Cara Buckley / The New York Times
Dünya tarihin en sıcak noktasındayken ve insanlar aşırı ısınmayı durdurmak için yeterince çaba göstermezken giderek artan sayıda gökbilimci ve fizikçi, bilim kurgu sayfalarından fırlamış olabilecek potansiyel bir çözüm öneriyor. Çözüm kabaca uzaya dev bir şemsiye koymak diyebiliriz.
Fikir, devasa bir güneşlik yaratmak ve onu Dünya ile Güneş arasında uzak bir noktaya göndererek küresel ısınmaya karşı koymaya yetecek kadar küçük ama önemli miktarda güneş radyasyonunu engellemek. Bilim insanları, güneş radyasyonunun yüzde 2'sinin engellenmesi halinde bunun gezegeni 1,5 santigrat derece soğutmaya ve Dünya'yı yönetilebilir iklim sınırları içinde tutmaya yeteceğini hesapladılar.
Destekleyenler giderek artıyor
Bu fikir yıllardır iklim çözümleri hakkındaki konuşmaların dışında yer alıyordu. Ancak iklim krizi kötüleştikçe, güneş kalkanlarına olan ilgi ivme kazanıyor ve daha fazla araştırmacı varyasyonlar sunuyor. Güneş kalkanlarını desteklemeye adanmış bir vakıf bile var. Utah Üniversitesi tarafından yürütülen yeni bir çalışmada uzayın derinliklerine toz saçılması araştırılırken, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nden bir ekip de uzay baloncuklarından oluşan bir kalkan yaratmaya çalışıyor. Geçen yaz, Hawaii Üniversitesi Astronomi Enstitüsü'nde astronom olan Istvan Szapudi, yeniden tasarlanmış bir asteroide büyük bir güneş kalkanı bağlanmasını öneren bir makale yayınladı.
Arjantin büyüklüğünden olması gerek
Technion-İsrail Teknoloji Enstitüsü'nde fizik profesörü ve Asher Uzay Araştırma Enstitüsü müdürü olan Yoram Rozen liderliğindeki bilim insanları, fikrin işe yarayacağını göstermek için bir prototip gölge inşa etmeye hazır olduklarını söylüyorlar. Rozen, gerekli miktarda güneş radyasyonunu engellemek için gölgenin yaklaşık 1 milyon mil kare, yani kabaca Arjantin büyüklüğünde olması gerektiğini söyledi. Rozen, "Bu büyüklükte bir gölgelik en az 2,5 milyon ton ağırlığında olacaktır ki bu da uzaya fırlatılamayacak kadar ağırdır" dedi. Bu nedenle projenin bir dizi küçük gölgelik içermesi gerekecek. Rozen, bu gölgeliklerin güneş ışığını tamamen engellemeyeceğini, bunun yerine Dünya'ya hafif dağınık bir gölge düşüreceğini belirtti.
Rozen, ekibinin 30 kilometre karelik bir prototip gölge tasarlamaya hazır olduğunu ve gösteriyi finanse etmek için 10 milyon ila 20 milyon dolar aradığını söyledi. Rozen, "Dünyaya 'Bakın, çalışan bir çözüm var, bunu alın ve gerekli boyuta getirin' diyebiliriz" dedi. Projeyi destekleyenler, güneşliğin iklim değişikliğinin başlıca sebepleri olan kömür, petrol ve doğal gazın yakılmasını durdurma ihtiyacını ortadan kaldırmayacağını da vurguluyor. Fosil yakıtlardan kaynaklanan sera gazı emisyonları hemen sıfıra düşse bile, atmosferde zaten aşırı miktarda ısı hapseden karbondioksit var.
Dünya'nın ortalama sıcaklığı, sanayi öncesi ortalamanın 1,5 santigrat üzerine çıkmanın eşiğinde. Bilim insanlarına göre bu, aşırı fırtınalar, kuraklık, sıcak hava dalgaları ve orman yangınları olasılığının önemli ölçüde artacağı ve insanlar ile diğer türlerin hayatta kalmak için daha fazla mücadele edeceği nokta. Gezegen halihazırda 1,2 santigrat derece ısınmış durumda. Fikrin destekçileri, iklim krizine karşı diğer stratejiler takip edilirken, bir güneşliğin iklimi dengelemeye yardımcı olacağını söylüyor.
