Steven Erlanger / The New York Times
Büyükelçiler salı günü barış görüşmelerinde ilerleme kaydetti. Rusya, diplomatlara ve analistlere göre Ukrayna'daki savaş için daha gerçekçi bir gidişatın sinyalini veren tavizler vermesine rağmen çatışmayı sona erdirmek için acelesi olmadığını gösterdi.
Rusya'nın savunma bakanı yardımcısı Alexander Fomin, Ukrayna'nın başkenti Kiev ve kuzeydeki Çernihiv kenti çevresindeki askeri faaliyetleri "keskin bir şekilde azaltma" kararını "gelecekteki müzakereler için karşılıklı güveni artırmaya” yönelik bir jest olarak sundu.
Ancak, Rusya'nın Dinyeper Nehri'nin doğusundaki ana Ukrayna ordusunu kuşatmakta güçlük çektiği Sumi yakınlarında ve Ukrayna birliklerinin karşı saldırılara geçtiği kuzeydeki Kiev civarlarında ilerlemesi zaten durmuştu.
Geri çekilmek teslim olmak değildir
King's College London'da fahri savaş çalışmaları profesörü Lawrence Freedman "Gerginliği düşürme, geri çekilmenin bir örtmecesidir. Rusya hedeflerini gerçeğe göre uyarlıyor. Donbas'a konsantre olduklarını söylerken bir oyun oynamıyorlar çünkü gerçekte yapabilecekleri tek şey bu" diye konuştu.
Ancak geri çekilmek teslim olmak değildir. Diğer uzmanlar da salı günü kaydedilen ilerlemenin Rusya'nın savaşı sona erdirme konusunda ciddi tartışmalara hazır olduğu anlamına gelmediği konusunda uyardı. Çatışmanın bitmesi için Vladimir Putin'in iç siyasette savaşı bir zafer olarak satabilmesi gerekiyor ve koşullar şu anda bu noktada değil.
Barış için Ukrayna’nın daha çok taviz vermesi gerekli
Ukraynalılar salı günü Kırım'ın durumuyla ilgili 15 yıllık bir müzakere sürecinin ana hatlarını çizdi ve Donbas bölgesinin kontrolünün Putin ile Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy arasındaki görüşmelerde tartışılabileceğini söyledi. Rusya ise, ancak bir barış anlaşması taslağı hazır olduğunda iki liderin arasında bir görüşme ayarlanacağını açıkladı.
Bazı analistler böyle bir anlaşmada, Rusya'nın işgal ettiği batıdaki Kırım ve doğudaki Donbas arasında güvenli bir kara yolu oluşturmak için Ukrayna’nın en azından kuşatma altındaki liman kenti Mariupol'un kontrolünü devretmesi gerektiğini söylüyor. Ayrıca Ukrayna’nın, Putin'in bağımsız cumhuriyetler olarak ilan ettiği Donbas bölgesindeki Luhansk ve Donetsk'teki iki idari bölgenin kontrolünü de Ruslara vermesi gerektiğini belirtiyorlar.
Stratejik Araştırma Vakfı'ndan Fransız savunma analisti François Heisbourg "Rusya müzakere edebilecek bir noktada değil çünkü savaşta daha iyisini yapmak zorundalar. Bu, Rusların konsolidasyon, yeniden gruplaşma ve yiyecek ile mühimmatlarının tükendiği, lojistik kapasiteleri dışındaki yerlerden çıkmaları için bir şans” dedi.
Putin savaşı kolayca bitirmeyecek
Bazı üst düzey Batılı yetkililer de aynı fikirde. Rusların top mermisi ve diğer mühimmattan yoksun olduğunu, ikmal ihtiyacı duyduklarını belirttiler.
Heisbourg, Putin'in savaşı kolayca bitirmeyeceğini söyledi. Putin Dinyeper'ın doğusundaki bölgeyi alırsa "şimdilik bu yeterli olabilir ancak ordusunu yeniden inşa edecek ve devam edecek" dedi.
Londra'da bir araştırma kurumu olan Chatham House'un direktörü Robin Niblett, her iki taraf için de "müzakereler ciddi değil. Konuşmalar şu anda iki taraf için de bir çözüm değil, savaşın devamı" diye konuştu. Rusya’nın doğuya konsantre olabileceğini ve Ukrayna'nın çevik olan savunmasından karşı saldırılara geçmekte zorlanabileceğini de sözlerine ekledi.
Niblett: “Putin Kiev'i unutmadı"
Niblett, Putin'in Ukrayna'nın doğusunda başka bölünmeleri kontrol edip bir “anlaşma” sağlaması durumunda bile, “Ukrayna buna katılmakdıkça yaptırımların kaldırılacağını düşünmüyorum” dedi.
Rus ordusunu inceleyen Fransız akademisyen Mathieu Boulègue, Rusya'nın iyi niyetle müzakere etmediği kanısında. Rusların “Durumu değerlendirip askeri olarak yeniden gruplanmanın, donatmanın ve karada daha fazla kazanç elde etmenin” peşinde olduklarını düşünüyor.
