Marc Santora, Mark Landler ve Michael Levenson / The New York Times
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin cuma günü yeni aksiliklerle karşı karşıya kaldı. İsveç'in iki gün içinde NATO'ya katılma yolunda ilerleyen ikinci tarafsız ülke oldu ve Batı Ukrayna tahılını Rus deniz ablukasından geçirmenin yeni yollarını arıyor. Ukrayna'nın en büyük ikinci şehri Harkov yakınlarındaki Rus askerlerinin geri çekilmesinin yeni işaretleri de Putin'in zorluklarını artırdı. Bu gelişmeler Kremlin'in doğu Ukrayna'da yoğunlaşan Ukrayna güçlerini kuşatma hedefini altüst ediyor veya en azından geciktiriyor.
Batı Putin’in “karanlık ağını” hedef aldı
Ancak Putin için en ciddi sıkıntı, en kişisel olanı olabilir. İngiltere eski eşi Lyudmila Ocheretnaya, uzun süredir sevgilisi olduğu söylenen eski bir Olimpiyat jimnastikçisi ve üç kuzenine yaptırımlar uyguladı.
İngiltere Dışişleri Bakanı Liz Truss, "Putin'in lüks yaşam tarzını destekleyen ve yakın çevresindekileri kapsayan karanlık ağı ifşa ediyor ve hedefliyoruz" diye konuştu.
NATO’da anlaşmazlık
Batı da kendi zorluklarıyla boğuşuyor. Finlandiya'nın ittifaka katılmaya hazır olduğunu söylemesinden bir gün sonra, İsveç NATO üyesi olmaktan fayda sağlayacağının sinyalini verdi. Ancak Türkiye cumhurbaşkanı ittifakın genişletilmesine itirazlarını açıkladı. Bu, Rusya'nın lehine işleyebilecek olası bir komplikasyon. İttifakın dışişleri bakanları bugün Almanya'da bir araya geldi. İsveç ve Finlandiya'dan meslektaşlarını kendilerine katılmaya davet etti.
ABD ve Rusya savunma bakanları görüştü
ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, cuma günü Rusya'nın savunma bakanı Sergei Shoigu ile konuştu. En son Ukrayna işgalinden altı gün önce, 18 şubatta görüşen ikilinin görüşmesi, tüm diplomatik kanalların kesilmediğine işareti etti. Pentagon sözcüsü John Kirby'ye göre Austin, Ukrayna'da acil bir ateşkes için bastırdı ve iletişim hatlarını korumanın önemini vurguladı. Rusya Savunma Bakanlığı, iki üst düzey ABD yetkilisinin doğruladığı gibi çağrının "Amerikan inisiyatifiyle" yapıldığını açıkladı.
Görüşmede ilerleme kaydedilmedi
Austin’in de dahil olduğu üst düzey Pentagon yetkilileri, işgal başladığından beri defalarca Rus meslektaşlarıyla iletişim kurmaya çalışmıştı. Cuma gününe kadar bu çabalar başarısızlıkla sonuçlanmıştı.
Gizli bir aramayı açıklamak için anonimlik koşuluyla konuşan üst düzey bir Pentagon yetkilisi, "Onları fikirlerini değiştirmeye ve buna açık olmaya neyin motive ettiğini kesin olarak bildiğimizi sanmıyorum" dedi.
Bir saatlik konuşmanın profesyonel olduğunu ancak yeni bir ilerleme kaydedilmediğini söyledi. Yetkili, Austin’in yine de bunun gelecekteki konuşmalar için bir sıçrama tahtası görevi göreceğini umduğunu söyledi.
Başkan Joe Biden’ın ulusal güvenlik danışmanı Jake Sullivan'ın, Rusya Güvenlik Konseyi sekreteri General Nikolai Patrushev ile 16 Mart'ta yaptığı görüşmeden bu yana, ABD ve Rus liderler arasındaki en üst düzey görüşmeydi.
Ruslar Donbas’ın yüzde 80’ini aldı
Rusya son taarruzunun yoğunlaştığı doğu Ukrayna’daki Donbas bölgesinin kabaca yüzde 80'ini ele geçirdi. Moskova bu bölgeyi elinde tutabilirse, gelecekteki görüşmelerde önemli bir avantaj elde edecek. Rus kuvvetleri, Batı tarafından sağlanan ağır silahlara sahip Ukrayna kuvvetlerine karşı daha fazla toprak kazanmak için mücadeleye devam ediyor.
Harkov’da karşı taarruz
Cuma günü Rus kuvvetleri Donbas'ta büyük ölçüde terk edilmiş ve harap olmuş kasabaları bombalarken, Ukrayna kuvvetleri kuzeydoğu Harkov'daki Rus birliklerini daha da uzağa püskürttü. Washington merkezli araştırma grubu Savaş Araştırmaları Enstitüsü, Ukrayna karşı taarruzunun geçen ay Rus birliklerini Ukrayna'nın başkenti Kiev'den uzaklaştıran saldırıya boyut olarak yaklaşmaya başladığını söyledi.
İngiltere Savunma Bakanlığı, Ukrayna kuvvetlerinin bu hafta başlarında kuzeydoğu Ukrayna'daki bir nehir üzerinde köprüyü geçmeye çalışan Rus taburunun yok edildiğini uydu görüntüleriyle doğruladığını açıkladı. Kaç askerin öldüğü netlik belli değil. Ancak nehir kıyısına yayılmış, yanmış ve tahrip olmuş araçlar Rusya'nın ağır kayıplara uğradığını gösteriyor.
