Paul Sonne / New York Times
Üç yıl önce Avrasya’nın başlıca siyasi ve güvenlik örgütünün yıllık zirvesine katıldığında, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin izole olmuş ve köşeye sıkışmış görünüyordu.
Çin lideri, Putin’in Ukrayna işgaline dair kaygılarını dile getirmişti. Hindistan Başbakanı alenen “Bugünün çağı savaş çağı değil” demişti. Diğer devlet başkanları toplantılardan önce Rus mevkidaşlarını yalnız bırakmıştı. Ukrayna’daki savaş alanında ise Rusya’nın askerleri geri çekilerek çökmekteydi.
Şimdi, Putin’in de ülkesinin de kaderi değişti. Ve elbette dünyanın da öyle.
Bu durumun en açık şekilde görüldüğü yer, son günlerde Çin’in Tienjin kentinde, üye devlet liderlerinin ve diğer ülke başkanlarının katılımıyla Pazartesi günü düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü zirvesiydi.
Putin, sahneyi Ukrayna’daki savaş için Batı’yı suçlamak üzere kullandı. Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin elini neşeyle tuttu, Çin lideri Şi Cinping ile üçlü bir kucaklaşmada kahkahalara boğuldu. İran, Nepal, Tacikistan, Türkiye ve Vietnam liderleri Putin’le gece yarılarını aşan özel görüşmelerde tokalaştı.
“Bu toplantıdaki bazı anlar, savaşın belirli açılardan kabullenildiğine ilişkin bir his veriyordu” diyen Georgia State Üniversitesi Küresel İletişim Profesörü Maria Repnikova “Sanki normale dönülmüş ve savaş hiç yokmuş gibiydi” ifadelerini kullanıldı.
Ukrayna Dışişleri Bakanlığı, zirvenin sonuç bildirgesinde, dünyadaki “bir dizi başka savaş, terör saldırısı ve olaya” atıf yapılmasına rağmen “II. Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa’daki en büyük savaşa” hiç değinilmemesini “şaşırtıcı” olarak niteledi.
Putin'in yalnızlığını Trump bitirdi
Salondaki asıl “fil” ise Başkan Donald Trump’tı. Putin’in yalnızlığını bitirmesine, hem onu on yıl sonra ilk kez ABD topraklarında ağırlayarak, hem de Brezilya, Hindistan ve Güney Afrika liderleriyle çatışarak, onları Putin’e yaklaştırarak yardımcı oldu.
Trump’ın Modi ile ilişkisi, Yeni Delhi’nin Washington’dan gelen, Hindistan ile Pakistan arasındaki askeri çatışmayı sona erdirdiği için Trump’a kredi vermesi yönündeki baskılara gösterdiği direniş nedeniyle bozuldu. Trump buna karşılık Hindistan’a gümrük vergileri yığdı ve Rus petrolü satın aldığı için Yeni Delhi’yi hedef aldı.
Putin’in özel limuzininde 50 dakika sohbet edip onu kamuya açık şekilde kucaklayan Modi’nin vermek istediği mesaj, Hindistan’ın başka seçenekleri olduğuydu.
Ukrayna savaşının ilk günlerinden beri Rusya, özellikle Çin, Hindistan ve Türkiye ile ilişkilerine özen gösterdi. Bu ülkeler Moskova’nın savaş ekonomisinin can damarları oldu.
Avrasya’ya odaklanan Washington merkezli Kennan Enstitüsü Direktörü Michael Kimmage “Rusya sadece 3,5 yıllık zorlu bir savaşa dayanmakla kalmadı, hâlâ ayakta ve hâlâ ilerliyor. Aynı zamanda Rus diplomasisi oldukça becerikliydi” dedi.
Kimmage sözlerini şöyle sürdürdü: “Rusya, Rus ekonomisi açısından önemli, Putin sistemini meşrulaştıran ve savaşın Rusya üzerindeki etkisini belki de olabileceğinden daha küçük hale getiren bir ilişki ağı kurdu”.
Yine de Putin’e gösterilen sıcak karşılama sınırlı kaldı. Pek çok Avrupa ülkesiyle Rusya arasındaki ilişkiler soğuk durumda. Bu da Avrupa’yla ticarete bağımlı olan Rusya'nın ortaklarını frenliyor. Çoğu, Rusya’nın toprak iddialarını tanımaktan ya da savaşa açık destek vermekten kaçınıyor.
Fakat Trump’ın yıkıcı ticaret savaşları ve değişken dış politikası bir fırsat yarattı; Putin ve Şi kendilerini daha istikrarlı ortaklar olarak sunuyor.
Kimmage “Çin’in argümanı dünyadaki düzeni bozanın ABD olduğu yönünde. Bu artık sadece bir slogan ya da iddia değil” şeklinde konuştu.
Tienjin’deki toplantıyı, Çin’in II. Dünya Savaşı’nda Japonya’nın teslimiyetinin 80. yıldönümünü anma etkinliği takip edecek. Putin, Çarşamba günü yapılacak, Rusya’nın Mayıs ayında Almanya’ya karşı zaferi anmak için düzenlediği ve Şi’nin katıldığı geçit törenine benzer askeri töreni de kapsayan etkinlikler için kalıyor.
Salı günü Pekin’de iki liderin yaptığı görüşmede Putin, Rusya-Çin ilişkilerinin “emsalsiz” bir seviyede olduğunu söyledi.
Putin’in yurt dışındaki girişimlerine rağmen, Moskova’nın uzun süredir “etki alanı” olarak gördüğü bazı ülkelerde Rus nüfuzu erozyona uğradı.
Rusya-Azerbaycan gerilimi
Kremlin, Tienjin’de bulunan Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Putin’in ne zaman görüşeceği sorularıyla karşılaştı. Bu da Rusya ile Azerbaycan arasındaki gerilimi yansıtıyordu. Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, geçen ay Washington’da bir barış taahhüdü imzalayarak iki ulus arasında geleneksel arabulucu olan Kremlin’in rolünü Trump’a kaptırmıştı. Putin, Tienjin’de Pazar günü Paşinyan ile bir araya geldi.
© 2025 The New York Times Company