Rus ordusu, başarısız bir operasyonun ikinci aşamasını kontrol altına almış görünüyor. Akademisyene göre Mariupol'u, kara köprüsünü ve Donbas'ı almak “olgun bir askeri plan olurdu”. Boulègue, modern savaşın yarısının bilgi savaşı olduğunu belirtti. Özellikle de şimdi Rusya'da olduğu gibi baskıcı bir medya ortamında "başarı sizin bundan ne elde ettiğinizdir" diye konuştu.
Bir ayın sonunda Rus kuvvetlerin şehirleri ele geçiremeyip toprakları elinde tutamamasının belirgin olduğunu, "bu nedenle stratejik hedeflerinin değişmek zorunda kaldığını" söyledi.
Virginia'da bir savunma araştırma kurumu olan CNA'in Rusya çalışmaları direktörü Michael Kofman Twitter paylaşımında, Rusların Kiev'den tamamen çekilmesinin Ukraynalıları Donbas bölgesinde güçlendireceğini ve onlara önemli bir zafer kazandıracağını öne sürdü.
Ruslar söyledikleri gibi davranmıyor
Fas'a seyahat eden Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Rusya'nın düşmanlıkları azaltma taahhüdü konusunda şüphe duyuyor. Salı günü, “Rusya'nın söyledikleri, bir de Rusya'nın yaptıkları var. Biz yaptıklarına odaklanıyoruz. Rusya, Ukrayna'ya ve halkına sürekli gaddarlık ediyor ve biz konuşurken de bu devam ediyor" diye konuştu.
Rusya'da eski bir İngiliz diplomat ve Avrupa Reform Merkezi'nin dış politika başkanı olan Ian Bond, Rusya'nın 2015'te Kırım'ın ilhakından sonra savaşmayı bırakmadığını ve Donbas'taki ayrılıkçıları aktif olarak desteklediğini söyledi. “Rusların savaştan vazgeçmesine şüpheyle yaklaşıyorum” diyen Ian, "Bu filmi daha önce 2014 ve 2015'te görmüştük. Bunu sadece bir duraklama olarak görüyorum" dedi.
Rus propagandası tarihçisi Ian Garner Twitter paylaşımında, Moldova'da Transdinyester, Gürcistan'da Abhazya ve Donbas’ı örnek göstererek, “Putin'in, aslında Sovyet sonrası Rusyası yıllardır çetin ve sonu gelmeyen çatışmalarla meşgul” dedi. Rus kuvvetleri, Garner’ın örneklediği bütün bölgelerde ayrılıkçı hareketleri destekliyor.
Podolyak barıştan umutlu
Üst düzey Ukraynalı müzakereci Mihail Podolyak salı günü yaptığı görüşmelerden sonra, iki tarafın Ukrayna tarafsızlığı hakkında ciddi bir şekilde konuştuğunu, ABD, İngiltere, Türkiye, Fransa ve Almanya gibi NATO ülkelerinin güvenlik garantisi ettiği bir ateşkes ve insani koridorun üzerinde durulduğunu belirtti.
Ukraynalı ve Batılı yetkililer Rusya'nın, NATO'ya katılmaktan veya herhangi bir yabancı kuvvete ev sahipliği yapmaktan vazgeçmesi halinde, askerden arındırılmış bir Ukrayna'nın Avrupa Birliği'ne katılmasına istekli olacağını da öne sürdü.
Güvenlik analistleri Rusya'yı samimi bulmuyor
Ancak güvenlik analistleri böyle bir anlaşmanın samimiyetini sorguladı.
Bond, Ukrayna'nın tarafsızlığı hakkındaki sorunun, konuyla ilgili hiçbir ülkenin bunu kabul etmeyecek olması olduğunu söyledi. Bu olasılığı, farklı isimli kollektif bir savunmaya sahip olan ülkenin NATO üyesi olmasına benzetti. Yani ihtimal çok düşük.
Niblett, Ukrayna’nın AB üyeliğinin ise Putin için en büyük tehlikeyi teşkil edeceğini söyledi. Putin, 2014 yılında o zamanki Ukrayna lideri Viktor Yanukoviç’i AB ile ticaret anlaşmasını askıya almaya zorlamış, 2014’teki ayaklanmanın sebeplerinden biri olmuştu.
Niblett, Ukrayna AB’ye şimdi katılırsa, ülkenin Rusya'nın aksine ekonomik olarak daha da hızlı gelişeceğini vurguladı: “Sonunda Kuzey Kore'nin yanında bir Güney Kore olacak ve Putin'in bunu kabul edeceğeni düşünemiyorum”.
Dahası, AB anlaşmalarının toplu savunma vaadi de içerdiğini söyledi.
Boulègue, AB'nin yine de Ukrayna'ya üyelik umutları hakkında net bir yanıt vermesi gerektiğini söyledi: “Bu durumun AB üyeliğine yol açıp açmayacağına Rusya karar veremez. Ancak AB'nin Ukrayna'nın geleceği konusunda kesinlikle net olması gerekiyor. Yapılması gereken ahlaki şey bu.”
© 2022 The New York Times Company