İsveç artık NATO yanlısı
NATO'ya katılmaya yaklaşan İsveç, Ukrayna'daki Rus saldırganlığının Avrupa'nın güvenliğini temelden değiştirdiğini ve ittifaka üyeliğinin "Kuzey Avrupa'da caydırıcı bir etkisi olacağını" iddia etti. Raporda, "NATO üyeliği sayesinde İsveç sadece kendi güvenliğini güçlendirmekle kalmayacak, aynı düşüncede olan ülkelerin güvenliğine de katkıda bulunacaktır" denildi. İsveç ittifaka katılırsa, 200 yıldan uzun süredir devam eden tarafsızlığı ve askeri bağımsızlığı sona erecek. NATO’nun genişlemesini işgale gerekçe olarak gösteren Putin ise bir başarısızlığa daha uğrayacak.
"Erdoğan isteksiz"
Ancak İsveç ve Finlandiya'nın üyeliği karmaşık bir hal alabilir. NATO üyeleri arasında en büyük ordulardan birine sahip Türkiye’nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, cuma günü bu iki ülkenin ittifaka katılmasına isteksiz olduğunu ima etti. Erdoğan İstanbul'da bir camide cuma namazına katıldıktan sonra gazetecilere verdiği demeçte, "Şu anda İsveç ve Finlandiya ile ilgili gelişmeleri takip ediyoruz ama olumlu bir düşünce içerisinde değiliz” diye konuştu.
"Oy birliğine ihtiyaç var"
Türkiye Rus savaş gemilerinin Türk Boğazlarından geçişini engellemeyi kabul ederek, işgale yönelik Batılı tepkilerini genel olarak destekledi. Ancak İsveç ve Finlandiya'nın katılmak için NATO'nun 30 üyesinin oybirliğine ihtiyacı olacak. Erdoğan, 1980'lerin başında şiddetli bir ayrılıkçı hareket başlatan PKK hakkında uzun süredir devam eden endişeleri için Türkiye'nin oyunu bir koz olarak saklıyor olabilir. Erdoğan PKK’dan bahsederek, "Ne yazık ki İskandinav ülkeleri adeta terör örgütlerinin misafirhanesi gibi" dedi.
Avrupa ve Avrasya işlerinden sorumlu dışişleri bakan yardımcısı Karen Donfried cuma günü Washington'da gazetecilere verdiği demeçte, ABD'nin "Türkiye'nin pozisyonunu netleştirmek için çalıştığını" söyledi. ABD'li yetkililerin, Türkiye'nin Finlandiya ve İsveç'in NATO üyesi olmasına karşı çıkacağını varsaymadıklarını belirtti. Donfried ayrıca “Hem Finlandiya'da hem de İsveç'te devam eden siyasi süreçlere saygı duyuyoruz” diye konuştu.
G7 ülkeleri Ukrayna tahılına çare arıyor
Dünyanın en zengin demokrasilerini temsil eden G7’nin tarım bakanları Almanya’da buluştu. Bakanlar Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden küresel pazarlara ulaşmasını engelleyen Rus savaş gemilerini atlatmanın yollarını tartıştı. Ukrayna dünyanın dördüncü en büyük tahıl ihracatçısı ve abluka küresel bir gıda krizini daha da kötüleştirme tehdidinde bulunuyor.
Alman tarım bakanı Cem Özdemir, G7'nin Ukrayna tahılını Tuna Nehri'nin yanı sıra karayolu ve demiryolu ile taşımak için yollar arayacağını söyledi. Ablukayı yalnızca Rusya'nın rakibini ortadan kaldırmak için başvurduğu hain stratejinin bir parçası değil, aynı zamanda yürüttüğü ekonomik savaşın bir parçası olduğunu vurguladı.
Griner Moskova’da yargılanmayı bekliyor
İki kez Olimpiyat altın madalyası kazanmış Amerikalı basketbol yıldızı Brittney Griner'in avukatı, Moskova yakınlarındaki Rus kasabası Khimki'deki bir mahkemenin tutukluluk süresini 18 Haziran'a kadar uzattığını söyledi. Griner, 10 yıla kadar hapis cezasına kadar varabilen uyuşturucu suçlamasıyla şubat ortasından bu yana Rusya'da gözaltında tutuluyor. Suçlama, şubat ayında Moskova yakınlarındaki bir havaalanında durdurulduğunda bagajında esrar yağı içeren vape kartuşları olduğu iddialarına dayanıyor.
Griner'in avukatı Alexander Boikov bir röportajda, müvekkilinin iyi olduğunu ancak mahkemenin Griner'ın ev hapsine nakledilmesi yönündeki talebini reddettiğini açıkladı. Aynı zamanda duruşmanın yaklaşık iki ay içinde başlamasını beklediğini de sözlerine ekledi. ABD Dışişleri Bakanlığı, bu ay Griner'ın yanlış bir şekilde gözaltına alındığını söyledi ve serbest bırakılmasını sağlamaya daha aktif bir şekilde çalışacağının sinyalini verdi.
© 2022 The New York Times Company