"Herkes olası çözüm için çalışmalı"
Bir asteroide güneşlik bağlanmasını öneren gökbilimci Szapudi, "Bunun çözüm olacağını söylemiyorum, ancak herkesin olası her çözüm için çalışması gerektiğini düşünüyorum" dedi. Lawrence Livermore Ulusal Laboratuarı'ndan James Early, Dünya ile Güneş arasında Lagrange Point One ya da L1 olarak adlandırılan ve Dünya ile Ay arasındaki ortalama mesafenin dört katı olan yaklaşık 1 milyon km uzaklıktaki sabit bir noktanın yakınına yerleştirilecek bir "uzay tabanlı güneş kalkanı" önerdiğinde yıl 1989'du. Orada, Dünya ve Güneş'ten gelen çekim kuvvetleri birbirini yok ediyor.
2006 yılında Arizona Üniversitesi'nde astronom olan Roger Angel, Ulusal Bilimler Akademisi'nde saptırıcı güneş kalkanı önerisini sundu ve daha sonra araştırmasını sürdürmek için NASA İleri Kavramlar Enstitüsü'nden bir burs kazandı. L1'e trilyonlarca çok hafif uzay aracı bırakmayı, şeffaf film ve cihazların yörüngeden sapmasını önleyecek yönlendirme teknolojisi kullanmayı önerdi. Angel, "Sanki güneşin bir düğmesini aşağı çevirmişsiniz gibi ve atmosferi bozmuyorsunuz" dedi.
"Zamanında uygulanamayacak"
Güneşlik fikrini eleştirenler arasında Fransa'daki Avrupa Bilimsel Hesaplama Araştırma ve İleri Eğitim Merkezi'nde güneş radyasyonu modifikasyon modellemesi üzerine çalışan doktora adayı Susanne Baur da var. Baur'a göre bir güneşlik astronomik derecede pahalı olacak ve küresel ısınmanın hızı göz önüne alındığında zamanında uygulanamayacak. Baur ayrıca, bir güneş fırtınasının ya da başıboş uzay taşlarıyla çarpışmanın kalkana zarar verebileceğini, bunun da felaketle sonuçlanabilecek ani ve hızlı ısınmaya yol açabileceğini söyledi.
Zaman ve paranın sera gazı emisyonlarının azaltılması ve karbondioksitin atmosferden uzaklaştırılması çalışmalarına harcanmasının daha iyi olacağını, araştırmaların küçük bir bölümünün daha uygulanabilir ve uygun maliyetli güneş jeomühendisliği fikirlerine ayrılabileceğini anlattı. Ancak güneşlik savunucuları bu aşamada sera gazı emisyonlarını azaltmanın iklim kaosunu yatıştırmak için yeterince ileri gitmeyeceğini, karbondioksiti uzaklaştırmanın gerçekleştirilmesinin son derece zor olduğunu ve her potansiyel çözümün araştırılması gerektiğini söylüyor.
Uzay yatırımları olasılıkları genişletiyor
Kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Planetary Sunshade Foundation'ın yönetici direktörü Morgan Goodwin, güneşliklerin bu kadar ilgi görmemesinin bir nedeninin, iklim araştırmacılarının doğal olarak uzaya değil, Dünya atmosferinde olup bitenlere odaklanmış olmaları olduğunu söyledi. Ancak Goodwin, uzaya fırlatma maliyetlerinin düşmesi ve uzay sanayi ekonomisine yapılan yatırımların olasılıkları genişlettiğini kaydetti. Vakıf, uzaydaki hammaddelerin kullanılmasını ve Dünya'dan yola çıkmaktan çok daha ucuza mal olacak güneş gölgeli gemilerin Ay'dan L1'e fırlatılmasını öneriyor.
Aynı zamanda Sierra Club'ın Angeles şubesinde kıdemli direktör olan Goodwin, "Güneşlik fikrinin iklim dostları tarafından daha iyi anlaşıldıkça, tartışmanın oldukça belirgin bir parçası olacağını düşünüyoruz" dedi. Technion'un modeli, L1'e gönderilen küçük bir uyduya hafif güneş yelkenleri takılmasını içeriyor. Prototipleri L1 ile başka bir denge noktası arasında gidip gelecek, yelken güneşe dönük olmakla ona dik olmak arasında gidip gelecek ve jaluzideki bir çıta gibi hareket edecektir. Rozen, bunun uyduyu sabit tutmaya yardımcı olacağını ve bir tahrik sistemine olan ihtiyacı ortadan kaldıracağını söyledi.
Rozen, ekibin hala ön tasarım aşamasında olduğunu ancak fon sağladıktan sonra üç yıl içinde bir prototipi piyasaya sürebileceğini dile getirdi. Tam boyutlu bir versiyonun trilyonlara mal olacağını belirten Rozen, "Tek bir ülkenin değil, dünyanın üstlenmesi gereken bir hesap. Technion'da bizler gezegeni kurtarmayacağız. Ama bunun yapılabileceğini göstereceğiz" diye konuştu.
© 2024 The New York Times Company
