Eve Sampson / New York Times
Kremlin'den yapılan açıklamaya göre Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Orta Asya ülkesinin geçen yıl hakkında tutuklama kararı çıkaran Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne üye olmasına rağmen önümüzdeki hafta Moğolistan'ı ziyaret edecek. Kremlin'den yapılan açıklamada Putin'in Moğolistan Cumhurbaşkanı Ukhnaagiin Khurelsukh'un daveti üzerine ortak bir askeri zaferin 85. yıldönümünü anmak üzere 3 Eylül'de ülkeyi ziyaret etmeyi planladığı belirtildi. Bu, Rusya Devlet Başkanı'nın, mahkemenin kendisini Ukrayna'da savaş suçu işlemekle suçladığı ve tutuklama emri çıkardığı Mart 2023'ten bu yana UCM üyesi bir ülkeye yapacağı ilk ziyaret olacak.
UCM'ye üyeliklerinin bir parçası olarak ülkeler, mahkemenin haklarında tutuklama emri çıkardığı kişileri uluslararası hukuka göre tutuklamakla yükümlü (ancak bu gerekliliğe her zaman uyulmuyor). İşte gezi hakkında bilinmesi gerekenler.
Putin tutuklanacak mı?
Kremlin, Putin'in seyahati sırasında güvenliği konusunda endişeli görünmüyor. “Hiçbir endişe yok. Moğolistan'daki dostlarımızla mükemmel bir diyaloğumuz var” diyen Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov, Telegram'da yayınlanan röportajında ziyaretin tüm yönlerinin dikkatle hazırlandığını da sözlerine ekledi. Moğolistan Dışişleri Bakanlığı ziyareti bir basın açıklamasıyla duyurdu.
Eski bir ABD büyükelçisi ve UCM'yi kuran tüzüğün baş müzakerecisi olan David Scheffer, Putin'in ülkeye davet edilmesi halinde tutuklanma ihtimalinin düşük olduğunu söyledi. Scheffer bunun yerine Rusya Devlet Başkanı'nın bu ziyareti UCM ve Ukrayna'ya propaganda yapmak ve onlarla alay etmek için kullanabileceğini de sözlerine ekledi. Scheffer, Moğolistan'ın gerçek bir risk alan ülke olduğunu ve daveti geri çekmesi için UCM ve diğer üye ülkelerden diplomatik baskı göreceğini söyledi. Scheffer, “Moğolistan, Putin'i kelepçelemeden ağırlarsa, diğer UCM üyeleriyle bazı ticaret ve kalkınma yardımlarının yanı sıra diplomatik yaptırımları da tehlikeye atabilir” dedi. Ukrayna Dışişleri Bakanlığı Moğol yetkilileri Putin'i tutuklamaya çağırdı. UCM ve Moğolistan yetkilileri yorum taleplerine yanıt vermedi.
Ömer El Beşir örneği
Sudan'ın eski Devlet Başkanı Ömer El Beşir'i örnek gösteren Scheffer, UCM üyesi bir devletin mahkemenin hakkında tutuklama emri çıkardığı bir kişiyi tutuklamaması halinde ilk kez tepkiyle karşılaşmayacağını söyledi. Mahkeme 2009 ve 2010 yıllarında El Beşir hakkında soykırım, savaş suçları ve insanlığa karşı suç işlemekle itham ederek tutuklama emri çıkarmıştı. Her ikisi de UCM üyesi olan Güney Afrika ve Ürdün'de tutuklanmaktan kurtuldu, ancak bu seyahatler uluslararası kınamalara neden oldu.
Rusya ve UCM'nin ilişkisi nedir?
Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesinden bir yıldan biraz fazla bir süre sonra mahkeme Putin ve üst düzey bir Rus yetkili olan Maria Lvova-Belova'yı Rusya'nın Ukrayna'daki savaşı sırasında UCM üyesi olan Ukrayna'dan çocukları kaçırmak ve sınır dışı etmekle suçladı. Rus yetkililer suçlamaları reddetti. Haziran ayında mahkeme, sivil hedeflere yönelik saldırılarla bağlantılı olarak iki Rus güvenlik yetkilisi hakkında tutuklama emri çıkardı.
UCM, 1998 tarihli bir anlaşma olan Roma Statüsü uyarınca insanlığa karşı suçlar, savaş suçları ve soykırım suçlarından insanları yargılamak üzere 2002 yılında kuruldu. Kuruluşundan önce Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, eski Yugoslavya ve Ruanda gibi yerlerdeki zulümlerin yargılanması için geçici mahkemelere ev sahipliği yapıyordu. UCM'ye 120'den fazla ülke üye; Amerika Birleşik Devletleri ise üye değil. Ancak mahkeme sanıkları gıyabında yargılayamıyor ve suçlanan bir kişiyi mahkemeye çıkmaya zorlamanın bir yolu yok. Bunun yerine, Hollanda'nın Lahey kentinde yargılanabilmeleri için üye ülkelerdeki yetkililerin şüphelileri gözaltına almasına güveniyor. Mahkemeye üye olmayan Rusya, kendi yetkililerini teslim etmeyeceğini söylüyor. Putin daha önce Brezilya, Çin ve Güney Afrika devlet başkanlarıyla uzun zamandır planlanan bir zirveyi, ev sahibi Güney Afrika'nın Kremlin'le sıcak ilişkileri nedeniyle artan baskılarla karşılaşması üzerine kaçırmıştı. Putin'in yerine Ağustos 2023 toplantısına Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov katıldı.
© 2024 The New York Times Company
