıyor. Burada yakın zamanda inşa edilen yapılardan bazıları Rusya içindeki üslerde bulunan nükleer depolama tesislerine özgü özelliklere sahip. Örneğin, yeni ve yüksek güvenlikli bir alan, tüm üssün mevcut güvenlik çemberine ek olarak üç kat çitle çevrili. Bir başka belirti de Sovyet döneminden kalma gizli bir yeraltı sığınağına bağlı olan kapalı bir yükleme alanı.
Rusya'ya bir avantaj kazandırmaz
Bölgeyi analiz eden Amerikan Bilim Adamları Federasyonu'ndan Hans Kristensen, Belarus'taki nükleer gelişmelerin NATO'nun en doğudaki üye ülkelerini tedirgin etmek için tasarlanmış gibi göründüğünü, ancak Rusya'ya bölgede önemli bir yeni askeri avantaj sağlamayacağını söyledi.
Daha uzun menzilli stratejik silahların aksine taktik nükleer silahların üzerinde uzlaşılmış bir tanımı yok. Ancak Rusya, taktik silahları 300 kilometreye kadar menzile sahip olan füzeler olarak tanımlıyor. Nükleer programlar çok gizli olduğundan, Rusya'nın Belarus'ta savaş başlıklarını depoladığı başka yerler de olabilir - ve hatta Kremlin bazılarını Asipovichy'ye taşımış olabilir, ancak tüm göstergeler aksini gösteriyor. Hem Rusya hem de Belarus savunma bakanlıkları konu hakkında yorum yapmadı.
Nükleer savaş başlıkları genellikle silahları fırlatma kapasitesine sahip askeri üslere yakın yerlerde depolanıyor. Şüpheli nükleer depolama alanı, Belarus'un nükleer veya konvansiyonel savaş başlıkları fırlatmak için kullanılabilen İskender füzeleri ile aynı kasabada bulunuyor. Rusya İskenderleri 2022 yılında Belarus'a teslim etmişti.
Geçtiğimiz hafta içinde Rusya ve Belarus nükleer silah tatbikatlarıyla ilgili açıklamalarda bulundu. Pazartesi günü Rusya, taktik nükleer silahların olası kullanımına yönelik eğitim amacıyla Ukrayna yakınlarında konuşlu birlikleriyle askeri tatbikatlar düzenleyeceğini açıkladı. Salı günü Belarus Savunma Bakanı devlet medyasına yaptığı açıklamada İskender güçleri ve diğer nükleer silah dağıtım sistemlerinin denetlenmeye başlandığını söyledi.
Soğuk Savaş uygulamaları yeniden canlanıyor
Kaliforniya Monterey'deki Middlebury Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü'nden silah kontrolü uzmanı Jeffrey Lewis, "Soğuk Savaş uygulamalarını yeniden canlandırıyoruz. Dolayısıyla Soğuk Savaş risklerini de yeniden canlandırıyoruz" şeklinde konuştu.
2023 yılında, Asipovichy üssünde daha yüksek güvenlikli bir alan yaratmak için yeni çitler yükselirken, bu yenilemeler diğer eski Sovyet nükleer depolama sahalarında görülen yapılarla da uyumlu. Macaristan'daki benzer bir rıhtım, ağaçlarla kaplı eski bir yeraltı sığınağına içten bir giriş içeriyor.
Şaşırtıcı benzerlik
Bağımsız bir danışman ve Pentagon'un Savunma Tehdit Azaltma Ajansı'nın eski bir yetkilisi olan William Moon, Times'a verdiği demeçte Asipovichy iyileştirmelerinin üçlü çit, bir ana giriş ve bir acil çıkıştan oluşan tasarımının, bizzat gördüğü Rus nükleer başlık depolama alanlarına benzediğini söyledi. Rusya ile nükleer başlık güvenliği konusunda çalışmış olan Moon, "Onların standartlarıyla çalışırken, bu üçüncü kat çiti talep ediyorlardı" dedi.
Daha fazla güvenliğin yanı sıra, nükleer savaş başlıklarının kontrolünü elinde tutan Rus askeri birimi için de ayrı bir konutun inşa edilmesini beklediğini söyledi. Depo giriş alanında idari kullanım ya da kışla olarak kullanılacağı anlaşılan üç yeni bina inşa edildi ve bir alan daha buldozerle yıkılıyor.
Üçlü çitle çevrili bölgenin girişine 2023 yılında bir güvenlik kontrol noktası - bir nöbetçi kulübesinin yanında üstü kapalı bir denetim alanı - eklendi. Middlebury Enstitüsü'nde Lewis'in meslektaşı olan Michael Duitsman'a göre bu tür yapılar son yirmi yılda Rusya'daki nükleer tesislerde demirbaş haline geldi. Duitsman bu yapıların diğer Rus üslerinde görülmeyen benzersiz bir özellik olduğunu belirtiyor.
İnşaat hızla ilerliyor
Geçtiğimiz haftalarda yeni binaların inşasına başlandı. Kristensen, "Ayrıntılar hala belirsiz, ancak inşaat açıkça yeni bir aşamaya girdi" dedi.
Bölgeyi korumak için bir hava savunma sistemi de getirildi. İlk olarak 2023 yılının ortalarında, uzay şirketi Umbra tarafından sağlanan radar uydu görüntüleri de dahil olmak üzere kamufle edilmiş olarak görüldü. Eylül ayından bu yana hava savunma araçlarından biri sığınaktan yaklaşık bir km uzaklıktaki bir alana konuşlandırıldı.
1970 tarihli Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması, nükleer silahların nükleer olmayan ülkelere transferini yasaklasa da, nükleer silahlara sahip olan ülkenin kontrolü elinde tutması halinde bu silahların yurtdışında bulundurulmasını yasaklamıyor. NATO'nun nükleer paylaşım düzenlemesi kapsamında ABD'nin bazı üye ülkelerde nükleer silahları bulunuyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, ABD'nin Belarus'taki herhangi bir bölgeyi izleyip izlemediğini söylemedi, ancak bakanlığın "Rusya'nın Belarus'a herhangi bir konuşlandırma durumunda silahlarının kontrolünü sürdürmesini ve Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesini sağlamak" için durumu yakından izlediğini söyledi. Dışişleri Bakanlığı'nın Nisan ayında yayınladığı bir raporda ABD'nin Belarus'taki gelişmeler karşısında nükleer pozisyonunu değiştirmeyeceği belirtilmişti.
©️ 2024 The New York Times Company
